آمارهای قرمز از برداشت غیر مجاز آبی

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، بر اساس داده های آب منطقه ای استان در پایان سال آبی 98-99 بیش از 647 میلیون متر مکعب از منابع زیرزمینی دشت های بحرانی استان توسط چاه های غیر مجاز و چاه های دارای اضافه برداشت، آب مصرف شده است. برای آن که متوجه مقیاس این عدد شویم بد نیست بدانیم که هم اکنون ذخیره سد دوستی به عنوان مهم ترین و استراتژیک ترین سد استان که حدود 70 درصد آب شرب مشهد را تامین می کند تنها 445 میلیون متر مکعب آب دارد.

طی دو سال اخیر در پی نزولات جوی، میزان مصارف آبی استان در سال آبی 98-99 حدود 94 میلیون متر مکعب نسبت به سال آبی 97-98 کاهش یافته و حجم آب مصرفی از مخازن بحران‌زده زیرزمینی استان بیش از 1.52 میلیارد متر مکعب بیشتر از حجم آب‌های ورودی (آب‌های تجدید پذیر) به این مخازن است و حدود 650 میلیون مترمکعب آب به‌صورت اضافه برداشت می شود که عمدتا توسط چاه های غیرمجاز صورت می گیرد این موضوع بدون شک در سال خشک پیش رو بحران دشت‌های استان را تشدید خواهد کرد.

خراسان رضوی 7 درصد مساحت و 8 درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است، استانی که از 37 دشت، 34 دشت آن در وضعیت بحرانی از نظر منابع آب زیرزمینی قرار گرفته و برخی دشت‌های ممنوعه آن به دهه 40 بازمی‌گردد.

قابل‌تأمل آن که این استان در حالی یکی از قطب‌های تولیدات کشاورزی کشور است که 74 درصد مساحت استان در منطقه خشک و 26 درصد دیگر در منطقه نیمه‌خشک واقع‌شده است و حدود 85 درصد آب‌های استان در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، بااین‌حال امنیت غذایی استان و کشور نیز به بخش کشاورزی خراسان رضوی وابسته است و نمی‌توان آن را تضعیف کرد، در مقابل صنایع خرد و متوسط استان به علاوه حوزه معادن نیز در حال تبدیل‌شدن به قطب در کشور هستند این که چرا استانی که در وضعیت خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته بخش عمده اقتصادش کشاورزی است خارج از حوصله این گزارش است اما امروزه تغییرات اقلیمی بلندمدت که بر کشور و استان خراسان رضوی حاکم شده باعث شده است که زنگ بحران آب در این استان به صدا درآید.

طی پنج سال گذشته مسئولان استانی و کشور طرح‌ها و برنامه‌های متفاوتی برای مدیریت بحران و تأمین آب استان ارائه کرده‌اند از جمله طرح‌های صرفه‌جویی و مدیریت آب مانند طرح همیاران و سازگاری با کم‌آبی تا طرح‌های انتقال آب از فراحوضه مانند طرح انتقال آب از دریای عمان و طرح انتقال آب از خلیج‌فارس و درنهایت طرح بازچرخانی و استفاده از پساب که هر کدام از این طرح‌ها، موفقیت‌ها و موانعی سر راه اجرایشان وجود داشته است.

بر اساس آخرین گزارش شرکت آب منطقه‌ای استان ،که به تازگی درباره سیمای آب استان در سال آبی 98-99 منتشر شده است، خراسان رضوی 1081 میلیون متر مکعب کسری مخازن آب دارد که از این حیث در رتبه نخست کشور قرار گرفته و این آمار بازگوکننده وضعیت بحرانی آب در این استان است. طی دو سال گذشته وضعیت بارش‌ها در استان در مقایسه با بارندگی‌های 50 سال گذشته بی‌سابقه بوده اما میزان بارش‌های امسال نیز در استان ‌مانند کشور کاهش 67 درصدی داشته و امسال خشک‌ترین سال در نیم قرن اخیر بوده است.

930 میلیون متر مکعب بیش از آب ورودی مصرف‌ شده است

بر اساس آمار آب منطقه‌ای ،سال گذشته حجم بارش‌های استان بیش از 32 میلیارد مترمکعب بوده که از این میزان تنها 4.74 میلیارد مترمکعب تجدید پذیر بوده اما میزان مصارف استان در سال گذشته به 5 میلیارد و 677 میلیون متر مکعب رسیده است. یعنی میزان مصارف حدود 930 میلیون متر مکعب بیشتر بوده به رغم این که میزان بارندگی‌های استان در 50 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. میزان کل مصارف استان در سال 98 نیز 5.67 میلیارد متر مکعب و میزان آب‌های تجدید شونده در آن سال 4.72 میلیارد متر مکعب بوده که یک میلیارد و 69 میلیون متر مکعب بیش از آب‌های تجدید پذیر بوده است.

1.5 میلیارد بیش از ورودی از زیرزمین آب برداشت ‌شده

اما مهم‌ترین موضوعی که استان خراسان رضوی را با بحران مواجه کرده کسری بحران مخازن آب زیرزمینی است. سال گذشته میزان آب تجدید پذیر مخازن آب زیرزمینی استان 3.189 میلیارد متر مکعب و میزان مصارف آب زیرزمینی استان در این مدت بیش از 4 میلیارد و 699 میلیون متر مکعب بوده است.

یعنی در دشت‌های بحرانی استان سال گذشته بیشتر از 1.510 میلیارد متر مکعب آب برداشتی و مصرفی بیشتر از میزان آب تجدید پذیر مخازن زیرزمینی استان بوده و این که میزان کل کسری حدود 930 میلیون متر مکعب بوده است به این دلیل است که حجم آب تجدیدشونده آب‌های سطحی استان در سال گذشته تراز مثبت 580 میلیون متر مکعب بوده است. البته این کسری آب تجدیدشونده در سال 98 بیش از 1.9 میلیارد متر مکعب بوده است.

بیش از 5500 حلقه چاه غیرمجاز و برداشت 142 میلیون متر مکعبی

یکی از عمده‌ترین عوامل کسری حدود 1.08 میلیارد متر مکعبی مخازن آب‌های زیرزمینی استان وجود چاه های غیر مجاز و اضافه برداشت‌ها در استان در بخش‌های مختلف است. بر اساس داده‌های آب منطقه ای استان سال گذشته تعداد 5587 حلقه چاه غیرمجاز در استان وجود داشته است که معادل 142 میلیون متر مکعب آب از دشت‌های بحران‌زده استان آب به ‌صورت غیرقانونی برداشت کرده‌اند که 124 میلیون متر مکعب آن توسط 4764 حلقه چاه در حوزه کشاورزی استان برداشت‌شده است. هرچند در سال 98 تعداد این چاه ها بیشتر بوده و حدود 6 میلیون متر مکعب آب بیشتر برداشت می‌کردند اما با توجه به سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده از یک‌سو و حجم بالای بارندگی‌ها از سوی دیگر،انتظار بر این بود که علاوه بر کاهش تعداد چاه های غیرمجاز در استان میزان برداشت غیر قانونی این چاه ها بیش ‌از پیش کاهش یابد.

همچنین بر اساس داده‌های آب منطقه‌ای استان، حدود 133 حلقه چاه غیرمجاز در حوزه صنعت نزدیک به 3 میلیون متر مکعب آب به‌صورت غیرقانونی برداشت می‌کنند و 633 حلقه چاه دیگر در حوزه خدمات در استان وجود دارند که حدود 11 میلیون متر مکعب آب از مخازن بحران ‌زده استان به‌صورت غیرقانونی برداشت می‌کنند. این که بیش از 760 حلقه چاه غیرمجاز در حوزه صنعت و خدمات در استان وجود دارد و مدیران آب منطقه‌ای هنوز نتوانسته‌اند آن‌ها را مسدود کنند قابل‌توجه است.

اضافه برداشت 508 میلیون متر مکعبی با وجود نصب کنتورهای برقی!

یکی از سیاست‌های وزارت نیرو در سه سال گذشته نصب کنتورهای هوشمند روی چاه هاست تا در قالب اجرای این سیاست بتواند جلوی اضافه برداشت‌های انجام‌شده توسط دارندگان چاه های مجاز را بگیرد. بااین‌حال بر اساس آمار آب منطقه‌ای استان، با این که مطرح می‌شود 5692 حلقه چاه در استان بیشتر از مجوز پروانه خود از مخازن دشت‌های بحران‌زده استان، بیش از 508 میلیون مترمکعب آب برداشت کرده‌اند هرچند این میزان در سال 98 حدود 640 میلیون مترمکعب بوده است اما با توجه به وعده‌های مدیران حوزه آب استان مبنی بر جلوگیری از اضافه برداشت آب از طریق چاه های استان با وجود کسری 1.08 میلیارد متر مکعبی مخازن آب‌های زیرزمینی استان، با نصب کنتورهای هوشمند، برداشت 508 میلیون مترمکعبی غیرقابل‌توجیه است. قابل‌توجه این که حدود 370 میلیون متر مکعب از این اضافه برداشت‌ها در حوزه کشاورزی بوده است.

از سویی دیگر این که بیش از 540 حلقه چاه مجاز در حوزه صنعت سال گذشته 18 میلیون متر مکعب آب، از مخازن بحرانی استان اضافه برداشت داشته‌اند و 921 حلقه چاه نیز در حوزه خدمات بیش از 35 میلیون متر مکعب بیشتر از مجوز پروانه خود آب از منابع زیرزمینی استان برداشت کرده‌اند نیز قابل‌تأمل است که چگونه در این دو حوزه بیش از 53 میلیون متر مکعب اضافه برداشت آب در سال گذشته انجام‌شده است.

توضیحات کارشناس آمار آب منطقه ای درباره بیلان آبی

مدیر گروه آمار شرکت آب منطقه‌ای استان هر چند اذعان می‌کند که میزان آب خروجی استان در قالب مصارف 920 میلیون مترمکعب بیشتر از میزان آب ورودی استان در قالب آب تجدید شونده حاصل بارش باران است اما معتقد است که کسری مخازن آبی استان در سال 99 به منفی 184 میلیون متر مکعب رسیده است. "شمس زاده" می‌گوید بخشی از آب‌های مصرفی استان مجدد به سفره‌های زیرزمینی بازمی‌گردد.

یعنی 15 درصد آب‌هایی که در بخش کشاورزی و خدمات مصرف می‌شوند مجدد به سفره‌های زیرزمینی بازمی‌گردند و 70 درصد آب‌های مصرف‌شده در بخش شرب و صنعت مجدد به آبخوان‌های استان بازگردانده می‌شوند که به‌نوعی باعث تقویت مخازن آب زیرزمینی استان می‌شوند.

با توجه به استدلال این کارشناس آب منطقه‌ای استان، میزان آب برگشتی از مصارف استان به سفره‌های زیرزمینی معادل 1.217 میلیارد مترمکعب در سال آبی 98-99 و علاوه بر آن میزان تغذیه زیرزمینی از آب‌های سطحی استان در این سال آبی معادل 80 میلیون مترمکعب بوده است که به این ترتیب میزان کسری مخزن آب استان در سال آبی 98-99 معادل 184 میلیون مترمکعب بوده و میزان کسری مخزن استان در بلندمدت نیز یک میلیارد و 28 میلیون متر مکعب برآورد شده است.

این در حالی است که کسری مخزن زیرزمینی استان در سالنامه آبی 97-98 استان معادل 562 میلیون مترمکعب بوده است. این کسری در سال آبی 96-97 معادل 928 میلیون متر مکعب و در سالنامه آبی 95-96 معادل 728 میلیون متر مکعب برآورد شده است.

اما کارشناسان حوزه آب استان نظر متفاوتی با کارشناسان آب منطقه‌ای دارند. دکتر "عباسعلی قزل سوفلو" مدیر پژوهشکده محیط خشک دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در گفت وگو با خراسان رضوی اظهار می کند: اگرچه چند سال اخیر تلاش‌هایی شده اما بیلان آب سفره‌های زیرزمینی استان هنوز بحرانی و دشت مشهد مانند بمب ساعتی است و نشست‌های ناشی از افت آب‌های زیرزمینی یک تهدید جدی‌اند، علاوه بر این ما هنوز برای دشت‌های استان مدل مطالعاتی و مدیریت منابع آبی نداریم و این که برآوردها بر چه اساسی انجام می‌شود جای سؤال دارد.

آب فاضلاب یا تصفیه یا از حوزه خارج می شود

این کارشناس حوزه آب و مدرس دانشگاه می‌گوید: این که مطرح می‌شود بیش از 70 درصد آب‌های مصرفی بخش شرب و صنعت به سفره‌ها و آبخوان‌ها بازمی‌گردد شاید درست باشد اما به‌شرط این که این آب‌ها همه از طریق چاه های جذبی به زمین بازگردد که آلودگی ایجاد شده این فاضلاب خود موضوع دیگری است.

بااین‌حال امروز چه میزان از آب شرب و صنعت به‌صورت چاه های جذبی وارد چرخه می‌شود؟ بخش عمده فاضلاب شهر مشهد چه شرب و چه صنعت در قالب طرح اگو به تصفیه‌خانه‌ها هدایت می‌شود. آبی که به تصفیه‌خانه‌ها بازمی‌گردد به آبخوان‌ها هدایت نمی‌شود بلکه مصرف مجدد می‌شود. از سویی دیگر بخش عمده این فاضلاب جمع‌آوری‌شده تصفیه نمی‌شود و از طریق کشف رود و امثال آن از حوزه خارج می‌شود.

شایان‌ذکر است که طبق داده‌های آماری آب منطقه‌ای استان، میزان مصارف آب شرب و صنعت استان در سال آبی 98-99 معادل 664 میلیون متر مکعب بوده است که با احتساب بازگشت 70 درصدی، حدود 465 میلیون مترمکعب آن به آبخوان‌ها بازمی‌گردد. سؤالی که مطرح است این است که آیا واقعاً سال گذشته 465 میلیون متر مکعب از مصارف بخش‌های شرب، بهداشت و صنعت استان به آبخوان‌ها بازگشته است؟

آبنمودها بیانگر افت آب هستند

قزل سوفلو درباره بازگشت 15 درصدی مصارف بخش کشاورزی به آبخوان‌ها نیز می‌گوید: به‌عنوان کارشناس حوزه آب نمی‌توانم این درصد را تایید یا رد کنم زیرا میزان تغذیه آبخوان‌ها به نوع اقلیم، نفوذ پذیری خاک کشاورزی و دوره‌های آبیاری بستگی دارد، علاوه بر این هرچه نوع آبیاری‌ها پیشرفته تر شود میزان بازگشت آب به آبخوان‌ها هم کاهش پیدا می‌کند.

اما این که مطرح می‌شود بیلان آب استان در حال بهتر شدن است باید اذعان کنیم که دلیل اصلی این موضوع بارش‌های خوب دو سال اخیر بوده است و قطعاً با خشکسالی اخیر بیلان آب استان نیز منفی‌تر خواهد شد. علاوه بر این اگر آبنمود دشت‌های استان را در طول 40سال گذشته بررسی کنیم می‌توانیم وضعیت افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی را در دشت‌های تشنه خراسان رضوی مشاهده کنیم.

چندین سال است که بخش کشاورزی متهم شماره یک هدر رفت آب معرفی می‌شود و در سندهای مختلف آبی کاهش سهم مصرفی بخش کشاورزی، مسدود کردن چاه های غیرمجاز کشاورزی و جلوگیری از اضافه برداشت چاه ها در این حوزه مطرح است. به رغم تمام این فشارها، فارغ در درست یا غلط بودن آن‌ها بر اساس داده‌های آب منطقه‌ای هنوز بخش اصلی آب‌های زیرزمینی استان توسط بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

بر اساس داده‌های سال آبی 98-99 آب منطقه‌ای، وجود 4764 حلقه چاه غیرمجاز و بیش از 10 هزار حلقه چاه مجاز که 3600 حلقه آن‌ها اضافه برداشت دارند حاکی از این موضوع است. اما آیا در شرایط فعلی و بحران خشکسالی حاکم بر استان می‌توان 4700 حلقه چاه غیرمجاز و 3600 حلقه چاهی را که اضافه برداشت دارند مطیع قانون کرد و جلوی اضافه برداشت و برداشت غیرقانونی 493 میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی را گرفت؟

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در گفت وگو با خراسان رضوی در این‌ باره مطرح می کند: سازمان جهاد کشاورزی به‌هیچ‌عنوان موافق و حامی کسانی که به‌صورت غیرقانونی از منابع آب زیرزمینی استفاده یا مازاد بر پروانه چاه خود برداشت می‌کنند نیست و قانون باید اجرا شود و آب منطقه‌ای خودش باید با چاه های غیرمجاز و اضافه برداشت‌ها برخورد کند.

آمارها صحیح نیست ما صرفه جویی کردیم

"محمدرضا اورانی" درباره اضافه برداشت چاه های کشاورزی و چاه های غیرمجاز حوزه کشاورزی استان می‌گوید: بیش از 22 هزار حلقه چاه در استان خراسان رضوی وجود دارد که 10 هزار حلقه آن مربوط به حوزه کشاورزی و 12 هزار حلقه چاه دیگر مربوط به دیگر حوزه‌هاست. آمار اضافه برداشت 369 میلیون متر مکعبی و برداشت غیرمجاز 124 میلیون متر مکعبی بخش کشاورزی در پایان سال آبی 98-99 صحیح نیست.

این که مطرح می‌شود کسری مخزن استان بیش از یک میلیارد است مورد تایید نیست و 18 سال است که همین حرف را می‌زنند. این را که اعداد و ارقام واقعی چه میزان است دبیرخانه همیاران آب استان در دانشگاه فردوسی باید اعلام کند زیرا هم جهاد کشاورزی و هم آب منطقه‌ای گزارش‌هایشان را در اختیار این نهاد گذاشته اند تا قضاوت کند.

با اضافه برداشت ها و چاه های غیر مجاز برخورد شود نه پروانه دارها

وی ادامه می‌دهد: طبق سند سازگاری با کم‌آبی بناست در افق سال 1404 کسری یک میلیارد متر مکعبی مخازن آبی استان صفر شود و در سال آبی 98-99 بیش از 560 میلیون متر مکعب از این حجم صرفه‌جویی شده است و این موضوع را دبیرخانه همیاران آب می‌تواند تایید کند. اگر برداشت قانونی مصرف‌کنندگان در بخش‌های مختلف مانند حوزه کشاورزی حفظ شود و متولیان با برداشت‌های غیر مجاز و غیرقانونی برخورد کنند مشکل کسری مخازن حل خواهد شد. آب منطقه‌ای باید به جای فشار آوردن و کاهش دادن پروانه چاه های مجاز به بهانه خشکسالی، با چاه های غیرمجاز و چاه هایی که مازاد بر پروانه اضافه برداشت دارند برخورد کند.

کسری مخازن بیش از یک میلیارد است

دکتر "کامران داوری"، عضو هیئت‌علمی مهندسی آب دانشگاه فردوسی و دبیر طرح همیاران آب استان در گزارش‌های آب منطقه‌ای مبنی بر صرفه‌جویی انجام ‌شده و کاهش کسری مخازن آبی استان به خراسان رضوی با اذعان به این نکته که مابه‌التفاوت آب ورودی به استان به‌عنوان آب تجدید پذیر با میزان مصارف استان که در سال آبی 98-99 معادل 920 میلیون مترمکعب برآورد شده کسری مخازن آبی استان است، می‌گوید: یک قاعده کلی درباره آب‌های تجدید پذیر وجود دارد و آن تابع میزان بارش است یعنی اگر میزان بارش‌ها در دشت مشهد که متوسط آن230 میلی‌متر است نصف شود میزان آب تجدید پذیر مشهد یک‌چهارم خواهد شد زیرا میزان تبخیر و تعرق آب‌ها با بارش‌ها تشدید می‌شود.

نتوانستیم به نتیجه برسیم

این کارشناس حوزه آب استان می‌گوید: برآورد دقیق میزان صرفه‌جویی انجام ‌شده در استان طی دو سال گذشته و میزان واقعی کسری مخازن آبی استان در شرایط حاضر امکان‌پذیر نیست. آبان سال گذشته شرکت آب منطقه‌ای داده‌های خود را برای بررسی صحت صرفه‌جویی 400 میلیون متر مکعبی در مصارف آب در اختیار دبیرخانه همیاران آب قرار داد. اما این داده‌ها نواقصی داشتند و ما نتوانستیم رابطه‌ای بین صرفه‌جویی انجام ‌شده با میزان بارش‌ها پیدا کنیم.

داوری تأکید می‌کند: بالا رفتن یا پایین آمدن آب سفره های زیرزمینی تابع سه مسئله است؛ اول بارش‌ها و تغذیه آبخوان‌ها، دوم مصارف و سوم میزان تبخیر که تابع دمای هواست. بر اساس قواعد تعریف‌ شده با توجه به میزان بارندگی‌های دو سال گذشته آب سفره‌های زیرزمینی استان باید در سطح معینی باشد و اگر سطح آب سفره های زیرزمینی فراتر از این سطح رفته باشد یعنی صرفه‌جویی انجام‌شده است.

ادعا می‌شود که سال گذشته 400 میلیون متر مکعب صرفه‌جویی شده است بخشی از این صرفه‌جویی مربوط به بارش‌ها بوده که کشاورزان متقاعد شدند از چاه ها برداشت کمتری داشته باشند اما معلوم نیست امسال که بارش‌ها نصف شده است کشاورزان همین رفتار را داشته باشند و قطعاً تقاضای زیادی برای برداشت از آب‌های زیرزمینی خواهند داشت.

صرفه جویی به دلیل بارش ها بوده

دبیر طرح همیاران آب استان اظهار می کند: آن چه بنده می‌توانم به طور خلاصه اعلام کنم این است که صرفه‌جویی 400 میلیون متر مکعبی سال گذشته اگر هم انجام‌شده باشد به دلیل بارش‌های دو سال اخیر بوده که کشاورز کمتر آبیاری کرده و تبخیر کاهش یافته و در بهترین حالت 100 میلیون صرفه‌جویی در مدیریت مصرف انجام ‌شده و آن‌هم به دلیل شرایط خاص دو سال گذشته بوده است.

داوری درباره این که مطرح می‌شود قسمتی از مصارف بخش کشاورزی، شرب و دیگر حوزه‌ها به سفره‌های زیرزمینی استان بازمی گردد و موجب تغذیه آبخوان‌ها می شود،می‌گوید: چندین سال است که بخشی از مصارف ما به آبخوان‌ها بازمی‌گردد و باز هم آبنمود دشت‌های استان نشان گر آن است که سطح آب سفره‌های زیرزمینی استان افت کرده است.

هنوز مصارف جدید تعیین می شود

استاد حوزه آب دانشگاه فردوسی مشهد تصریح می‌کند: هم اکنون میزان برداشت ما از مخازن آبی استان بیش از یک میلیارد متر مکعب بیشتر از میزان آب تجدید پذیر آن است و این عدد در وهله اول باید به نسبت 75درصد و قانون آب کشور برسد و استاندارد جهانی آن 40 درصد است.

تا زمانی که این نسبت و کسری مخزن جبران نشود نباید مصارف جدید تعریف شود اما متأسفانه این کار انجام می‌شود. اگر این وضعیت تعدیل نشود بدون شک تا 20 سال دیگر منابع آب شرب مشهد نابود خواهد شد و میزان شوری آب دشت مشهد به حدی خواهد رسید که غیر قابل‌شرب می‌شود و متأسفانه حتی امکان شیرین سازی آن وجود ندارد زیرا املاح جداسازی شده مجدد به سفره‌های زیرزمینی بازمی‌گردد.

دفاع از عملکرد

مدیر عامل آب منطقه‌ای استان اما در گفت وگو با خراسان رضوی مدعی است که آمارهای آب منطقه‌ای درست است. علایی می‌گوید: آب‌های تجدید شونده استان تنها به بارش‌ها محدود نمی‌شود و بخشی از مصارف آبی استان در بخش‌های مختلف به آبخوان‌ها بازمی‌گردد و باعث تغذیه سفره‌های زیرزمینی می‌شود.

وی درباره این که 70 درصد مصارف آبی بخش شرب و بهداشت استان به آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی بازمی‌گردد، می‌گوید: به اعتقاد من بیش از 70 درصد آب‌های مصارف خانگی شرب و بهداشت اگر بازچرخانی نشوند به سفره‌های زیرزمینی بازمی‌گردند و هم اکنون به‌طور نمونه در شهر مشهد تنها 36 درصد مصارف آبی آبفا وارد تصفیه‌خانه می‌شود و بخش عمده مصارف مجدد به تغذیه آبخوان‌ها بازمی‌گردد به همین دلیل است که در برخی از مناطق شهر مشهد شاهد بالا آمدن آب هستیم.

در پایان باید اذعان کرد، اگرچه طی چند سال اخیر تلاش‌های بسیاری برای کاهش و صرفه‌جویی در بخش‌های مختلف آبی استان شده است اما در وضعیت کلی میزان آب ورودی به سفره‌های زیرزمینی استان بیش از یک میلیارد متر مکعب کمتر از میزان مصارف آبی استان است. باید توجه داشت بنا بر اذعان کارشناسان بازگشت بخشی از مصارف آبی به آبخوان‌ها در طول دوره‌های تاریخی وجود داشته و مسئله جدیدی نیست ولی بااین‌حال آبنمود دشت‌های استان حکایت از وضعیت بحرانی افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی استان دارد.

از دهه 40که دشت‌های استان ممنوعه شده‌اند و امروز 34 دشت از مجموعه 37 دشت استان بحرانی هستند، وزارت نیرو بدون توجه به وضعیت، مجوز حفر چاه صادر کرد و امروز تعداد چاه های مجاز و غیر مجاز استان به 22 هزار حلقه چاه رسیده‌اند.

هرچند بارش‌های دو سال اخیر باعث شده است بخشی از کشاورزان استان به دلیل نزولات جوی برداشت کمتری از سفره‌های زیرزمینی دشت‌های بحران‌زده استان داشته باشند ولی عملکرد مدیران آب منطقه‌ای در مسدود کردن چاه های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت‌ها به رغم وجود ابزار کنترلی مانند کنتورهای هوشمند جای تأمل دارد و امروز که با بحرانی‌ترین خشکسالی 50 سال اخیر روبه رو هستیم بدون شک شاهد حفر چاه های غیرمجاز بیشتر و اضافه برداشت‌ها در بخش‌های مختلف آبی در استان و افت شدیدتر آب سفره‌های زیرزمینی استان خواهیم بود.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/