تصویر واقعی جنگ در «تنگه ابوقریب»/ عشق است و آتش و خون

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، اکثر آثار شاخص سینمایی و تلویزیونی، لحظاتی دارند که مخاطب‌شان را در حال تماشا میخکوب می‌کنند. صحنه‌هایی که نه فقط چند ساعت پس از اتمام فیلم که تا سال‌ها بعد در گوشه ذهن تماشاگران آن اثر حک می‌شود و ناخودآگاهش بارها و بارها آن صحنه را مرور می‌کند. حال این صحنه می‌تواند سکانسی باشد که قهرمان داستان مهم‌ترین کارِ خود در فیلم را انجام می‌دهد و مخاطبش را به اوج می‌برد، یا سکانسی که یکی از شخصیت‌های فرعی و مکمل قصه آن را خلق می‌کند و باعث مانایی‌اش می‌شود.

در چند دهه گذشته، فیلم‌ها و سریال‌های فراوانی در کشور ما به نمایش درآمده که بسیاری از آنها، در دسته آثار شاخص قرار می‌گیرند. فیلم‌هایی که با دیدن‌شان ذوق‌زده شدیم، اشک ریختیم، خندیدیم و ساعاتی را با آنها زندگی کردیم. در اکثر فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران، سکانس‌های ماندگاری وجود دارد، سکانس‌هایی که حتی از خود فیلم هم فراتر رفتند و بدمان نمی‌آید حتی با وجود چند بار دیدن‌شان، برای یک بار دیگر هم همه کارها را کنار بگذاریم و به تماشای این صحنه بنشینیم. از امروز سعی می‌کنیم با هم مروری داشته باشیم بر سکانس‌های ماندگار تاریخ سینمای ایران، سکانس‌هایی که دیدن‌شان ما را یاد روزهای خوب سینما می‌اندازد.

نام فیلم

تنگه ابوقریب
کارگردان: بهرام توکلی
تهیه‌کننده: سعید ملکان
سال ساخت: ۱۳۹۶
بازیگران: جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، مهدی پاکدل، مهدی قربانی

مهم‌ترین جوایز: ۵ سیمرغ بلورین جشنواره فجر: در بخش‌های بهترین فیلم، کارگردانی، بازیگر نقش اول مرد (جدیدی)، چهره‌پردازی، جلوه‌های ویژه میدانی.

فروش گیشه: ۵ میلیارد و ۶۴۰ میلیون تومان

شرح سکانس

نیروهای تا دندان مسلح عراقی در حال پیشروی در تنگه ابوقریب هستند و اگر از کانال‌های آنجا عبور کنند، می‌توانند به‌سرعت به سمت شهرهای اصلی خوزستان (اندیمشک و خوزستان) برسند. رزمندگان گردان عمار، درحالی که قرار بود به مرخصی بروند، با مهمات اندکی که دارند و بدون پشتیبانی مناسب (حتی آب آشامیدنی) باید هر طور که می‌توانند تنگه را حفظ کنند. این سکانس طولانی چندین و چند قهرمان دارد و ما هر لحظه با یکی از آنها همراه می‌شویم. خلیل (آذرنگ)، سعی می‌کند نیروهایش را در بخش‌های مختلف دشت پخش کند و از آرپی‌جی‌زن‌هایش می‌خواهد که تانک‌های دشمن را دور بزنند، حسن (جدیدی) یکی از آرپی‌جی‌زن‌های گردان است. مهمات اندکی را که دارد، برمی‌دارد و به گوشه‌ای از دشت می‌رود تا موقعیت را بررسی کند. در همین حین تک‌تیراندازهای عراقی یکی یکی رزمندگان ایرانی را با تیر می‌زنند و خمپاره‌های کور دشمن، همه را زمینگیر کرده است. مجید (عزتی) امدادگر گردان هم سعی می‌کند تا آنجا که می‌تواند هوای زخمی‌ها را داشته باشد. او علی (قربانی) رزمنده نوجوانی را که در گردان همراه آنهاست، در کنار خود نگه داشته و با هم یکی یکی مجروحان را به پشت خاکریزهای خودی می‌آورند.

چرا این سکانس مهم است؟

این سکانس از «تنگه ابوقریب» که سکانس طولانی و پایانی فیلم است، تصویر دردناک، واقعی و وحشت‌آفرین از جنگ است. این سکانس نهایتا ۱۰ دقیقه از روزهای پرالتهاب جنگ است، ۱۰ دقیقه‌ای که مخاطبش را به‌شدت میخکوب می‌کند. حالا تصور کنید رزمندگان ایرانی ۸ سال در شرایطی این‌چنینی یا مشابه آن، در یک جنگ نابرابر و ناعادلانه چه رشادت‌هایی از خود به نمایش گذاشتند. این سکانس از فیلم آخر بهرام توکلی مهم است، چون می‌تواند به زیبایی هرچه تمام‌ به مخاطب جوان و نوجوان این روزها نشان دهد که جوان‌های ایرانی در گذشته‌ای که خیلی هم دور نیست، با چه ازخودگذشتگی‌هایی این خاک را نگه داشتند.

بیشتر بخوانید:

«آژانس شیشه‌ای»؛ دوئل نفسگیر و جذاب حاج کاظم و سلحشور

۱۰ فیلم فراموش نشدنی سینمای دفاع مقدس

جایگاه فیلم در سینمای ایران

در بین فیلم‌های سینمایی دفاع مقدس، سکانس‌های ماندگار فراوانی وجود دارد، سکانس‌هایی که تماشای چند باره آن، باز هم باعث تکراری شدنش نمی‌شود، سکانس‌هایی که برای ما تعریف جدیدی از واژه قهرمان ارائه می‌دهد. بدون شک یکی از ماندگارترین فیلم‌های سینمای دفاع مقدس، «تنگه ابوقریب» است، اثری به کارگردانی بهرام توکلی که سال ۱۳۹۶ ساخته شد و همان سال در جشنواره سی‌وششم فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم در نخستین اکرانش در جشنواره همه را شگفت‌زده کرد و توانست به یکی از مهم‌ترین آثار سال تبدیل شود. در اختتامیه نیز با وجود نامزدی در ۱۱ بخش مختلف توانست ۵ سیمرغ مهم دریافت کند و در بین آثار منتخب تماشاگران جشنواره نیز در رده دوم قرار بگیرد.

«تنگه ابوقریب» روایتگر روزهای عجیبی از جنگ است. در روزهای پایانی جنگ، عراق تصمیم می‌گیرد با اشغال خوزستان، خود را به‌عنوان برنده اصلی جنگ تثبیت کند، برای این کار هم قصد عبور از تنگه ابوقریب و نفوذ به شهرهای اندیمشک و دزفول را دارد. گردان عمار از لشگر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) که قرار بود به مرخصی برگردد، مامور می‌شود که با دستان خالی به این عملیات برود. رزمندگان این گردان با لب‌های تشنه مانع از نفوذ عراقی‌ها به خاک ایران می‌شوند و در آخرین روزها، سرنوشت جنگ را تغییر می‌دهند. داستان این فیلم، قصه مردانی را به تصویر می‌کشد که به نوعی در میان تاریخ رسمی روزهای جنگ گم شدند و کمتر به آنها و رشادت‌شان پرداخته شد. اهمیت این عملیات آنجایی مشخص می‌شود که پنج روز بعد، قطعنامه ۵۹۸ بین ایران و عراق به امضا می‌رسد و جنگ به طور رسمی پایان می‌پذیرد.

عوامل فنی خوب

یکی از برگ برنده‌های اصلی توکلی در این فیلم، استفاده درست از امکانات روز سینماست. جلوه‌های ویژه کامپیوتری و جلوه‌های ویژه میدانی، صحنه‌های جنگی این فیلم را به جذاب‌ترین شکل ممکن به تصویر کشیدند و نقشی اساسی در القای حال و هوای رعب‌آور جنگ داشتند. دیگر بخش‌های این فیلم نیز در میزان اثرگذاری‌اش روی مخاطب کم‌نظیر بود، مواردی مثل صدابرداری و صداگذاری این فیلم از آن نکاتی بود که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و در همین سکانس پایانی نیز نقشی کلیدی ایفا کرد (مخصوصا اگر فیلم را در سینما دیده باشید).

گریم، طراحی صحنه، طراحی لباس، فیلمبرداری و آهنگسازی کار هم همه و همه در دسته بهترین نمونه‌های خود بودند. همه این موارد در کنار کارگردانی فوق‌العاده توکلی، یکی از ماندگارترین فیلم‌های دفاع مقدس تاریخ سینما را به وجود آورد. سکانس – پلان‌های متعدد (به‌خصوص بخش ابتدایی همین سکانس که بیش از ۵ دقیقه به طول می‌انجامد) یکی از ایده‌های ناب توکلی برای این فیلم بود، طوری که با این روش جو ملتهب و ترسناک خط مقدم جبهه را به بهترین شکل، به تصویر کشیده بود.

جدا از عوامل فنی پشت دوربین، بازیگرانِ مقابل دوربین هم در این اثر خوش درخشیدند. جدا از امیر جدیدی که با بازی فوق‌العاده‌اش در نقشی جدید توانست نظر هیئت داوران جشنواره را به سمت خود جلب کند و سیمرغ بهترین بازیگر را از آن خود کند، حمیدرضا آذرنگ، جواد عزتی، مرحوم علی سلیمانی و مهدی قربانی هم در این فیلم یکی از بهترین‌ بازی‌هایشان را به نمایش گذاشتند. صحنه‌ای که حسن گرفتار موج شلیک تانک عراقی شده، تلاش‌های مجید و خلیل برای کمک به نیروها پس از اینکه خودشان تیر خوردند و در نهایت شهادت غافلگیرکننده‌شان، این شخصیت‌ها را برای همیشه در گوشه ذهن مخاطبان پیگیر سینما ماندگار کرد.

تمام این عوامل دست در دست هم دادند تا «تنگه ابوقریب» به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سینمایی حوزه دفاع مقدس، تولید و پخش شود، عواملی که اگر هر کدام‌شان به‌درستی در جای خود قرار نمی‌گرفتند، شاید نتیجه امروز، چیزی که دیدیم نبود.

انتهای پیام/۴۱۷۳/پ