انجمن‌های علمی پایگاهی برای آغاز فعالیت دانشجویان/ بسیاری از اتفاقات علمی در انجمن‌ها شکل می‌گیرد

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ انجمن‌های علمی دانشجویی متشکل از دانشجویان فعال، باانگیزه و با ظرفیت‌های بالا هستند که موجب تجمیع و متمرکز شدن دانشجویان مشتاق به فعالیت‌های پژوهشی و علمی می‌شوند.

بخش عمده این ظرفیت‌ها، ابتدای کار به‌صورت بالقوه هستند و اگر دانشگاه‌ها بستر مناسبی را برای فعالیت انجمن‌ها فراهم آورند؛ بالفعل شدن این ظرفیت‌ها دور از دسترس نخواهد بود؛ بنابراین در راستای ترویج روحیه علمی، توانمندسازی و ایجاد انگیزه در دانشجویان، دانشگاه باید انجمن‌های علمی دانشجویی را فعال و حمایت کند.

انجمن علمی علوم ارتباطات و مدیریت رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند یکی از انجمن‌های فعالی است که در این شماره از سلسله گفتگوهای خبرگزاری آنا با عنوان «توسعه دانش‌‌های نو با انجمن‌های علمی» به معرفی، موفقیت‌ها، کارکردها، فعالیت‌ها، برنامه‌ها و مشکلات این انجمن در مسیر توسعه علم و دانش و دانش‌های نوین و تخصصی پرداخته می‌شود.

بیشتر بخوانید:

انجمن‌های علمی برای دانشجویان هدفمند سکوی پرتاب هستند

لزوم تسریع در صدور مجوز فعالیت انجمن‌های علمی

ثبت 2 هسته فناور در رویداد کارآفرینی «هانا»

در این گفتگو میزبان حمیدرضا حسینی‌دانا، رئیس انجمن علمی علوم ارتباطات و مدیریت رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند و عضو هیئت علمی این دانشگاه هستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

آنا: لطفاً انجمن علمی متبوع خود را با ذکر جزئیات، چگونگی تشکیل و نوع و حیطه کارکرد آن معرفی کنید.

حسینی‌دانا: نام انجمنی که اکنون در حال فعالیت است، انجمن علمی مدیریت رسانه و ارتباطات است که غالباً در دسته‌بندی انجمن‌های دانشجویی قرار می‌گیرد. این انجمن را تقریباً در سال‌های راه‌اندازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند به همراه 9 انجمن علمی دیگر مانند کامپیوتر، حسابداری، مدیریت آموزشی و ... ایجاد کردیم که بعضی از آنها به توفیقات خوبی رسیدند.

به‌طور مثال از همان انجمن کامپیوتر، بعدها تیم‌های روباتیک، برنامه‌نویسی و گیم‌نویسی و ... ایجاد کردیم که بعدها مستقل شدند و خود تیم‌ها به‌صورت خیلی حرفه‌ای کار کردند.

اما درباره موضوع ارتباطات با توجه به اینکه آن زمان، گرایش‌ها بیشتر به سمت روزنامه‌نگاری بود، در این زمینه آموزش‌های تخصصی را برای فارغ‌التحصیلانی که می‌خواستند وارد بازار کار شوند در نظر گرفتیم.

با یک سری از خبرگزاری‌ها به تفاهم رسیدیم تا دانشجویان این دانشگاه به این خبرگزاری‌ها برای کارآموزی بروند، بعدها ایسکانیوز هم در این زمینه خیلی فعال شد و دوره‌هایی به‌عنوان کارآموزی برگزار کرد؛ ولی در خبرگزاری‌های رسمی مانند ایسنا و جمهوری اسلامی، همشهری و ... هم یک سری از دانشجویان خود را برای کارورزی و کارآموزی می‌فرستادیم و بعضاً هم جذب همان رسانه‌ها می‌شدند.

اعضایی که این انجمن‌ها دارند، عمدتاً دانشجو هستند، یعنی با هر دوره، دانشجویان جدید که وارد دانشگاه می‌شوند، معمولاً تبلیغات و دانشجویان جدید را جذب می‌کنیم و دانشجویانی هم که فارغ‌التحصیل می‌شوند، عمدتاً وارد بازار کار می‌شوند یا به‌دلیل گرفتاری‌هایی که دارند از انجمن جدا می‌شوند؛ البته دانشجویانی را داریم که از قدیم هستند و با اینکه خودشان و هم‌دوره‌های‌شان فارغ‌التحصیل شده‌اند؛ اما هنوز به همکاری خود با انجمن ادامه می‌دهند.

در انجمن مدیریت رسانه و ارتباطات که تلفیقی از دانشجویان روزنامه‌نگاری، روابط عمومی، ارتباطات و رشته مدیریت رسانه هستند، دانشجویانی از مقاطع کارشناسی تا دکتری داریم، استادان هیئت علمی هم داریم که به‌تازگی خیلی فعال شده‌اند.

در چهار سال اخیر سعی بر این بود که دانشجویان جدید را جذب حوزه‌های علمی و آنان را علاقه‌مند و فعال کنیم، ارتباطات درون‌گروهی را بیشتر کنیم تا به تولیدات علمی برسیم و دانشجویان به پژوهشگران قابلی که کار علمی یاد گرفته‌اند، تبدیل شوند و اکنون اینگونه است و در حوزه مقاله‌نویسی، حوزه تحلیل، حوزه پژوهش، حوزه سخنرانی و حوزه مدیریت فعالیت‌های علمی-پژوهشی و آموزش‌های تخصصی آزاد انجام می‌شود.

به هر حال دانشجویان به مرور زمان همزمان با آموزش دانشگاهی در این حوزه‌ها هم آموزش می‌بینند و یاد می‌گیرند. در حقیقت سعی‌مان این است که همزمان با اینکه دانشجو طول دوره را طی می‌کند به دوره «عرض» هم بدهیم. هرچه عرض مسیری که دانشجو طی می‌کند، بیشتر باشد، هم برای خود دانشجو و هم برای دانشگاه، دستاوردهای علمی خوبی به همراه خواهد داشت.

آنا: جایگاه و وظایف انجمن‌های علمی در دانشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حسینی‌دانا: انجمن‌ها پایگاه و مکانی برای استارت‌زدن هستند. همان‌طور که در حوزه‌های فرهنگی به‌طور مثال کانون‌های فرهنگی یا در حوزه کرسی‌های آزاداندیشی، تریبون‌های آزاد را داریم و دانشجویانی که علاقه‌مندی در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی دارند به آن سمت می‌روند؛ دانشجویانی هم که علاقه‌مندی‌های علمی دارند به سمت انجمن‌های علمی سوق داده می‌شوند.

از لحاظ تئوری در آینده این انجمن‌ها مسیری برای ارتباط با صنعت و ارتقای کیفی دانشجویان می‌شوند؛ اما واقعیت این است که همه اینها تئوری و روی کاغذ است و فقط بستگی به خود دانشجویان و استادان دارد که بتوانند چه‌قدر و چگونه از ظرفیت‌های انجمن استفاده کنند. اگرچه این ظرفیت کوچک است؛ اما به‌عنوان یک آغازگر بهانه خوبی برای فعالیت‌های علمی است تا از همان‌جا بتوان آرام آرام فعالیت‌های علمی را گسترش داد.

آنا: انجمن‌های علمی به‌عنوان هسته‌های تخصصی چه نقشی در پیشبرد علمی و توسعه علم و  دانش به‌ویژه دانش‌های نوین دارند؟

حسینی‌دانا: بسیاری از اتفاقات علمی دانشگاه در انجمن‌ها شکل می‌گیرد، اینکه چه نقشی در پیشبرد و توسعه علم و دانش به‌ویژه در حوزه‌های نوین دارند، باید گفت انجمن‌هایی که مسئله‌محور هستند، به‌طور مثال چالش‌های جامعه، صنعت و چالش‌های حوزه تخصصی خودشان را می‌یابند، این چالش‌ها را مطرح و روی آنها کار می‌کنند.

در حقیقت همان اتفاقی که در استارت‌آپ‌ها یا دانش‌بنیان‌ها رخ می‌دهد، با یک مقیاس کوچک‌تر در انجمن‌های علمی رخ می‌دهد. درست است که انجمن‌های دانشجویی از آنچنان بودجه قابل توجهی برخوردار نیستند و بودجه بسیار کمی برای بازدید علمی، سخنرانی، طرح پژوهشی، کارگاه، سمینار و مسابقات دارند؛ اما وقتی که استادان و به‌ویژه اعضای گروه علمی دانشگاه در کنار آنها قرار می‌گیرند، به ظرفیت‌های انجمن به‌صورت جدی توجه می‌شود و آنگاه می‌توانیم انتظار داشته باشیم در حوزه‌هایی که علاقه‌مندی وجود دارد، شکوفایی هم رخ بدهد.

در حقیقت اینکه استادان وقت می‌گذارند و به انجمن‌ها می‌آیند و در این زمینه چالش‌ها را به دانشجویان نشان می‌دهند و برای دانشجو مربیگری می‌کنند، فوق‌العاده است. یعنی تمام آنچه که باید اتفاق بیفتد، به‌واسطه مربیگری رخ می‌دهد.

دانشجو در کلاس درس مطالبی را یاد می‌گیرد، علاقه‌‌مندی‌هایی دارد، مطالعاتی دارد و به‌طور کلی خیلی از دانشجویان از توانایی‌ها و ظرفیت‌های دنیا غافل هستند؛ اما وقتی به انجمن می‌آیند و متوجه می‌شوند که انجمن فعالیت دارد و زمانی که یک استاد را به‌عنوان راهنما و مربی پیدا می‌کنند، اتفاق اصلی شکل می‌گیرد. مربیگری در کنار آموزش، هدایت و راهبری دانشجو می‌تواند موجب اتفاقات بزرگی شود و فکر می‌کنم انجمن‌هایی که موفق بوده‌اند از این ویژگی استفاده کرده‌اند. در انجمن‌ها ارتباط علمی بین استاد و دانشجو بسیار تأثیرگذار است.

آنا: حمایت از انجمن‌های علمی دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید و مشکلات و  چالش‌های مسیر فعالیت انجمن را چه چیزهایی می‌دانید؟

حسینی‌دانا: بررسی چالش‌ها، رفتن به حوزه‌های تخصصی در صنعت، جامعه، رسانه، ورود به این فضاها، توضیح‌دادن، فضا را تشریح‌کردن، سرمشق قراردادن کار علمی، هدایت‌کردن، همه اینها می‌تواند برای شکوفایی دانشجویان فوق‌العاده باشد.

بودجه هم در جای خود تأثیرگذار است. به این معنی که اگر بخواهید بازدید یا گردش علمی، سمینار، چاپ کتاب، سخنرانی، کنفرانس و کارگاه علمی برگزار کنید، حتماً بودجه نیاز دارید و بودجه‌ها هم چند سالی است که خیلی تغییر نکرده و با این وضعیت گرانی‌ها، دیگر این بودجه‌های انجمن‌ها خیلی عدد قابل توجهی نیست؛ اما باز هم وجود همین بودجه اندک حیاتی است.

اما همان‌طور که گفتم ضروری‌تر از بودجه، موضوع مربیگری و تداوم آن است؛ چراکه در انجمن کارها به‌صورت داوطلبانه است. کار داوطلبانه ممکن است تداوم نداشته باشد؛ اما اگر شما به آن در طول دوره آموزشی تداوم دهید، آنگاه می‌بینید که چه دستاوردهای قابل توجهی از لحاظ علمی و تخصصی به دست می‌آید.

آنا: نحوه همکاری مسئولان امر در دانشگاه با انجمن شما چگونه بوده است؟

حسینی‌دانا: در دانشگاه‌هایی که به انجمن‌های دانشجویی اعتماد شده و آنها را جدی می‌گیرند، اتفاقات خوب رخ می‌دهد. در همه مسائل اداری، فراز و نشیب و پیگیری زیاد است و بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها نوع رفتار یک سازمان را تنظیم می‌کنند؛ اما انجمن‌ها به‌واسطه روحیه جوانگرایی و روحیه کار داوطلبانه، گاهی مواقع در این بخشنامه‌ها جا نمی‌گیرند. یعنی فعالیت آنها در این بخشنامه‌ها نمی‌‌گنجد.

اینجاست که مسئولان دانشگاه‌ها با اعتمادی که به انجمن‌ها می‌کنند و آنها را جدی می‌بینند، سبب می‌شوند که آن فعالیت یک یا چند گام، یک یا چند مرحله ارتقا پیدا کند و همین انگیزه‌ای برای فعالیت‌های بعدی می‌شود.

در دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند این مورد را داشته‌ایم، به‌طور مثال در رشته‌های برق، کامپیوتر، عمران، الکترونیک و ... از انجمن‌ها به تیم‌های مسابقاتی حرفه‌ای داخلی و بین‌المللی و جهانی رسیدیم. اکنون ثمره تیم‌هایی مانند روباتیک که تشکیل شدند و مسابقاتی را که در عمران، کامپیوتر یا برنامه‌نویسی برگزار شدند، می‌بینیم.

نسل‌های جدیدی که در نیمه دهه 90 اضافه شدند، جذب انجمن‌ها شدند و می‌بینیم که مراکز رشد و سراهای نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز تحقیقاتی، ثمره این تلاش‌هاست. ثمره نگاه جدی دانشگاه به کار علمی به‌ویژه در حوزه پژوهشی است، این نگاه جدی ابتدا به انجمن‌ها رسید، از انجمن‌ها به تیم‌ها و از تیم‌ها به مراکز تحقیقات و از مراکز تحقیقات به مراکز رشد و نوآوری و سراهای نوآوری رسید و این یک اتفاق خوب و مبارک است.

در انجمن مدیریت رسانه و ارتباطات هم همین اتفاق بود که بعدها به برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی منجر و کارها از اواخر سال 95 آغاز شد و تاکنون 25 دوره از این نشست‌ها برگزار شده است، پنج دوره کرسی آزاداندیشی برگزار شده و در هر دوره هم تقریباً از دو، سه، چهار یا پنج کار پژوهشی آغاز می‌کردیم. اکنون هر بار که می‌خواهیم نشستی را برگزار کنیم، حدود 20 کار پژوهشی معرفی می‌شود و آن موضوع «مربیگری»، روی همین پژوهش‌ها پیاده می‌شود.

به‌طور مثال پیشنهاد می‌آید که می‌خواهیم چند ماه بعد نشستی برگزار کنیم و دانشجویانی که تحقیقات دارند یا دل‌شان می‌خواهد تحقیق کنند در این محورها پیشنهاد خود را ارائه دهند. سپس در مورد پیشنهادها با دانشجو صحبت می‌کنیم و به‌صورت روزانه یا هفتگی با دانشجویان در کلاس، ایامی که به دانشگاه می‌آید یا با ارتباطاتی که در گروه‌های پیام‌رسان‌ها با آنان داریم،‌ استادان را معرفی می‌کنیم یا اینکه به‌صورت تیمی و جمعی آنان را هدایت می‌کنیم.

این اتفاق موجب می‌شود که پژوهش دانشجویان در طول چند ماه به یک کار قابل دفاع برسد. خیلی از این پژوهش‌ها به پایان‌نامه و خیلی از آنها به کارهای پژوهشی جدی بیرون دانشگاه منجر می‌شود. همه‌ آنها هم مسئله‌محور و مبتنی بر چالش‌های روز جامعه و مبتنی بر شعارها و رویکردهای رسمی کشور هستند. به‌طور مثال شعار سال در اقتصاد مقاومتی یا چالش‌ها در حوزه‌های جنگ‌های رسانه‌ای، رفتارسازی‌هایی که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد یا مسائل دیگر به بحث‌های جدی کشیده می‌شود.

زمانی هم که به برگزاری نشستی که به‌طور مثال یکی از خروجی‌های انجمن بوده است، می‌رسیم، تمام پژوهش‌هایی که تا آن روز مربوط به پایان رسیده و قابل ارائه است، ارائه می‌کنیم و بهترین‌ها تبدیل به سخنرانی می‌شوند. آنهایی که داوری‌شان به اندازه سخنرانی امتیاز نیاورده است در کتاب مقالات منتشر می‌شوند و یادداشت‌هایی از آنها منتشر می‌شود که گاه خودمان به خبرگزاری‌ها، به‌ویژه به خبرگزاری آنا که رویکردهای علمی خیلی خوبی در دانشگاه دارد، تقدیم می‌کنیم.

گاهی هم خروجی‌ها را به دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که نیازمند این نوع پژوهش‌ها هستند، می‌دهیم. خروجی آنها به دلیل اینکه پژوهش‌محور است، در درس‌های دانشجویان لحاظ می‌شود. خروجی‌های دیگری نیز به فعالیت‌های جدی مانند هسته‌های تحقیقاتی و کارهایی که در این زمینه انجام می‌دهیم، منجر می‌شود.

آنا: چنانچه فعالیت‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی و موفقیت‌ها و دستاوردهایی داشته‌اید، تشریح کنید.

حسینی‌دانا: برگزاری نشست‌ها یکی از فعالیت‌هایی است که انجمن علمی علوم ارتباطات و مدیریت رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند  انجام می‌دهد و سعی می‌کنیم از آن خروجی پژوهشی در جاهای مختلف‌ و به شکل‌های مختلف استفاده کنیم.

آموزش‌های آزاد را نیز در دستور کار داریم که به‌تازگی همکاران در انجمن در حال برنامه‌ریزی آن هستند تا خروجی پژوهش‌شان را به‌صورت سرفصل‌های آموزشی در اختیار سازمان‌ها یا علاقه‌مندان یا قسمت‌هایی که به‌صورت تخصصی نیازمند این نوع اطلاعات و آموزش‌ها هستند، بگذاریم.

آنا: آیا در انجمن خود موفق به تولید محصول و یا موفقیت‌های دیگر به‌ویژه فعالیت‌های کرونایی شده‌اید؟

حسینی‌دانا: در بحث کرونا گزارش‌های مختلفی از دانشجویان داشتیم. در موضوع کرونا روی روش‌های رسانه‌ای مدیریت و حکمرانی جوامع، کارهای مقایسه‌ای، مدل‌ها و آسیب‌شناسی‌های زیادی داشتیم که هنوز هم در جریان هستند.

کرسی‌های آزاداندیشی می‌تواند محملی برای فعال‌ترکردن دانشجویان باشد

به‌تازگی شیوه‌نامه‌ای برای مسابقات کرسی‌های آزاداندیشی صادر شد که اگر واحدهای دانشگاهی جدی‌تر به آن نگاه کنند، می‌تواند محملی برای فعال‌ترکردن دانشجویانی که در این زمینه توانمندی دارند مانند توانمندی صحبت‌کردن، نقدکردن، مناظره‌کردن و توانمندی جمع‌بندی‌کردن شود.

این موضوع می‌تواند در رشد و شکوفایی علوم انسانی و دراختیارگرفتن افرادی که در آینده بتوانند تحلیل‌های خوب در حوزه علوم انسانی بدهند، تحلیل‌هایی که در حوزه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی بتواند حل مسئله کند و جامعه واقعاً به آن نیاز دارد، مؤثر باشد.

همان‌طور که به دانش‌بنیان‌هایی در نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، هوش مصنوعی، انرژی و حوزه‌های صنعتی نیاز داریم، ‌همان‌قدر هم به استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌های علوم انسانی نیاز داریم که بتوانند جامعه را درست به سمت توسعه ببرند، از چالش‌ها نجات دهند، به مدیریت اجرایی کشور کمک کنند و برای مسائل و چالش‌های کشور راهکار تولید کرده و راه‌حل‌های مختلف بیاورند که تصمیم‌گیرندگان بتوانند از آنها به‌عنوان یک معدن، گنج و یک چشمه جوشان استفاده کنند.

این موجب می‌شود که به جای اینکه برای یک چالش جامعه به‌طور مثال 10 راهکار وجود داشته باشد، 100 راهکار بیاید. حالا این 100 راهکار می‌تواند دست مدیری را که می‌خواهد تصمیم‌گیری کند، بازتر و با جزئیات بیشتر به موضوع نگاه کند، از مشورتی که این انجمن‌های علمی در اختیارش می‌گذارند، استفاده کند، زوایای بررسی‌نشده توسط این انجمن‌ها را ببیند، بررسی‌های آنها را بگیرد و به تصمیم‌گیری‌های خود اضافه کند و به این شکل تصمیم‌گیری‌های کیفی‌تر خواهیم داشت.

دانشجویانی که در انجمن چندین سال کار حل مسئله را تمرین کرده‌اند، وقتی خودشان به‌عنوان مدیر، کارشناس و عضوی از جامعه به بطن جامعه می‌آیند، آدم‌های آبدیده‌تر و کارآزموده‌تری هستند و می‌توانند بدنه کیفی‌تری از سرمایه انسانی برای جامعه فراهم آورند. فکر می‌کنم که اینها آثار مثبت و خوبی است که منشأ آن انجمن‌های علمی است.

انتهای پیام/4103/4062/پ