دانشنامه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ اول آبان ماه روز نکوداشت خواجه ابوالفضل محمدبن‌حسین بیهقی است که باید افزون بر نکوداشت این نویسنده و یادگار جاویدان او، ارزش و ارج نثر فارسی را هم به‌گونه‌ای گرامی داشت. هنگامی که بیهقی جوان (و شاید نوجوان) روستای حارث‌آباد بیهق را به سمت غزنین پایتخت دودمان ترک‌نژاد غزنوی ترک می‌گفت؛ خود هم به نیکی و روشنی نمی‌دانست که این موج‌های خروشان در گستره دیوان و درگاه او را به کدام سمت و سوی خواهد کشانید؛ اما بیهقی جوان این بخت‌یاری را داشت که اولیای دیوان روا داشتند که او شاگرد ابونصر مشکان بهترین دبیر دانای عصر باشد و در یک دوره ۳۰ ساله که همراه با دوستی و ارادت و وفاورزی همراه بوده است، (بی آن که چون بسیار زیردستان که در مدتی کوتاه خود را برکشیده بی‌زحمت استاد می‌دانند) توانست به بالاترین رده نگارش متن یا نگارگری دیباهای خسروانی (نوشته‌های دیوانی و درباری) برسد.

تاریخ بیهقی که هرگاه نام آن به میان می‌آید؛ رهاوردی از اندوه را به سبب ازبین‌رفتن ۸۰ درصد کتاب با خود دارد، چیزی بیش از یک کتاب معمولی در رشته تاریخ و به واقع دانشنامه سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی ایران در سده پنجم هجری است و به همان اندازه که خود نویسنده توفیق گردآوری چنین کتابی را داشته است، پژوهندگان شوق‌مند نیز توانسته‌اند در این دهه‌ها از خلال گفت‌وگوها و از میان تعبیرهای کتاب بسیاری از کنش‌های پس پرده سیاست را پی ببرند و به روایت و تحلیل‌کردن آن بپردازند و از سر عبرت‌اندوزی دریابند که قدرت ستبر و پرشکوه هم رخنه‌پذیر و بربادشدنی است.

هنر بزرگ بیهقی پاک نگه‌داشتن قلم از مجموعه‌ای از آلودگی‌هایی است که معمولاً در دستگاه قدرت، مستعد به بیراهه‌کشانیدن کسانی است که با همه سخت‌عنانی گاهی سست‌شلوار بوده‌اند!

اگر امروز پس از هزار سال؛ این کتاب ستوده، هم‌چنان شیرین و دلپذیر می‌نماید، از آن روست که بیهقی در هنگامه‌ای به‌هنگام توانست از زلال چشمه دانش و فرهنگ ایرانی - که سامانیان آن را روان ساخته بودند - بنوشد و برای آیندگان پس از خود هم مشربه‌ای را وانهد.

نکوداشت بیهقی در دوره‌ای که دیوانیان از کار فرهنگی فقط رونمایی کتاب و عکس یادگاری گرفتن را دوست می‌دارند، پاسداشت فرزانگی و نبوغ و هنری است که از همه موج‌های فوج‌های سیاسی برکنار و آراسته به خود است.

عبدالرضا مدرس‌زاده دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان

انتهای پیام/۴۱۰۳/۴۰۶۲/