ترابی در گفت‌وگوی مشروح با آنا:
برجام به یک قرارداد بین‌المللی تبدیل شود، ضمانت اجرا پیدا می‌کند/ بایدن در حال سردواندن ایران بین کاخ سفید و کنگره
یک کارشناس مسائل راهبردی معتقد است آمریکا برای فرار از عدم ارائه ضمانت اجرا در برجام، بازی کاخ سفید-کنگره را در پیش گرفته و برای جلوگیری از تکرار عهدشکنی واشنگتن، راهی جز اینکه این توافق به یک قرارداد بین‌المللی تبدل شود وجود ندارد.
گروه جهان خبرگزاری آنا-محمد جعفری؛ محمدجواد ظریف هفته گذشته در گزارش خود به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص «برنامه اقدام جامع مشترک»، ادعا کرد: «برجام حاصل کوششی عاشقانه برای رهانیدن ایران از دام امنیتی سازی آمریکا و تحریم‌های ظالمانه، در عین حفظ توان هسته‌ای با رعایت حداکثری خطوط قرمز در شرایطی دشوار بود؛ ولی همچون هر توافق دیگری حاصل مذاکره و دادوستد بین‌المللی است که در شرایطی خاص در سال 1392 ش، و به دنبال رأی قاطع مردم به حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس تعامل سازنده و عزتمند شکل گرفت.»
وی در بخش دیگری از این گزارش با تأکید بر فحوای فایل صوتی منتشرشده در اسفند سال گذشته، بر رجحان «دیپلماسی» بر «میدان» تأکید کرد و با وارونه نمایی حقایق نوشت: «رسیدن به توافق نیازمند شهامت و ایثار و آمادگی برای هزینه از آبرو و رجحان بخشیدن منافع ملی به مصالح شخصی است. تفاهم ــ که لامحاله نیازمند نوعی مصالحه است ــ در هیچ فرهنگ و جامعه‌ای بدواً مطلوب و محبوب نیست و قهرمانان تاریخیِ بیشتر جوامع انسانی، جنگاوران و مبارزان میدان نبرد بوده‌اند و نه کنشگران عرصه دیپلماسی، تفاهم و مصالحه. اما واقعیت آن است که دستاورد هر جنگی در پشت میز مذاکره نقد می‌شود و ناکامی‌های هر نبردی در مصاف دیپلماتیک تعدیل ــ و نه واژگون ــ می‌شوند.»
بیشتر بخوانید:
ظریف: برجام حاصل کوششی عاشقانه بود
بیست و دومین گزارش سه ماهه وزارت امور خارجه به مجلس تقدیم شد
سام مهدی ترابی مدیر مؤسسه مطالعات راهبردی رسالت در مصاحبه اختصاصی با آنا تصریح کرد وقتی ملاحظات اصلی ایران یعنی لغو همه تحریم‌ها و گرفتن تضمین از ایالات‌متحده برای پایبند ماندن به تعهدات برجامی یا مفاد مذاکرات اخیر در وین تابه‌حال محقق نشده‌اند نمی‌توان ادعا کرد برجام یا مذاکرات جاری منافع کشور را آن‌گونه که شایسته است تأمین کرده‌اند. با در نظر گرفتن توضیحات فوق و نکته‌ای که محمدجواد ظریف بیان کرد، گفتگویی با آقای ترابی ترتیب دادیم تا ایشان اوضاع کنونی مذاکرات و بایدها و نبایدهای پیش روی دولت آتی در ایران را روشن کنند.
ایران به آمریکا ثابت کند تحت فشار تصمیم نخواهد گرفت
آنا: آقای ظریف به‌صورت کلی هم مذاکرات ۲۰۱۵ و هم مذاکرات وین را که درواقع الآن به بن‌بست رسیده‌اند مثبت و موفقیت‌آمیز ارزیابی کرده‌اند. نظر شما چیست؟
ترابی: با در نظر گرفتن اینکه نه تمام تحریم‌ها علیه ایران برداشته شده و نه آمریکا قرار است برای پایبند ماندن به تعهداتش تضمین بدهد و مشکلات اصلی ما کماکان به قوت خود باقی هستند نمی‌توان گفت که توافق یا مذاکرات موفق بوده‌اند و گفته‌های آقای ظریف هم این حقیقت را عوض نمی‌کند. البته لازم است بگویم که وقتی یک وزیر دارد جای خود را با وزیر جدید عوض می‌کند و در خصوص عملکرد خود به رسانه‌ها یا هر جای دیگر گزارش می‌دهد عادی است که اینگونه سخنان را در دفاع از عملکرد وزارتخانه‌اش ارائه دهد. بالاخره این کار هر دولتی است که یک‌جوری گزارش‌های خود را ارائه دهد که خودش را موفق جلوه دهد.
بهترین کار این است که به همان حالتی که قبل از مذاکرات وین بود بازگردیم و فعالیت‌های هسته‌ای را به همان شکلی که قبل از مذاکرات پیگیری می‌کردیم ادامه دهیم
من هم نمی‌خواهم بگویم که توافق هسته‌ای و مذاکرات از اساس هیچ آورده‌ای نداشت اما آن مطلوب یا هدفی که از اول در موردش صحبت شده بود به دلایل مختلف به‌عنوان ثمره مطلوب محقق نشد یعنی نه توانستیم همه تحریم‌ها را لغو شده ببینیم نه آمریکا به ما تضمین اجرای کامل تعهدات داد؛ پس دو اصل عمده موفقیت ما در توافق برجام و مذاکرات وین محقق نشدند و این اصلاً موفقیت محسوب نمی‌شود.
آنا: به هر صورت ما در این نقطه‌ای که هستیم نمی‌توانیم به عقب بازگردیم و همه‌چیز را از نو بسازیم اما می‌توانیم از تجربه گذشته درس بگیریم. به نظر شما از این به بعد باید چگونه با این موضوع حساس منافع و امنیت ملی روبرو شویم؟
ترابی: خب اینجا ما باید ماجرا را مرور کنیم. به نظرم مهم‌ترین نکته این است که بعد از نشست‌هایی که در وین برگزار شد طرف مقابل که آمریکا باشد علناً اعلام کرد که قرار نیست همه تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. باید قبول کنیم که این یک تحلیل نیست بلکه یک واقعیت است. ما نباید به خود و دیگران بقبولانیم که معلوم نیست طرف مقابل همه تحریم‌ها را بردارد بلکه باید با اطمینان لغو همه تحریم‌ها را از ذهنمان پاک کنیم.
مورد دوم بحث ضمانتی است که ما به دنبالش بودیم. بر اساس آن مطالبی که خوانده‌ام دولت بایدن اعلام کرده است بعضی از تحریم‌هایی که مربوط به کنگره آمریکا است را اعمال نمی‌کند، این یعنی تکرار همان داستان قدیمی که این دولت و این رئیس‌جمهور این‌طور رفتار کند اما بعد از آمدن یک رئیس‌جمهور جدید هیچ ضمانتی نیست که این تحریم‌ها دوباره سر جای خود بازنگردند.
بیشتر بخوانید:
چالش بزرگ مذاکره‌کنندگان وین با راستی‌آزمایی مدنظر نظام کدام است؟
سخنگوی کاخ سفید: تحریم‌ها تنها در صورت بازگشت ایران به برجام قابل لغو است
با این مورد مهمی که بیان کردم الآن بهترین کار این است که برگردیم به همان حالتی که قبل از صحبت‌های وین بود یعنی فعالیت‌های هسته‌ای را به همان شکلی که قبل از مذاکرات وین پیگیری می‌کردیم ادامه دهیم. در ضمن اصلاً لازم نیست که بخواهیم همین الآن از برجام خارج شویم. این یک موضوعی است که درگذر زمان خود نظام تشخیص خواهد داد و به این نتیجه خواهد رسید که در قالب توافق برجام بماند یا از آن خارج شود.
ما در حال حاضر همه فعالیت‌های هسته‌ای خود را می‌توانیم در قالب برجام و قوانین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهیم اما اگر پس از گذشت مدتی مقامات ارشد نظام دیدند که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها کماکان خود را به اجرای تعهدات برجامی متعهد نمی‌بینند و این توافق نمی‌تواند به‌هیچ‌وجه منافع کشور را تأمین کند آن‌وقت باید تصمیم دیگری بگیرند. الآن می‌توانیم در چارچوب برجام بمانیم و به فعالیت‌های قانونی هسته‌ای خود ادامه دهیم، درست همان‌طور که قبل از مذاکرات وین انجام می‌دادیم.
آنا: پس به عقیده شما در حال حاضر بدون درگیر شدن در جنجالی که غربی‌ها به دنبالش هستند به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود ادامه دهیم؟
ترابی: بله واقعاً ما در حالتی نیستیم که حتماً باید یک کاری انجام دهیم. این می‌تواند یک مزیت باشد. غربی‌ها باید بفهمند محاسبه‌ای که کرده بودند که حالا ایران زیر فشار است و قبول می‌کند و این مطالب، واقعیت نیست. شاید این موضوع در محاسبات آن‌ها به هر دلیلی وجود داشته، حتی شاید بعضی‌ها از داخل کشور هم یک ندایی داده بودند که ما حتماً باید به یک توافق برسیم! نه، این‌طور نیست. ما می‌توانیم به حالتی که قبل از مذاکرات وین وجود داشت برگردیم و طرف‌های غربی به‌ویژه آمریکا باید به این نتیجه برسند که توپ در زمین آن‌هاست و آن‌ها باید دست‌به‌کار شوند و راهکار ارائه دهند یا حتی از مواضع خود کوتاه بیایند نه ایران. اگر غربی‌ها در رویکرد خود تغییر دادند و واقعاً توانستند همه تحریم‌ها را بردارند و یک ضمانت اجرایی ارائه بدهند آن‌وقت ایران هم می‌تواند راجع به آن فکر کند و پاسخ مقتضی دهد.
آنا: شما اشاره کردید به اینکه آمریکا تغییر رویه بدهند، این امر چگونه میسر می‌شود؟
ترابی: مشکل اصلی همان ضمانت اجرایی است. ازنظر سیستم داخلی آمریکا اگر واشنگتن بخواهد به انجام یک قرارداد ملزم شود راهی جز اینکه این توافق به سنا ارائه شود و سنا به آن رأی مثبت بدهد و آنگاه آن توافق ازنظر قوانین داخلی آمریکا تبدیل به یک قرارداد بین‌المللی شود وجود ندارد. منظورم این است که تنها راه تضمین اجرای مفاد برجام بردن آن به سنا و تبدیل آن به یک قرارداد بین‌المللی الزام‌آور است که به عقیده من چنین شرایطی هیچ موقع در آمریکا وجود نخواهد داشت یعنی اینکه آن‌ها این کار را نخواهند کرد. برای اثبات گفته‌ام همین اخیراً چند سناتور علناً اعلام کردند که اجازه نمی‌دهند این مطلب تا این درجه در آمریکا برسد و حتی در مورد خود مذاکرات وین هم بحث‌هایی بود و لذا این یک واقعیت است که انسان نمی‌تواند منکر آن باشد.
برخی در ایران به اشتباه فکر می‌کنند آمریکا قابل متقاعد شدن است
تنها راه مناسب در حال حاضر این است که ما به فعالیت‌های هسته‌ای خود مانند قبل از مذاکرات وین بازگردیم و از برجام هم فعلاً خارج نشویم. دولت بعدی هم نیازی ندارد که در مورد این فرآیند عجله کند و بهتر است اجازه بدهد ببینیم واکنش غربی‌ها چه خواهد بود.
آنا: برخی از کارشناسان می‌گویند کشورهای حامی غرب در منطقه ازجمله عربستان در به بن‌بست رسیدن مذاکرات تأثیر داشتند؛ نظر شما چیست؟
ترابی: واقعیت این است که ساختار سیاسی در آمریکا بر مبنای این نیست که ببینند منافع کشور و مردم چیست و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند، وارد مذاکره شوند یا یک مذاکره را ترک کنند. می‌خواهم بگویم که ما نباید این تصور را از ساختار سیاسی داخلی آمریکا داشته باشیم که خب الآن عده‌ای از مقامات ارشد دولتی و نمایندگان کنگره نشسته‌اند و قشنگ و عاقلانه یک تصمیمی می‌گیرند و اجرایش می‌کنند.
تنها راه تضمین اجرای مفاد برجام بردن آن به سنا و تبدیل آن به یک قرارداد بین‌المللی الزام‌آور است که به عقیده من چنین شرایطی هیچ موقع در آمریکا وجود نخواهد داشت یعنی اینکه آن‌ها این کار را نخواهند کرد
نه! سیاست‌گذاری در آمریکا عملاً یک فرآیندی است که در آن، لابی‌هایی که پول کافی دارند می‌توانند نفوذ کنند و بر تصمیم‌های کلان در کشور تأثیر بگذارند، چه آن لابی اسرائیلی باشد چه عربستانی یا یک کشور و فرد دیگر. من به شما اطمینان می‌دهم آن سیاستی که توسط دولت‌های آمریکا اعمال می‌شود به‌هیچ‌وجه این‌طور نیست که حتماً بر اساس منافع ملی آمریکا است.
نکته مهم این است که متأسفانه بعضی‌ها در داخل ایران هستند و فکر می‌کنند که بله، ما می‌رویم با غربی‌ها می‌نشینیم و آن‌ها را متقاعد می‌کنیم که به نفع آن‌هاست که با ایران ارتباط داشته باشند و آن‌ها هم بر اساس منافع خودشان این کار را می‌کنند. نه! این‌طور نیست.
شاید واقعاً اینگونه باشد که به نفع آمریکاست که با ایران روابط خوبی داشته باشد و با عربستان و اسرائیل کمتر زیرا ایران یک جمهوری است که در آن یک سیستم با ثبات انتخاباتی فرایند تغییر دولت را تعیین می‌کند. شاید واقعاً برقراری رابطه با ایران به نفع آمریکا باشد ولی به این معنی نیست که آمریکایی‌ها این را می‌فهمند و بر مبنای آن عمل می‌کنند و متأسفانه ما می‌بینیم هنوز بعضی‌ها در ایران این‌طور فکر می‌کنند که ما می‌رویم و آمریکایی‌ها را متقاعد می‌کنیم!
ما نباید کاری به متقاعد کردن آمریکایی‌ها داشته باشیم. در آمریکا آن سیاستی اعمال می‌شود که لابی‌ها دیکته می‌کنند و این سیاست می‌تواند به نفع آمریکا نباشد که ما معتقدیم در مورد ایران، همین‌طور است.
یعنی اگر آمریکایی‌ها بخواهند به‌طور راهبردی در مورد منطقه و آینده نگاه کنند، می‌بینند که واقعاً به نفع آن‌هاست که از عربستان و اسرائیل فاصله بگیرند و به ایران نزدیک‌تر شوند ولی این موضوع الآن به‌عنوان یک مطلب واقعی در سیاست داخلی آمریکا امکان‌پذیر نیست.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
