کتابخانه آنا | 6
روایتهایی موجز و کمی خام در «من قاسم سلیمانی‌ام»/ سوژه‌ای بکر که جا برای پرداخت بهتر هم دارد
کتاب «من قاسم سلیمانی‌ام» ابتکار خوبی است در حیطه تئاترهای سوژه‌محور اما ورود به چنین نمایشنامه‌هایی با وجود تعدد خاطرات، مستندات و روایت‌های دست اول، می‌تواند جنس واقعی‌تری به خود بگیرند، نه اینکه لزوما متمرکز بر تخیل نویسنده باشد.
گروه فرهنگ خبرگزاری آنا: مخاطبان تئاتر جنس خاصی دارند؛ جنسی از دنیای هنر پرحس و شاید همراه با جزئیات که تحریرهای خاص خود را هم می‌طلبد. بنابراین سوژه‌یابی در این وادی برخلاف سریال و فیلمسازی، باید زیادی شسته‌رفته باشد یعنی اینقدر جذاب و حائز اهمیت که بتواند ولو با نمایشنامهای چندصفحه‌ای، مخاطبش را جذب کند، بگیرد و در یکی دو ساعت مبهوت سنِ نمایش سازد.
برخلاف خیلی‌ها که تصور می‌کنند هنر تئاتر یعنی صرفا قصه‌ها و پردازش نمایشنامه‌های معروف خارجی، دنیای تئاتر ایرانی پر است از قصه‌های دراماتیزه‌شده منحصر به فرد که با کارگردانی و بازیگردانی حرفه‌ای، قادر است در همهمه متن‌های غیرایرانی، خودی بر صحنه نشان دهد.
تفاوتی هم ندارد این سوژه‌یابی متمرکز بر روایت‌های کهن باشد و یا حتی امروزی؛ شخصیت‌محور باشد یا قصه‌محور و مضمون‌محور. البته ناگفته نماند که بسیاری از این نمایشنامه‌ها فقط بر صحنه رفته یا می‌روند اما در قالب کتاب به دست مخاطبش نمی‌رسد. درحالی که این آثار می‌تواند مأخذی آماده در اختیار گروه‌های پژوهشگر و دانشجو و غیره قرار گیرد.
یک سوژه و یک دنیا قصه
پس از شهادت «سردار حاج قاسم سلیمانی» تولیداتی در عرصه تئاتر نیز شکل گرفت و و برخی در دست اجرا قرار گرفته‌اند که به دلیل محدودیت‌ها و شاید رسیدن به متونی قابل تأمل، همچنان نمی‌توان دست روی تئاتری سروشکل‌دار گذاشت. این سوژه لازمه‌اش نمایشنامهای قَدَر است.
اخیرا مرتضی شاه‌کرم که خود از فعالین حوزه تئاتر محسوب می‌شود، کتابی را با عنوان «من قاسم سلیمانی‌ام» نگارش و منتشر کرده است. در این مجموعه‌نمایشنامه شاهد ۵ قصه با طراحی مختلف هستیم که البته می‌توانند در قالب تئاتری‌هایی کوتاه اجرا شوند. «مهندس مین»، «مفقود دوم»، «سرباز سردار»، «کاخ ریاست‌جمهوری» و «من قاسم سلیمانی‌ام» این کتاب ۸۶ صفحه‌ای را دربرمی‌گیرد.
در بخشی از نمایشنامه هم‌نام عنوان کتاب می‌خوانیم:
(بازیگران درحال جمع‌آوری و ثبت‌نام تماشاگرانی می‌باشند که خود را رهروی راه سردار سلیمانی می‌دانند)
اولی: کی می‌خواد سرباز حاج‌قاسم باشه؟
دومی: کی دوست داره اسمش رو بنویسه و بیاد تو لشگر ۴۱ ثارالله.
سومی: کی خودش رو یار و یاور حاج‌قاسم می‌دونه؟
اولی: هرکی می‌خواد سرباز حاج قاسم باشه باید بدونه که همراهی حاج‌قاسم چه جوریه؟
دومی: ما می‌خوایم واسه‌تون قصه یارای حاج‌قاسم و آداب و رفتارش رو بگیم.
سومی: می‌خوایم بهتون بگیم یار واقعی کیه و کی می‌توانه همراه واقعی حاج قاسم باشه.(ص ۷۳)
تئاتری حتی با مشارکت تماشاگر
درواقع این نمایشنامه‌ها همگی متمرکز بر شخصیت سردار سلیمانی نیستند و برخی برای آشنایی بیشتر مخاطب با منش و معرفت و بیوگرافی یاران و سربازان سردار قاسم سلیمانی نگاشته شده و گاه مثل روایت «سرباز سردار»، هدف نویسنده شناخت و بررسی ابعاد شخصیتی این سپهبد شهید بوده است.
روایت همین نمایشنامه مذکور بدین شکل است که؛
«این طرح سه بازیگر دارد که هریک قصه‌ای از سردار را روایت می‌کنند. بازیگران در حین روایت وارد بازی می‌شوند. تماشاگر در اجرا مشارکت مستقیم دارد. در این طرح سوالاتی با تماشاگران مطرح می‌سود تا ضمن کنجکاو نمودن مخاطب، اطلاعات و مفاهیم موردنظر طرح در این پرسمان به اشتراک گذاشته شود. لازم است برای جذابیت در اجرا، به هر مخاطبی که سوال بازیگر را به درستی پاسخ بدهد جایزه‌ای اهدا شود.
جوایز پلاک است که برروی آن نوشته شده: "من قاسم سلیمانی هستم".
عکس شخصیت‌های نمایش، در ابتدای هر روایت به تماشاگران نشان داده می‌شود و در انتها آنها را به مخاطب تقدیم می‌کند.»
همین ۵ نمایشنامه موجز سعی دارد حتی به شکل کوتاه، ورودی به شخصیت شهید و حواشی حول او داشته باشد و این را در روایت‌های اطرافیان، مخاطبان و لوکیشن‌هایی همچون سوریه پرورش دهد.
روایت اتفاقات تاریخی از دمشق
مرتضی شاه‌کرم همان‌گونه که خود می‌گوید در نمایشنامه «کاخ ریاست‌جمهوری» از کتاب، مبتنی بر اتفاقات تاریخی و کمتر روایت‌شده جنگ سوریه به اولین پیروزی جبهه مقاومت به فرماندهی حاج قاسم سلیمانی در مقابل داعش اشاره دارد. داعشی که خود را برنده جنگ می‌دانست و مهیای حمله گسترده به دمشق و کاخ ریاست‌جمهوری سوریه می‌شد ... .
(کاخ ریاست‌جمهوری. سردار سلیمانی درحال توضیح دادن به چند وزیر سوری است)
سردار: آقایون، این تنها راه نجات باقی‌مونده‌ست.
دومی: حالا از ما چه کاری برمی‌آد؟
سردار: اگه با این نقشه موافقید، تو جلسه اعضای شورای امنیت تصویبش کنید و بلافاصله باید به اجرا گذاشته بشه.
اولی: ولی آقای سلیمانی، داعش همه جا رو اشغال کرده.
سردار: واس همینه که می‌گم این تنها راه نجات دولت و مردم سوریه‌ست.
دومی: ما دیگه امیدی به نجات نداریم.
سردار: کافیه به خدا اعتقاد داشته باشید.
دومی: شما خبر دارید داعش برای حمله و تصرف کاخ ریاست‌جمهوری سوریه داره نزدیک و نزدیک‌تر می‌شه. مثل سیل با خودش خرابی می‌آره؟
سردار: بله برادرا. من از همه چیز خبر دارم.
اولی: سردار، شما که از همه بهتر می‌دونی اوضاع چقدر وخیمه، چرا اصرار به مقاومت داری؟
سردار: چون تو مکتب امثال من ناامیدی و تسلیم جایگاهی نداره. حتی اگر کسی موافق نباشه، همه تلاشم رو می‌کنم.» (ص ۶۱)
کتاب «من قاسم سلیمانی‌ام» ابتکار خوبی است برای نگارش چنین کتاب‌های سوژه‌محوری در حیطه تئاتر اما قرار نیست در همین اثر خلاصه شود. ورود به چنین نمایشنامه‌هایی با وجود تعدد و تکثر خاطرات، مستندات و روایت‌های دست اول، می‌تواند جنس واقعی‌تری به خود بگیرند، نه اینکه لزوما متمرکز بر تخیل نویسنده باشد.
تئاتر در خلق نمایش‌های شگرف و بکر از سوژه‌ای که پر از جزئیات است، باید خلق روایت کند؛ از این حیث که مخاطب بارها و بارها شاهد تصویرسازی و یا نمایش فعل و انفعالات سردار شهید خصوصا در مستندسازی‌ها بوده بنابراین در تئاتر یک ساعته، به دنبال روایت‌های ناب درقالب طراحی‌های جذاب حتی از این موضوعات گفته‌شده است. صحنه تئاتر باید میزبان نمایشنامه‌های خلاق و خرق‌عادت‌گونه باشد.
لازم به ذکر است که کتاب «من قاسم سلیمانی‌ام» به قلم مرتضی شاه‌کرم به همت مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.
انتهای پیام /۴۱۴۳/
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
