امروز، روز هوای پاک است؛ لطفا نفس نکشید

الهه خانی، گروه اجتماعی- اگرچه بر اساس آمار ارائه شده از سوی مسئولان، پایتخت تا به امروز زمستانی به سیاهی سال 92 نداشته است اما امسال دوباره آلودگی هوا طی یک ماه گذشته گریبانگیر مردم تهران شده و آنها چشم انتظار تصمیمات کمیته اضطرار می‌مانند تا برایشان تعیین تکلیف کند و تصمیمات این کمیته هم برای مقابله با آلودگی هوا درنهایت تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد از در منازل است. حتی برای امروز که روز هوای پاک است، شاخص آلودگی هوای تهران با عدد 109 برای گروه‌های حساس در شرایط ناسالم است.

محمد رستگاری، معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست با اشاره به آمار روزهای سالم و ناسالم برای شهروندان تهرانی از ابتدای پاییز 94 به خبرنگار آنا می‌گوید: «از ابتدای پاییز تا 26 دی ماه تهرانی‌ها شاهد 6 روز پاک، 61 روز سالم، 46 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و سه روز پاک بوده‌اند که به این معناست که ما در تاریخ یاد شده 66 روز هوای مطلوب و 49 روز هوای نامطلوب داشته‌ایم.»

او به آمار روزهای سالم و ناسالم در سال 93 اشاره می‌کند: «از ابتدای پاییز تا 26 دی ماه سال 93 شهروندان تهرانی شاهد 6 روز پاک، 59 روز سالم، 50 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای همه گروه ‌ها بوده‌اند که این نشان می‌دهد در سال 93، 65 روز هوای مطلوب و 51 روز هوای نامطلوب را گذرانده‌ایم.»

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران ادامه می‌دهد: «با توجه به مقایسه روزهای مطلوب و نامطلوب طی سال جاری نسبت به سال گذشته کیفیت هوا تقریبا برابر بوده است اما در مقایسه با دو سال قبل (سال 92) کیفیت هوا بهبود قابل توجه‌ای داشته است.»

رستگاری در بحث آلودگی هوا دو عامل را تاثیرگذار می‌داند: «عوامل اقلیمی و شرایط هواشناسی و همچنین میزان تولید آلاینده‌ها از جمله عوامل تاثیرگذار در بحث آلودگی هوا هستند. زمانی که وارونگی دما اتفاق می‌افتد حتی اگر بهترین سیستم حمل و نقل در یک کشور وجود داشته باشد باز هوا دچار آلودگی می‌شود اما شدت آن کمتر است.»

او با اشاره به نمونه‌های مشابه جهانی اضافه می‌کند: «به دلیل وارونگی هوا حتی لندن که یکی از شهرهای معروف دنیا به لحاظ کمی و کیفی است در برخی از روزهای سال دچار آلودگی هوا می‌شود.»

به گفته معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران آلاینده‌ها در یک شهر هیچ‌گاه صفر نمی‌شوند و فقط کاهش پیدا می‌کنند اما اگر میزان تولید آلاینده‌ها زیاد باشد نتیجه آن کاهش کیفیت هوا است.

رستگاری با اشاره به اینکه آخرین مطالعه دقیق در خصوص اینکه چه عواملی در آلودگی هوا نقش دارند مربوط به سال 79 است، عنوان می‌کند: «در سال 79 خودروها کاربراتوری بود و بنزینی که مورد استفاده قرار می‌گرفت با بنزینی که امروز استفاده می‌شود، تفاوت داشت در آن زمان گفته می‌شد 72 درصد از آلودگی هوا ناشی از حرکت خودروها و منابع متحرک است اما امروز خودروها انژکتوری شده‌اند و آلودگی ناشی از آنها کاهش پیدا کرده و در واقع سهم آلایندگی‌ تغییر پیدا کرده است.»

رستگاری با بیان اینکه مطالعه جدیدی در خصوص سهم آلاینده‌ها در آلودگی هوا اتفاق نیفتاده است، ادامه می‌دهد: «البته شهرداری تهران در این زمینه به تنهایی مطالعاتی را انجام داده و اداره محیط زیست استان تهران در این مطالعات نقشی نداشته است بنابراین نمی‌توانم در خصوص آماری که شهرداری در مورد میزان آلاینده اعلام کرده دقیقا اظهار نظر کنم.»

بررسی آلاینده‌‌های هوا با کمک ژاپنی‌ها
معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران از تصمیم انعقاد تفاهم‌نامه‌ای در این خصوص با آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن خبر می‌دهد: «قصد داریم با همکاری شهرداری تهران تفاهم‌نامه‌ای را تدوین و به امضا برسانیم. اگر انعقاد این تفاهم‌نامه عملیاتی شود از ابتدای سال آینده مطالعاتی که در سال 79 انجام شده است را به روز رسانی می‌کنیم و در آن زمان است که سهم آلاینده‌ها به صورت دقیق مشخص می‌شود و می‌توان اظهار نظر قطعی کرد که هر موضوعی تا چه میزان در آلودگی هوای تهران سهیم است.»

رستگاری با بیان اینکه خودروها، منابع خانگی و نوع ساخت‌وساز‌ها همگی در آلودگی هوا تاثیرگذار است، می‌گوید: «البته نوع ساخت‌وسازها بیشتر از نظر بارگذاری جمعیت مورد توجه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال قرار بود میزان جمعیت در منطقه 22 دویست هزار نفر باشد اما امروز این منطقه بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد.»

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران تاکید می‌کند: «زمانی که یک میلیون نفر در یک منطقه مستقر شوند هوایی که قرار بود از آن منطقه برای پاک کردن هوای شهر تهران وارد شود ابتدا آلوده شده، سپس وارد تهران می‌شود.»

او می‌گوید: «در خوشبینانه‌ترین حالت، از این یک میلیون نفر، 500 هزار خودرو شخصی دارند که خود مسبب آلودگی هوا در آن منطقه و در آخر شهر تهران می‌شود.»

رستگاری با اشاره به اینکه بارگذاری این میزان جمعیت خارج از توان اکولوژیکی شهر تهران است، ادامه می‌دهد: «در بحث آلودگی هوا تنها بر یک عامل نمی‌توان استناد کرد اما اینکه کدام عامل بیشترین سهم را در آلودگی هوا دارد، قابل بررسی است.»

برنامه کاهش آلودگی هوا در سال 93 چه بود؟

او به برنامه دولت برای کاهش آلودگی هوا اشاره می‌کند: «دولت در سال 93 برنامه‌ای را به منظور آلودگی هوای پایتخت به تصویب رساند که مثمرثمر بود. در سال 40 ،92 درصد از تمامی روزهای سال آلوده بود اما طی دو سال گذشته این میزان به 32 درصد کاهش پیدا کرده است. امسال که ما چندین روز با هوای آلوده را پشت سر گذاشته‌ایم، باز هم می‌بینیم روزهای آلوده کمتری نسبت به سال 92 داریم.»

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران به اقدامات دولت به منظور کاهش آلودگی هوا طی دو سال گذشته اشاره می‌کند: «دولت طی دو سال گذشته سوخت را اصلاح کرده است. در گذشته نیروگاه بعثت در تهران روزی سه میلیون لیتر یعنی 1/4 بنزین مصرفی در تهران مازوت می‌سوزاند اما امروز این نیروگاه گازسوز شده است. 350 هزار خودرو فرسوده در سال 93 از سطح کشور جمع‌آوری شده است و تمام این عوامل در کاهش آلودگی هوا تاثیر گذار بوده است.»

رستگاری اضافه می‌کند: «با تمام این تفاسیر باید گزینه‌های زیادی از جمله بحث حمل ونقل عمومی ارتقا پیدا کند تا مشکل آلودگی هوای پایتخت مرتفع شود. متاسفانه سرعت احداث حمل و نقل عمومی به اندازه سرعت بارگذاری جمعیت در شهر نیست.»

او با گلایه از عملکرد شهرداری در خصوص افزایش تراکم می‌گوید: «شهرداری از یک سو مترو را گسترش می‌دهد و از سوی دیگر یک طبقه به تراکم ساختمان‌ها اضافه می‌کند و این خود عاملی برای بارگذاری نامناسب جمعیت است.»

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با توجه به برنامه‌های دولت طی دو سال گذشته نسبت به کاهش آلودگی هوا در سال آینده اظهار امیدواری می‌کند: «با توجه به برنامه‌ای که برای راه‌اندازی سامانه یکپارچه معاینه فنی در نظر گرفته شده امیدواریم تا سال آینده شاهد تحول خوبی در بحث کاهش آلودگی هوا باشیم.»