راه رسیدن به اجتهاد عقلی و نقلی، آزاداندیشی دینی است

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا از روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی، عصر پنج‌شنبه ۲۹ مهر در نهمین نشست وبیناری سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، ضمن تبریک میلاد با سعادت نبی گرامی اسلام(ص) و هفته وحدت، در سخنانی با اشاره به انتخاب عنوان «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» برای کنفرانس امسال گفت: این عنوان دارای محورهای متعددی است که یکی از محورهای آن اخوت اسلامی و مقابله با تروریسم است.

وی با اشاره به یکی از راهکارهای اخوت اسلامی و مقابله تروریسم که عبارت است از «آزاداندیشی دینی» گفت: خداوند سبحان در قرآن می‌فرماید: «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» خداوند سبحان در این آیه دقیقا شاخص آزاد اندیشی و آزاداندیشی دینی را به ما نشان می دهد و معرفی می‌کند.

وی درباره این بخش از آیه شریفه « فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» گفت: بعضی افراد خود را عقل کل می دانند؛ حاضر به گفت‌وگو و مباحثه نیستند؛ هر کسی را که مخالف رای خود بدانند با او با خشونت رفتار می‌کنند؛ سریع تکفیر می‌کنند با رویکرد افراطی و با خشونت با مخالفان خود برخورد می‌کنند، شکنجه می‌کنند، مُثله می‌کنند، و جنایت‌های عجیب و غریبی مرتکب می‌شوند.

خسروپناه افزود: خدای سبحان می‌فرماید: « الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْل» سخن را استماع کنید بعد « فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَه» بعد می فرماید اینهایی که این ویژگی را دارند؛ که استماع دیدگاه ها می کنند و از سخن احسن تبعیت می کنند، خدا اینها را هدایت کرده و « وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَاب».

وی درباره ابزار و روش آزاد اندیشی دینی خاطرنشان کرد: عنصر آزاداندیشی دینی اجتهاد است. اجتهاد هم دو منبع دارد: عقل و نقل دینی. آنهایی که به عقل بسندگی قائلند یا به تعبیر غربی‌ها معتقد به سابجکتیویزم هستند، اصالت عقل خود بنیاد، نقل دینی و شرع را قبول ندارند. ولی چون این عقل ناتوان است ناچارند به سراغ هوا و هوس هم بروند. عقل بسندگی را ‌توان در سینمای هالیوود، سینمای بالیوود، در انیمیشن‌های مختلف مشاهده کرد که فیلم‌های با خشونت و شهوت و غضب تحویل جامعه می‌دهند. این نتیجه همان عقل بسندگی است که سر از هوا و هوس در آورده است.

خسروپناه ادامه داد: عده دیگر نقل بسندگی را می‌گیرند و عقل را کنار می‌زنند. وقتی قائل به نقل بسندگی باشند هر نقل غیر معتبر و غیر مستند را هم می‌پذیرند. سمره بن جندق می‌گوید «من فلان مبلغ رشوه گرفتم که به دروغ بگویم این آیه در شأن فلان شخص نازل شده است!». چه بسیار روایات جعلی و اسرائیلیات نقل شده که گرایش صهیونیستی دارند «یحرّفون الکلم عن مواضعه...» که به لطف الهی، مجاهدان عملی اهل سنت و شیعه با این جریان اسرائیلیات مقابله کردند.

وی با بیان اینکه مقابله با اسرائیلیات یکی از نمادهای تقریب شیعه و سنی است تصریح کرد: ورود اسرائیلیات در نصوص دینی به علت نقل بسندگی است. باید گفت نقل طبق نظر شیعه و اهل سنت یعنی نقل معتبر از نبی گرامی اسلام (ص). لذا وجه اشتراک شیعه و سنی در سخنان نبی گرامی اسلام است. البته این نقل باید معتبر، مستند و صحیح باشد.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در رابطه با منبع عقل، گفت: در نصوص دینی ما، عقل چهار قسم دارد: عقل نظری که هست و نیست را درک می‌کند، عقل عملی که باید و نباید را درک می‌کند، عقل معاش که برنامه ریزی می کند و عقل معاد که عقل آخرت اندیش و غایت اندیش است. جمع این چهار عقل لُب را تشکیل می دهد. لُب یعنی عقل خالص. اولوالباب یعنی صاحبان خرد خالص. اینکه در این آیه شریفه می‌فرماید: «و اولئک هم اولوالباب» یعنی کسانی که «الذین یستمون القول» یعنی از سمع و بصر استفاده می‌کنند؛ سخن حق را می‌شوند؛ سخن حق را می‌بینند. سمع در اینجا یعنی از حواس ظاهری استفاده کردن. بعد می فرماید «فیتبعون احسنه» این پیروی از احسن با عقل است. لذا فرمود: «أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ». اینها صاحبان لُب‌اند.

وی افزود: ما در دنیای مدرن مرتبا با پرسش‌های متعدد مواجهیم و این اجتهاد عقلی و نقلی است که به ما کمک می‌کند که مسائل مستحدثه را پاسخ دهیم. پرسش‌های فراوانی در زمینه نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، علوم شناختی و در حوزه مسائل علوم ارتباطات و علوم انسانی یا در حوزه روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصاد و مدیریت وجود دارد که باید با این اجتهاد پیش برویم و علوم انسانی اسلامی را تولید کنیم؛ یعنی راه رسیدن به تمدن اسلامی علوم انسانی اسلامی است و راه رسیدن به علوم انسانی اسلامی اجتهاد عقلی و نقلی است و راه اجتهاد عقلی و نقلی آزاداندیشی دینی است. در آن صورت دیگر خبری از تکفیر و افراطی گری نخواهد بود.

خسروپناه در پایان، از طلایه دار تقریب، مرحوم آیت الله محمدعلی تسخیری است (رضوان الله تعالی علیه) یاد کرد و گفت: ایشان انصافا از طلایه داران تقریب مذاهب و گفت‌وگوی ادیان بود؛ چون آزاداندیش دینی بود و از اجتهاد عقلی و نقلی بهره می‌برد و در کنار عقل از نقل دینی هم استفاده می‌کرد و با اجتهاد عقلی و نقلی سخنان و اندیشه‌های نو داشت. خداوند انشاالله روح ایشان را قرین رحمت کند و رضوان و جنت نعیم نصیب این عالم ربانی باد.

انتهای پیام/۴۱۲۷