توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد تشریح کرد؛
تولید علمی پیاز زعفران با شیوه گلخانه‌ای چه ویژگی‌هایی دارد؟/ شبیه‌سازی رشد زعفران در فضای باز
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد روند تولید گلخانه‌ای پیاز زعفران را در هسته فناور متبوع خود تشریح کرد و خواستار حمایت و کمک مسئولان برای ورود به مرحله رشد این هسته فناور شد.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا، زعفران از محصولات استراتژیک کشور و تحقیق و هزینه روی آن در واقع سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد ازجمله واحدهای دانشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی است که با «هسته فناور کشت‌یار زعفران» به تحقیق در محصول پیاز زعفران ورود پیدا کرده است.
پریسا روشنی محقق، دکتری شهرسازی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد (از سال 1394) به‌دلیل پیشینه خانوادگی و فعالیتی که به‌طور سنتی در این بخش از کشاورزی داشته در زمینه محصول زعفران («هسته کشت‌یار زعفران» مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد) تحقیق و پژوهش کرده است.
بیشتر بخوانید:
برداشت نخستین محصول ایروپونیک زعفران در دانشگاه آزاداسلامی بجنورد
هسته کشت‌یار زعفران دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد چگونه برتر شد
خبرنگار خبرگزاری آنا به همین مناسبت با این محقق حوزه کشاورزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد گفتگو کرده است که مشروح گفتگو با وی در ادامه می‌آید.
آنا: دلیل فعالیت شما در پرورش زعفران چه بوده است؟
روشنی: خانواده‌ام در اسفراین که یکی از مناطق مناسب کشت این محصول بوده نزدیک 20 سال است که کشت سنتی زعفران انجام می‌دهند. به اتفاق «دکتر تُوکَلّو» عضو هیئت علمی دانشگاه در گروه کشاورزی و زراعت، پروژه را با همکاری سه عضو دیگر از سال 97 و بعد از دفاع از پروپوزال و تصویب در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد آغاز و گلخانه مربوط را تجهیز کردیم.
آنا: ویژگی‌های محلی که برای این پروژه در نظر گرفتید، چگونه بود؟
روشنی: ساختمانی که برای این منظور در نظر گرفتیم برعکس کشت سنتی که چند هکتار زمین را باید استفاده کنید تا بتوانید پیاز زعفران فراوانی تولید کنید، نیاز به مساحت زیادی نداشت،. به‌عنوان مثال نزدیک دو هکتار زمین برای نزدیک 3.5 تن پیازی که باید کشت می‌کردیم نیاز داشتیم؛ اما کل مساحت گلخانه ما فقط 100 متر مربع بود. زمین را به‌صورت طبقاتی در چهار طبقه قفسه‌بندی کردیم و این قفسه‌ها باعث می‌شود حجم پیازی که در آن قرار می‌گیرد، بیشتر شود. در کشت ایروپونیک که ما از آن استفاده کردیم، از خاک و آب استفاده نمی‌شود. در این کشت هوا و مواد مغذی به پیاز زعفران داده می‌شود.
در واقع بستری فراهم کردیم تا رشد زعفران در فضای باز را شبیه‌سازی کنیم؛ بنابراین با استفاده از کنترل نور، دما و رطوبت، محیط زمین را برای پیاز زعفران در این گلخانه شبیه‌سازی کرده‌ایم. اینکه نورش باید چند دسی‌بل باشد، از چه طیفی باید استفاده شود که مثلاً باید از نور سفید و قرمز استفاده شود که تداعی‌کننده صبح باشد؛ زیرا به هر حال گیاه زعفران در یک زمان خاصی گل می‌دهد یا باید تداعی‌کننده شب باشد که گیاه به خواب رود. دما و رطوبت هم بسیار مهم است و باید تداعی‌کننده خاکی باشد که وجود نداشته و استفاده از ریزمغذی‌ها که کیفیت گل و عطر و بوی زعفران را چند برابر می‌کند. ابتدا این تحقیقات را انجام دادیم، بعد آزمایش کردیم.
آنا: تحقیقات چقدر طول کشید؟
روشنی: قبل از اینکه کار را در سال 97 آغاز کنیم، یک سال در حال تحقیق بودیم، به‌طور کلی سال 96 در حال خواندن و ترجمه کردن مقالات درباره کارهایی بودیم که در مناطق مختلف انجام شده و نیاز بود که از تجربیات آنها استفاده کنیم.
آنا: از فعالیت‌تان در گلخانه و ادامه کار تولید پیاز زعفران بگویید.
روشنی: با کنترل دما، رطوبت و نور محیط سنتی زمین را برای این گیاه شبیه‌سازی کردیم. متناسب با این موارد، یک‌سری وسایل و تجهیزات کارگاهی خریدیم که بتوانیم این شبیه‌سازی را در محیط گلخانه خود انجام دهیم؛ چراکه باید فضای 100 متری گلخانه فضایی تمیز و استریلیزه می‌بود که بتوانیم آلودگی‌هایی مانند قارچ‌ها و ... را کنترل کنیم که این کار یک مقدار شرایط را برای ما سخت کرده بود؛ اما توانستیم از عهده آن برآییم.
بعد از این کار، تیر سال 97 پیازها را خریداری و کشت کردیم که برای نخستین‌بار بود این کار در واحد بجنورد در مقایسه با سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌شد.بعد از خرید پیازها آنها را در گلخانه در سبدهای مخصوص این کار چیدیم و آماده کشت شدند. یک بازه سه ماهه طول می‌کشد که این پیازها رشد کرده و به گل‌دهی برسند و اواخر مهر یا آبان 97 برداشت نخست خود را داشتیم.
آنا: ایده این پروژه از کجا شکل گرفت؟
روشنی: در کشت سنتی زعفران برای تعداد محدودی پیاز زعفران زمین بسیار زیادی مورد نیاز است. مشکل دیگر آلودگی بسیار زیاد خاک است که هرساله تعداد زیادی از پیازهای زعفران -که دارای قیمت بالایی هستند- را نابود می‌کند. مورد بعدی این است که خاک همه جا مناسب این کار نیست و فقط یک محدوده جغرافیایی از کشور برای این کار مناسب است؛ اما با روش گلخانه در سراسر کشور می‌توان پیاز زعفران را کاشت و تولید کرد؛ بنابراین به همین دلایل به این روش روآورده و آن را عملیاتی کردیم.
میزان مصرف آب توسط زعفران از جمله مسئله‌های مهم این گیاه است؛ با اینکه زعفران جزء گیاهان کم‌آب است؛ اما باید در دوره‌های زمانی خاصی چند هکتار زمین حتماً آبدهی شود که در کشت گلخانه‌ای نیاز به این امر نیست.
کیفیت پیازی که روی زمین به‌دست می‌آید، قابل کنترل نیست؛ اما با روش گلخانه‌ای می‌توانید با مواد ریزمغذی کیفیتش را کنترل کنید؛ زیرا وقتی محصول خود را به اداره استاندارد بردیم و با آزمایش‌هایی که روی آن انجام دادند، کیفیت عالی برای آن در نظر گرفتند.
آنا: در فرهنگ عامه خیار سبز گلخانه‌ای کیفیت خوبی ندارد؛ زعفران گلخانه‌ای به این سرنوشت دچار نمی‌شود؟
روشنی: اتفاقاً ما همین دغدغه را داشتیم، به همین دلیل نخستین محصول خود را به شرکت نوین زعفران مشهد فرستادیم که آزمایش‌های میکروشیمیایی روی زعفران انجام می‌دهند و آنجا کیفیت زعفران ما را ممتاز رده‌بندی کردند. یعنی کیفیت عالی و خیلی خوب از لحاظ شیمیایی، فیزیکی، رنگ، بو و همه چیز به عنوان استاندارد بالا درجه‌بندی کردند.
آنا: تکنولوژی کشت زعفران به صورت ایروپونیک فقط در اختیار شماست؟
روشنی: این کار در خیلی جاها انجام می‌شود؛ اما ما در فرآیند کشت آن تغییراتی را ایجاد کردیم که فقط مربوط به کار خود ماست و بقیه جاها به این صورت انجام نداده‌اند. در چند کشور محدود مانند چین این کار را انجام می‌دهند. در کشور ما هم در منطقه طبس و چند ناحیه دیگر این کار را انجام داده بودند که با نور طبیعی این کار را انجام داده‌اند که ما فقط از مقالات علمی خارج از کشور استفاده کردیم؛ زیرا کار ما با کارهایی که در کشور انجام شده بود، تفاوت داشت.
آنا: محصول شما به درآمد غیرشهریه‌ای دانشگاه کمک کرده است؟
روشنی: بله؛ اما اکنون کار به‌دلیل هزینه‌های بالا بعد از افزایش قیمت دلار متوقف شده است؛ چراکه همان ابتدا با هزینه‌ای حدود 30 میلیون تومان کارگاه 100 متری خود را تجهیز کردیم و پیاز زعفران مورد نیاز را خریداری کردیم. در دوره بعدی موادی مانند پودرهای مغذی که هزینه‌های جاری هستند، خریداری شد و در مراحل بعد قیمت همه اقلام در این پروژه حدود سه برابر شده بود.
آنا: پیاز زعفران گلخانه شما محصول بومی نیست؟
روشنی: برای خرید پیاز زعفران تقریباً یک ماه در کشور جستجو کردیم. برای مثال به منطقه جنوب بیرجند، طبس و کاشمر رفتیم، پیازی که برای گلخانه استفاده می‌شود حتماً باید هشت گرم به بالا باشد. اگر درشت نباشد به محصول نمی‌رسد. پیازی که ابتدا کیلویی 3 میلیون تومان خریده بودیم را 8 میلیون اعلام کردند که الان هم افزایش بیشتری یافته است؛ بنابراین هزینه‌های ما با پیش‌بینی‌هایمان این‌قدر فاصله پیدا کرد که دیگر اصلاً جوابگو نبود. در مرحله بعد به کارگاه بزرگ‌تر نیاز داشتیم، نیاز به سه سوله داشتیم در حالی که فقط یک سوله داشتیم که در آن هم شستشو را انجام می‌دادیم، هم پیاز را دپو کرده و نگه می‌داشتیم، هم خواب می‌کردیم، هم کشت می‌کردیم.
اگر روی هزینه‌ها و تهیه سوله‌ها به ما کمک شود، خیلی از مشکلات رفع و رجوع می‌شود؛ چراکه اینها مشکلات اساسی کار ماست.
آنا: فروش محصول در گلخانه تولید پیاز زعفران چگونه است؟
روشنی: کشت ایروپونیک این قابلیت را دارد که سه بار در سال برداشت انجام دهیم. در حالت عادی فقط یک بار در سال می‌توان برداشت کرد. می‌توانستیم زمان گل‌دهی پیاز را در همان دوره یک ماهه، تعیین کنیم که مثلاً از چه زمانی تا چه زمانی گل‌دهی کند و در طول یک ماه یا 10 روز باشد. این موضوع باعث می‌شد که باروری پیاز را بالا برده و سه بار در سال از آن محصول بگیریم و این یکی از نقاط قوت کار بود.
در مورد فروش پیازها، کاری تحقیقاتی انجام دادیم که اینها را به خواب برده و دوره خواب آن را کوتاه کنیم؛ زیرا دوره خواب پیاز تقریباً 9 ماه است و می‌خواستیم این دوره را به 6 ماه برسانیم که اگر این اتفاق می‌افتاد، خیلی خوب بود. پیازهایی که به خواب بردیم را توانستیم دو ماه زودتر به دوره دخترزایی برسانیم. این هم یک اتفاق خوب بود که پیازها جوانه‌زده و قابلیت کشت دوباره را داشتند. از آنجایی که کار را جمع کردیم، نهایتاً بقیه پیازها را فروختیم.
آنا: هسته فناور تولید پیاز گلخانه‌ای اکنون در چه مرحله‌ای است؟
روشنی: هسته فناور تولید پیاز زعفران در گلخانه که در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد مستقر بوده و مرحله پیش‌رشد را طی کرده است با توجه به حمایت مسئولان مرکز رشد، اکنون در بخش داوری برای ورود به مرحله رشد بوده که امیدواریم با کمک و تلاش مسئولان دانشگاه این مهم به انجام برسد و تحقیقات ما برای مراحل بعدی ادامه پیدا کند.
انتهای پیام/4117/4062/
انتهای پیام/
