گنج‌هایی معنوی از مولای متقیان درباره ماه مبارک رمضان/ ویژگی یاران خاص حضرت علی(ع) چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه دین و آیین گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، حضرت علی(ع)، نخستین امام شیعیان، نهج‌البلاغه را همچون گنج گرانبهایی برای مسلمانان به یادگار گذاشتند تا با رجوع به آن پاسخ بسیاری از شبهات و پرسش‌های بی‌جواب خود را پیدا کنند. یکی از مهم‌ترین و پر برکت‌ترین ماه‌های شیعیان، ماه مبارک رمضان است که در این ماه با دعوت شدن به میهمانی خداوند و روزه‌داری به جهاد با نفس می‌پردازند. امام علی(ع) در نهج‌البلاغه که از آن به‌عنوان برادر قرآن کریم نیز یاد می‌شود درباره روزه و آداب عبادت در این ماه نکات بسیار ارزشمندی را مطرح کرده‌اند، در ادامه به بررسی برخی از خطبه‌های این کتاب در ارتباط با ماه مبارک رمضان پرداخته‌ایم که از نظر می‌گذرانید.

اهمیت روزه‌داری در کلام امیرالمومنین(ع)

درباره اهمیت روزه و فواید آن بر جسم و حتی روح انسان گفته‌های بسیاری وجود دارد. یکی از واجبات و ستون دین اسلام همین روزه‌داری است. بندگان در همه ماه‌های سال به خوردن و آشامیدن می‌پردازند و از نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوند، در این میان فقط یک ماه از سال را بنا به دستور شرع به روزه‌داری مشغول می‌شوند. روزه روح انسان را از هرگونه فساد و آلودگی پاک می‌سازد و نفس اماره انسان را که به بدی و شر امر می‌کند، تضعیف می‌نماید. روزه‌داری علاوه بر تعالی روح، به لحاظ پزشکی برای جسم نیز فواید بسیاری دارد. ضمن اینکه در همه ادیان به روزه‌داری تاکید شده است.

فی بعض الاعیاد: انما هو عید لمن قبل الله صیامه و شکر قیامه و کل یوم لا یعصی الله فیه فهو عید
امام علی(ع) در یکی از اعیاد فرموده‌اند: «همانا امروز عید است؛ برای کسی که روزه‌اش مورد قبول و شب‌ زنده‌داری‌اش مشکور باشد و هر روزی که در آن معصیت خدا نشود آن روز، عید است.»

حرس الله عباده المؤمنین بالصلوات و الزکوات، و مجاهده الصیام فی الایام المفروضات، تسکینا لا طرافهم، و تخشیعا لابصارهم، و تذلیلا لنفوسهم
خداوند متعال بندگان را از فریبکاری‌های شیطان محفوظ و مصون می‌دارد، به وسیله نماز، زکات دادن و تحمل مشقت به وسیله روزه گرفتن در روزهای مقرر (رمضان مبارک) و برای ایجاد آرامش در اعضای آنان، برای خاشع نمودن چشمان و رام کردن نفس‌ها.

فرض الله... الصیام ابتلاء لا خلاص الخلق
خداوند روزه را آزمایشی برای اخلاص بندگانش قرار داد.

لکل شی‌ء زکاة، و زکاة البدن الصیام
برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن روزه گرفتن است.

صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب
روزه ماه رمضان سپر عذاب است.

حبّب الیّ من دنیاکم ثلاثهٌ:اکرام الضّیف، والصّوم فی الصّیف، و الضّرب فی سبیل اللّه بالسّیف.

سه چیز از دنیای شما برایم دوست داشتنی است: گرامی داشتن مهمان، روزه داری در تابستان، و شمشیر زدن در راه خدا.

صلوا بهم المغرب حین یفطر الصائم
نماز مغرب را هنگامی به پا دارید که روزه دار روزه‌اش را می‌گشاید.

شرایط روزه‌داری در ماه مبارک رمضان

روزه همانند هر عبادت دیگری دارای آداب خاصی است که رعایت شرایط صحیح آن انسان را به کمال حقیقی مورد نظر پروردگار می‌رساند. روزه‌داری فقط امتناع از خوردن و آشامیدن نیست چرا که هدف دیگری در آن نهفته شده است؛ انسان روزه‌دار با دوری از گناه و ترک حرام‌های خداوند در مقابل نفس اماره خود می‌ایستد و این ایستادگی رفته‌رفته از قدرت آن می‌کاهد، در نتیجه انسان در مقابل نفس سرکش خود قدرتمند می‌شود.

الصیام اجتناب المحارم کما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب

روزه پرهیز از حرام‌ها است هم چنان‌که شخص از خوردنی و نوشیدنی پرهیز می‌کند.

کم من صائم لیس له من صیامه اءلا الجوع و الظما، و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء، حبذا نوم الاکیاس و افطارهم
بسا روزه‌داری که از روزه‌اش جز گرسنگی و تشنگی نصیبی نیابد، و بسا شب زنده‌داری که از عبادت شبانه‌اش جز رنج و بی‌خوابی بهره‌ای نبرد، خوشا خواب زیرکان (عارف) و روزه‌خواری آنان!

صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن.

روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است.

لیس الصّوم الامساک عن المأکل و المشرب. الصّوم الامساک عن کلّ ما یکرهه اللّه سبحانه

روزه، امساک از خوردن و آشامیدن نیست بلکه روزه، خودداری از تمامی چیزهایی است که خداوند سبحان آن‌ها را بد می‌‏داند.

بیشتر بخوانید:

• خلافت برای تحقق عدالت/ شروطی که علی (ع) برای پذیرش بیعت مردم مطرح کرد +فیلم


• رمضان موسم وزیدن نسیم معنوی از درگاه الهی است/ با روزه‌داری ابهت نفس اماره شکسته می‌شود


• تصویر حلول ماه مبارک رمضان در آینه شعر فارسی/ در این مَه چون در دوزخ ببندی، هزاران در ز جنت برگشایی


• آشنایی فلسفی با حال و هوای رمضان در «صفای رمضان»/ کتابی که از زاویه‌ای متفاوت به ویژگی‌های ماه مهمانی خدا می‌پردازد

شکسته شدن شاخه‌های درخت تکبر با آثار عبادات

حضرت علی(ع) در خطبه ۱۹۲ که به خطبه قاصعه معروف است و موضوع محوری آن، پرهیز از تکبر است، با اشاره به روزه می‌فرمایند: «خداوند بندگانش را، با نماز و زکات و تلاش در روزه‏ داری، حفظ کرده است تا اعضا و جوارحشان آرام، دیدگانشان خاشع، جان و روانشان فروتن، دل‌‏هایشان متواضع باشد، کبر و خودپسندی از آنان رخت بربندد، چرا که در سجده، بهترین جای صورت را به خاک مالیدن، فروتنی آورد، و گذاردن اعضاء پر ارزش بدن بر زمین، اظهار کوچکی کردن است. روزه گرفتن، و چسبیدن شکم به پشت، عامل فروتنی است، و پرداخت زکات، برای مصرف شدن میوه‌‏جات زمین و غیر آن، در جهت نیازمندی‌های فقرا و مستمندان است. به آثار عبادات بنگرید که چگونه شاخه‌های درخت تکبّر را در هم می‌شکند و از روییدن کبر و خودپرستی جلوگیری می‌کند.»

روزه‌داری؛ نگهدارنده آدمی از عذاب خداوند

امام اول شیعیان(ع) در خطبه ۱۱۰ نهج‌البلاغه نیز در ارتباط با روزه می‌فرمایند: «برترین چیزهایی که توسّل جویندگان به خدای سبحان، بدان توسّل می‌جویند؛ ایمان به او و به پیامبر اوست و جهاد است در راه او، زیرا جهاد رکن اعلای اسلام است. کلمه توحید که در فطرت و جبلت هر انسانی است. برپاداشتن نماز که نشان ملت اسلام محسوب می‌شود. دادن زکات و روزه ماه رمضان است که نگهدارنده آدمی از عذاب خداوند است. حج خانه خداست و به جای آوردن عمره آن است که فقر را می‌زدایند و گناه را می‌شویند. صله رحم که موجب افزایش مال و صدقه نهان که خطاها را می‌‏پوشاند و صدقه آشکار که مرگ ناگهانی را باز دارد و انجام دادن کارهای نیک است که آدمی را از لغزیدن در خواری‌ها نگه می‏‌دارد.»

ویژگی یاران خاص حضرت علی(ع) چیست؟

امیرمومنان در خطبه‌ای که بعد از لیله الهریر ایراد کرده‌اند از یاران خاص خود که شایسته می‌دانند باید در دوریشان، انگشت حسرت به دندان، گزید، تشنه دیدارشان بود و در فراقشان سوخت، یاد کرده‌اند. ایشان یکی از ویژگی‌ آن‌ها را روزه‌داری می‌دانند و می‌فرمایند: «کجا هستند مردمی که به اسلام دعوت شده و پذیرفتند، قرآن تلاوت کردند و معانی آیات را شناختند، به سوی جهاد بر انگیخته شده چونان شتری که به سوی بچه خود روی می‌آورد شیفته جهاد گردیدند، شمشیرها از نیام بر آوردند، و گرداگرد زمین را گروه گروه، صف به صف، احاطه کردند، بعضی شهید، و برخی نجات یافتند. هیچ گاه از زنده ماندن کسی در میدان جنگ شادمان نبودند، و در مرگ شهیدان نیازی به تسلیت نداشتند، با گریه‌های طولانی از ترس خدا، چشم‏‌هایشان ناراحت، و از روزه‏‌داری فراوان، شکم‌هایشان لاغر و به پشت چسبیده بود. لب‏‌هایشان از فراوانی دعا خشک، و رنگ‏‌های صورت از شب زنده‌داری‌‏ها زرد، و بر چهره‌هایشان غبار خشوع و فروتنی نشسته بود. آنان برادران من هستند که رفته‌اند، و بر ماست که تشنه ملاقاتشان باشیم، و از اندوه و فراقشان انگشت حسرت به دندان بگیریم.»

انتهای پیام/۱۱۰/