آنا گزارش می‌دهد؛
بازی برد-برد توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و کاهش مهاجرت نخبگان
مسیر نخبگان برای جذب در دستگاه‌های دولتی هموار می‌شودراه‌اندازی و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی مسئولین، گامی اساسی در مسیر تحقق فرمان رهبر انقلاب خواهد بود که موجب کاهش چشمگیر مهاجرت نخبگان و افزایش خودباوری جامعه دانشگاهی می‌شود.
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا _ فاطمه بحیرائی؛ یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌های هر کشور، نیروی انسانی آن به‌ویژه نخبگان و تحصیل‌کردگان است، در ایران مسئله مهاجرت دانشجویان و نخبگان همواره یکی از دغدغه‌های مهم تصمیم‌گیران و سیاستمداران بوده؛ اما با این وجود، این حوزه با فقدان جدی آمارهای موثق و پژوهش‌های مورد نیاز برای سیاست‌گذاری کارآمد روبه‌رو است.
براساس آخرین آمار موجود قابل استناد، جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا در سال ۱۹۹۰ میلادی، بالغ بر ۸۲۰ هزار نفر بود، که این رقم در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۱.۸ میلیون نفر رسید که ۲.۲۳ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهد، درواقع طی ۳۰ سال گذشته، جمعیت مهاجران ایرانی ۲.۲ برابر شده است. هر چند بر اساس منابع داخلی (دبیرخانه شورای عالی ایرانیان) جمعیت مهاجران ایرانی خارج از کشور ۴.۰۴ میلیون نفر برآورده شده است که این آمار بر اساس منابع بین‌المللی قابل راستی آزمایی نیست.
تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، به مرور و هم‌راستا با افزایش کل جمعیت دانشجویان کشور و نیز افزایش جمعیت دانشجویان بین‌المللی در جهان، روند صعودی داشته و از تراز ۱۹ هزار دانشجو در سال ۲۰۰۳ میلادی به تراز ۵۶ هزار دانشجو در سال ۲۰۱۸ رسیده است.
عواملی همچون افزایش نرخ دلار و به دنبال آن افزایش هزینه‌های مهاجرت تحصیلی، محدودیت‌های ویزایی اعمال شده از سوی دولت آمریکا برای دانشجویان ایرانی و در نهایت شیوع ویروس کرونا موجب ثابت ماندن تراز جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در طول چند سال گذشته شده است. البته عوامل فوق همچنین موجب افزایش تعداد دانشجویان ایرانی در ترکیه و کشورهایی چون آلمان، کانادا و ایتالیا که قوانین ویزایی ساده‌تری دارند، شده است. افزایش نرخ دلار و هزینه‌های مهاجرت تحصیلی، محدودیت‌های ویزایی اعمال شده از سوی آمریکا برای دانشجویان ایرانی و در نهایت شیوع ویروس کرونا موجب ثابت‌ماندن جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور شده است
از سویی راه‌اندازی و تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه توسط افراد نخبه و برجسته دانشگاهی باعث شده که به گفته سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور و قائم مقام بنیاد ملی نخبگان تعداد مهاجرت نخبگان از کشور کاهش پیدا کند.
مهاجرت وارد بخش متوسط جامعه شده است
ستاری بیان می‌کند: «در حال حاضر روند مهاجرت افراد تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان کاهشی بوده اما مهاجرت وارد بخش متوسط جامعه شده است. بحث مهاجرت تخصصی، بحث خروج سرمایه از طریق ملک از مباحث جدید مهاجرت است که باید در یک نشست تخصصی راجب آن صحبت شود، اما آنچه مربوط به مهاجرت دربنیاد ملی نخبگان است وضعیت بدی نیست.»
وی ادامه می‌دهد: «سالانه بین چهار تا ۶ هزار نفر از امکانات بنیاد ملی نخبگان استفاده می‌کنند و سالانه بیش از ۴ هزار نفر تحت پوشش بنیاد قرار می‌گیرند، در واقع هدف بنیاد، ایجاد مسیری برای تواناسازی مستعدان برتر کشور و هدایت آنان به سمت تأثیرگذاری بیشتر و بهتر در حوزه تخصصی از یک‌سو و تسهیل مسیر به‌کارگیری و الگوسازی از سرآمدان و نخبگان در اجتماع تخصصی خود است.»
قائم مقام بنیاد ملی نخبگان بیان می‌کند: «این بنیاد، دستگاهی حاکمیتی است که با هدف سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در زمینه توسعه منابع انسانی برگزیده کشور با مأموریت برنامه‌ریزی در زمینه «نخبه‌شناسی»، «نخبه‌پروری»، «نخبه‌گزینی» و «نخبه‌گماری» فعالیت می‌کند. بنابراین بنیاد ملی نخبگان «عضو» ندارد، بلکه رویکرد بنیادشناسایی «اجتماعات نخبگانی» از طریق رصد رفتار و فعالیت‌های نخبگانی آنان در تمامی حوزه‌ها است.»
وی اظهار می‌کند: «تسهیلات بنیاد به واسطه سوابق فعالیت‌های نخبگانی هر فرد شامل سوابق آموزشی، پژوهشی، افتخارات و سایر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی به وی اعطا می‌شود. لذا گواهی یا معرفی نامه به برگزیدگان مبنی‌بر نخبگی آنها داده نمی‌شود. برگزیدگان صرفا از تسهیلات مربوط به هر شیوه‌نامه در بنیاد ملی نخبگان بهره‌مند می‌شوند.»
رفع نیازهای جامعه، نیازمند ورود مباحث نوآوری به صنایع بزرگ است
مجیدی دهبیدی‌پور، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرنگار آنا با تایید مطالب فوق، بر ضرورت توسعه مهارت‌های نرم دانشجویی برای رسیدن به تولیدات دانش‌بنیان تاکید دارد و اولویت برنامه‌های این پارک‌های علم و فناوری را تلاش برای تحقق شعار سال با محوریت دانشجویان می‌داند.اگر فعالیت‌هایی که در مجموعه شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود نیازمحور نباشد، منجر به شکست می‌شود
وی عنوان می‌کند: «مقام معظم رهبری سال ۸۷ را سال نوآوری و شکوفایی نام‌گذاری کردند و امسال بعد از ۱۴ سال دوباره به شکلی آن نام‌گذاری را تکرار کردند که برای ما فرصتی است تا از آن برای بسیج نیروها به‌منظور توسعه فناوری استفاده کنیم. برای تحقق این امر توانمندسازی دانشجویان از طریق ارتقای مهارت‌های نرم و توسعه زیرساخت‌های شرکت‌هایی که در دوره رشد قرار دارند باید در اولویت برنامه‌های پارک‌ها فناوری باشد، زیرا تجربه ۲۰ ساله به ما نشان داد که از طریق مراکز رشد می‌توانیم زیرساخت‌ها را تقویت کرده و توسعه دهیم.»
دهبیدی‌پور گام اساسی دیگر برای تحقق شعار سال را تلاش برای ورود بحث‌های نوآوری به صنایع بزرگ عنوان و اضافه می‌کند: «ما نیازمند این هستیم که بحث‌های نوآوری وارد صنایع بزرگ شود تا نیاز جامعه را رفع کند. ایجاد مراکز نوآوری با همکاری سازمان‌ها، صنایع و شرکت‌های بزرگ یکی از این موضوعات است.»
رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف همچنین در پاسخ به این سوال که آیا شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک، نیازمحور هستند و برای حل مشکلات محسوس کشور عمل می کنند یا خیر؟ می‌گوید: «فعالیت‌هایی که در مجموعه شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود اگر نیازمحور نباشد، منجر به شکست می‌شود؛ اگر شرکتی در راستای بازار و رفع نیاز جامعه حرکت نکند محکوم به شکست است؛ تاکنون رویکرد اینگونه بوده و بعدها هم همینطور خواهد بود.»
ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در رابطه با اقدامات صورت گرفته به‌منظور حمایت از نخبگان و کمک به توسعه مهارت و رشد آنها بیان می‌کند: «امکانات بنیاد ملی نخبگان همواره در اختیار دانش‌آموزان مستعد، دانشجویان مستعد، دانش‌آموختگان برتر دانشگاهی، مخترعان برگزیده، برگزیدگان حوزوی کشور و برگزیدگان حوزه‌های تخصصی قرار می‌گیرد؛ به‌طوری‌که در بخش دانش‌آموختگان برتر دانشگاهی تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی، برای دانش‌آموختگان دانشگاهی و حوزوی طرح شهید صیاد شیرازی، ایجاد تسهیلات کسب‌وکار دانش‌بنیان طرح شهید رضوی، تسهیلات دوره پسادکتری طرح شهید دکتر چمران دیده شده است.» اگر شرکتی در راستای بازار و رفع نیاز جامعه حرکت نکند محکوم به شکست است؛ تاکنون رویکرد اینگونه بوده و بعدها هم همینطور خواهد بود
وی می‌گوید: «در حال حاضر برای تحقق شعار سال از ظرفیت نخبگان کشور در شرکت‌های دانش‌بنیان یا دانشگاه‌ها به‌عنوان هیئت علمی استفاده می‌شود اما اخیراً مسیر دیگری توسط دولت سیزدهم برای استفاده از ظرفیت نخبگانی کشور باز شده و آن جذب در سازمان‌های دولتی است. آئین‌نامه جذب نخبگان در سازمان‌های دولتی از سوی دولت ابلاغ شده و ۲ تا سه ماه آینده این آئین‌نامه اجرایی می‌شود. این اقدام مسیری جدید برای استفاده از ظرفیت افرادی است که در سیستم بنیاد ملی نخبگان هستند و موجب کاهش مهاجرت افراد نخبه می‌شود.»
انتهای پیام/۱۰۴/
انتهای پیام/
