«بی‌نشان‌های ارس»؛ حکایت اسطوره‌هایی که گمنام ماندند اما تا پای جان ایستادگی کردند

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، «بی‌نشان‌های ارس» به نویسندگی محسن هجری روایت داستانی از زندگی و ۴۸ ساعت مقاومت دلیرانه سه مرزبان ایرانی در مقابل لشکر ۴۷ ارتش شوروی در سال ۱۳۲۰ است.

محسن هجری در سال ۱۳۴۲ در شهر بروجردبه دنیا آمد، او در سن ۳۲ سالگی شروع به نوشتن کرد. از تالیفات او می‌توان به «آتشی به لطافت بنفشه‌ها»، «آخرین موج»، «ایستاده برخاک»، «یک سبد خاطره»، «طلوع آن ستاره»، «پدر خاک»، «فصل چیدن»، «سربداران» و ... اشاره کرد.

«بی‌نشان‌های ارس» قصه سید محمد راثی‌هاشمی، عبدالله شهریاری و سرجوخه ملک محمدی است که در مرز پاسگاه مرزی جلفا مشغول خدمت هستند. ساعت چهار صبح روز سوم شهریور سال ۱۳۲۰ خبر می‌رسد که لشکری عظیم از ارتش سرخ شوروی به‌سوی مرز می‌آید و قصد دارد با عبور از پل آهنی و گذشتن از رود ارس وارد کشور شود. پیش از این رضاخان دستور خلع سلاح و تخلیه پادگان‌ها را صادر کرده اما سرجوخه ملک محمدی و گروه کوچکش تصمیم می‌گیرند تا پای جان در مقابل هجوم بیگانه مقاومت کنند.

رمان «بی‌نشان‌های ارس» با سوژه‌ای ناب مخاطب را به خود جذب می‌کند. تصور ایستادگی کردن در برابر دشمن احساسات گوناگونی را در خواننده بیدار می‌کند. آن ایامی که دنیا در جنگ جهانی بود، ایران اعلام بی‌طرفی کرد. لشکر ارتش سرخ می‌خواست از مرزهای شمالی وارد کشورمان شود تا نجات یابد. ارتش شوروی به خودش اجازه داد از روی پلی که سال‌ها قبل روی رود ارس ساخته بود، عبور کند. سربازان و نیروهای نظامی پاسگاه مرزی جلفا همگی سنگر را خالی گذاشتند و دولت دستور تسلیم داد.

سه سرباز و یک سرجوخه در آن لحظات نفس‌گیر و سخت اراده می‌کنند کاری انجام دهند که آن را با دل و جان باور دارند. بمانند و از مرز دفاع کنند! دشمن نمی‌داند با لشکری پرجمعیت روبه‌رو نیست و نباید از کمبود نیرو مقابل هم خبردار شود. هرچند از این جا به بعد باید از کلماتی همچون اسطوره یا قهرمان برای آن‌ سه سرباز و یک سرجوخه استفاده کرد.

بیشتر بخوانید:

• «آخر داستان»؛ گریزی از یک تلخی بی‌‎پایان/ قصه‌ای که درگیر کلیشه‌های تکراری نشد


• «رو به باد می‌رفتم»؛ تجربه سوارشدن بر امواج قصه‌ها در قایقی کاغذی


• «شاید پیش از اذان صبح»؛ خاطرات نویسنده «۲۳نفر» از سردار دل‌ها


• 
  

  نگاه ویژه «مروارید» به سایه سنگین بی‌عدالتی اجتماعی/ داستان‌نویسی که راوی زندگی فقرا بود

  
  

این کتاب ساختارشکنی دارد؛ روایت جنگ را یک‌طرفه بیان نکرده است. نویسنده ما را با نیروهای دشمن نیز آشنا می‌کند. بیشتر از همه با یوری که به خدمت ارتش است. مهندسی که سال‌ها قبل همراه استادش پل آهنی روی رود ارس را ساخته و همه دغدغه‌اش این است که مبادا آسیب ببیند. یک شخصیت داستان از تفنگ به میهن‌دوستی و ایستادگی می‌رسد و دیگری از پل به احساس تنفر از جنگ، تنفر از جنگ آن‌هم بعد از دیدار با سربازان ایرانی آن طرف پل.

«بی‌نشان‌های ارس» داستان جنگجویانی است که با سرپیچی از فرمان تسلیم، ایستادگی کرده و تا پای جان روی اعتقاد خود باقی ماندند. این شرایط بحرانی با تضاد عواطف انسانی درگیر شده که از نقاط قوت‌ این کتاب است. نویسنده به خوبی توانسته مخاطب را با روند داستان همراه کند تا صفحه به صفحه پیش برود و با خواندن ایثار آن اسطوره‌های بی‌نشان، بر خود ببالد. نام کتاب برازنده است زیرا که حکایت از بی‌نشان‌هایی دارد که بی‌نشان باقی مانده‌اند، تا شاید این کتاب ادای دینی باشد تا یاد آن‌ها همیشه در یادمان ماندگار شود.

نویسنده در این کتاب با زبانی ساده، روان و گیرا همه شخصیت‌ها را یکی یکی به خواننده معرفی می‌کند و باشیوه رفت و برگشت به پیش می‌رود تا مخاطب را با انگیزه و اهداف آن‌ها آشنا کند. با خواندن «بی‌نشان‌های ارس» در دل یک داستان فرو می‌روید، بعد از تمام شدنش شاید ذهنتان درگیر یک تصمیم بزرگ شود؛ که در شرایطی برابر با آن قهرمان‌ها، تسلیم شده یا تا پای جان می‌جنگید؟

در بخشی از این کتاب آمده است: «یوری، صدام رو می‌شنوی؟ ژنرال نویکف به گروه تجسس دستور داده که وجب به وجب این منطقه رو برای پیدا کردن اجساد سربازهای ایرانی بگردن. یوری، یادته به ژنرال گفتی یه گروهان سرباز ایرانی تو اون سنگر هستن؟ یادته ژنرال با تو مخالفت کرد و گفت این‌ها بیشتر از یه گروه پنجاه نفره نیستن؟ یوری، دیگه لازم نیست نگران باشی. چون هم تو هم ژنرال اشتباه کرده بودید. گروه تجسس ساعت‌ها کنار ارس و اطراف اون رو جست‌وجو کردن. اما میدونی فقط جسد چند سرباز رو پیدا کردن؟ سه نفر! فقط سه نفر! باور می‌کنی؟ تو این چند روز فقط سه نفر لشکر ۴۷ ارتش سرخ رو پشت گذرگاه جلفا زمین‌گیر کرده بودن! باور می‌کنی یوری؟ حالا خواهش می‌کنم از پشت فرمون تانک بلند شو و بیرون بیا. به تو قول می‌دم که ژنرال نویکف تو رو می‌بخشه!»

کتاب «بی‌نشان‌های ارس» به نویسندگی محسن هجری ۱۶۷ صفحه با قیمت ۳۵ هزار تومان در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.

انتهای پیام/۱۱۰/