عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گیلان:
گیاهی که حدود 200 سال در گیلان کاشته می‌شود مرکزی برای ارائه بذر سالم ندارد
مسئول هسته فناور «تولید و اصلاح بذر گیاهان زراعی» مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی رشت عنوان کرد که لوبیا حدود 200 سال است در استان گیلان کشت می‌شود؛ اما هنوز مرکزی که بذر سالم آن را در اختیار کشاورزان قرار دهد، وجود ندارد.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا- داوود دهقانی محمودآباد؛ گیاهان کاشته شده در طبیعت که منبع غذایی انسان‌ها را تشکیل می‌دهند به مرور زمان دچار آفت شده و کیفیت مطلوب خود را از دست می‌دهند. انسان هوشمند با درک این مسئله با خلاقیت و توانمندی در کاشت، داشت و برداشت انواع محصولات دخالت و سعی کرده تا با اصلاحاتی که در این فرایند داشته محصول مرغوبی را برداشت کند.
به همین مناسبت با محمد‌نقی صفرزاده عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان و مسئول هسته فناور «تولید و اصلاح بذر گیاهان زراعی» مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت درمورد پژوهش‌هایی که در زمینه لوبیای محلی گیلان داشته تا به بذر مطلوب این گیاه برسد به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
آنا: در مورد طرح تحقیقاتی با موضوع لوبیای محلی گیلان توضیح دهید؟
صفرزاده: از کشت لوبیای محلی گیلان در این استان بیش از 200 سال می‌گذرد، بذر این گیاه را از تمام مناطق گیلان جمع‌آوری کردم که حدود 12 نوع لوبیا محلی است و در لهجه گیلک به همه انواع لوبیا پاچه باقلا می‌گویند، لازم است یادآوری کنم باقالی‌خورشت یکی از خورشت‌های گیلان است که با استفاده از این گیاه درست می‌شود.
آنا: مشخص است از چه زمانی وارد گیلان شده است؟
صفرزاده: منشأ اصلی گیاه لوبیا، آمریکای جنوبی است و اصلاً معلوم نیست چه کسی این گیاه را وارد گیلان کرده است، من توانستم بر اساس اسناد و کتاب‌هایی که دیدم سابقه تاریخی 200 ساله آن را در گیلان پیدا کنم.
آنا: آیا با این سابقه مرکز تحقیقاتی برای این گیاه در نظر گرفته شده است؟
صفرزاده: خیر، همانطور که گفتم این گیاه از حدود 200 سال قبل در این استان کشت می‌شود؛ اما هیچ مرکزی نیست که بذر سالم آن را در اختیار کشاورزان قرار دهد.
لوبیا در مقایسه با بادام‌زمینی به خشکی خیلی حساس‌تر است، زیرا کشت به‌صورت دیم انجام می‌شود؛ اگر با خشکسالی مواجه شویم، دانه‌هایی تولید می‌کند که اگر برداشت شود و برای سال بعد دوباره کاشته شود بد سبز می‌شود و درصد زیادی از زمین شما خالی خواهد ماند؛ بنابراین تصمیم گرفتم که روی گیاه لوبیا محلی هم کار کنیم تا حداقل بعد از 200 سال کشت در این استان به صورت علمی کاشته شود.
آنا: به‌غیر از گیلان شهر یا استان دیگری هست که درباره لوبیا تحقیقات داشته باشد؟
صفرزاده: یک ایستگاه تحقیقات ملی لوبیا در خمین داریم، با آنها تماس گرفتم که گفتند در مورد لوبیا محلی گیلان اطلاعاتی نداریم یعنی این گیاه را هیچ‌کس نمی‌شناسد.
آنا: آیا لوبیای گیلان برای کشت در سایر استانها مناسب است؟
صفرزاده: نکته جالب اینجاست که اگر این دانه را به هر استان دیگری برده و کشت کنند، در آن استانها رشد نکرده و خشک می‌شود، یعنی این گیاه کاملاً با شرایط گیلان سازگار شده است.
آنا: نحوه فعالیت کشاورزان را در این مورد تشریح کنید.
صفرزاده: کشاورز برای خودش محصول را می‌کارد، خودش دانه می‌گیرد، حال ممکن است 100 بذر بکارد 50 بذر به ثمر می‌نشیند و مابقی سوخت می‌شود، به عبارتی کشاورز نه براساس شیوه علمی بلکه بر اساس آزمون و خطا و شیوه تجربی فعالیت کرده و روزگار می‌گذراند!
آنا: برای اصلاح بذر این گیاه هم ورود کرده‌اید؟
صفرزاده: بله، اکنون سه سال است که روی این گیاه کار می‌کنیم و وارد سال چهارم پژوهش روی این گیاه شده‌ایم.
آنا: گرایش به پژوهش درباره گیاه لوبیا چگونه برای شما ایجاد شد؟
صفرزاده: ورود این گیاهان برای کاشت به گیلان سرگذشت جالبی دارد که برای آشنایی با تاریخچه کشت لوبیا نخست باید تاریخچه کشت بادام‌زمینی در استان گیلان را برای شما بگویم که خود داستان جالبی است، منطقه‌ای که امروز در گیلان بادام‌زمینی کشت می‌شود، حاشیه رودخانه سفیدرود است که محدوده آن از شهرستان آستانه‌اشرفیه تا بندر کیاشهر است.
این محدوده منطقه‌ای است که رسوبات رودخانه سفیدرود در زمان 500 سال گذشته مسیر رودخانه سفیدرود عوض شده و رسوبات خودش را در این منطقه ته‌نشین کرده است، جنس این رسوبات، آهکی هستند، وقتی که سفیدرود در مسیر خودش از کوه‌های کردستان می‌آید تمام این رسوبات را در این منطقه ته‌نشین می‌کند. بر اساس همان اسناد تاریخی که بادام زمینی و لوبیا از چه زمانی در گیلان کشت می‌شده در این منطقه کشت غالب لوبیا بوده است.
آنا: در واقع باید گفت نخست در این منطقه لوبیا می‌کاشتند و بعد بادام زمینی جایگزین شده است.
صفرزاده: بله، کشت لوبیا از 200 سال قبل بوده است؛ اما کشت بادام‌زمینی از حدود 120 سال پیش آغاز شده است، یعنی بادام زمینی به‌عنوان گیاه دوم به این منطقه آمد و از آنجایی که جذبه بیشتری داشت، به مرور زمان به گیاه اصلی تبدیل شد، لوبیا هم هنوز در همان منطقه مانده و جالب است که لوبیای محلی گیلان از این منطقه در تمام گیلان پخش شده است.
آنا: درواقع تجانس و نزدیکی کشت این دو گیاه باعث شد که شما بر روی هر دو تحقیق داشته باشید.
صفرزاده: بله، در واقع وقتی در حال تحقیق بر روی بادام زمینی بودیم و لوبیا در دسترس‌مان بود و پژوهشی بر آن انجام نشده تصمیم به‌پژوهش گرفتیم و نمونه این گیاه را از جاهای مختلف گیلان جمع‌آوری کردیم.
آنا: در نتیجه این پژوهش‌ها به چه دستاوردهایی رسیدید و چه اقداماتی انجام دادید؟
صفرزاده: متوجه شدیم تمام گیاهانی که تحت عنوان پاچه باقلا یا لوبیای محلی گیلان است، تفاوت‌هایی با هم دارد که اینها را هم بر اساس کُدبندی بینالمللی در مورد ارقام لوبیا، شروع به ثبت صفات و مشخصات آنها کردیم، بعد گفتیم نخستین قدم این است که بذر خوب برای این گیاه تولید کنیم تا در تولید بذر مطلوب به‌جایی برسیم که با اطمینان کامل به شما بگویم یک بوته بادام زمینی 600 گرم غلاف بدهد، این ادعای بزرگی است که شما بگویید یک دانه به شما می‌دهم و این دانه 600 گرم به شما غلاف می‌دهد یا مثلاً یک دانه لوبیا را شما بکارید، از این دانه لوبیا 100 گرم دانه لوبیا برداشت می‌کنید.
برنامه بعدی ما این بود که در مؤسسه بذر و نهال کرج، استانداردها را گرفتیم و طبق همان استاندارد هم کار می‌کنیم که بتوانیم پژوهش‌ها را ثبت رسمی کنیم.
آنا: متذکر شدید که مدیرکل جهاد کشاورزی استان گیلان هم از اقدامات شما مطلع است؛ اما حمایتی صورت نمی‌گیرد، توضیح می‌دهید؟
صفرزاده: مدیرکل قبلی بله، البته دوباره صحبتی کرده‌ایم و سرپرست جدید دانشگاه آزاد اسلامی گیلان هم قرار است تفاهم‌نامه‌ای امضا کنند، منتظر هستیم تفاهم‌نامه به انجام برسد؛ هرچند باز هم امیدی نداریم.!
آنا: یعنی همکاری نمی‌کنند؟
صفرزاده: البته در کشور ما هیچ‌فردی به شما نه نمی‌گوید! اما کاری هم پیش نمی‌رود. عقیده من این است اگر در کشور ما حقیقت گفته شود خیلی بهتر است. برای مثال شما برای حل یک مشکل به‌من مراجعه می‌کنید، می‌گویم این مشکل شما حل می‌شود، درخواست شما را پاراف هم می‌کنم، وقتی برای پیگیری می‌روید می‌بینید که شما را می‌پیچانند.
آنا: سخن پایانی...
صفرزاده: باید به یک نکته توجه داشته باشید. دوم اردیبهشت یک بار در سال اتفاق می‌افتد. گیاهی که شما باید در دوم اردیبهشت بکارید نمی‌توانید در دوم تیر بکارید! مثلاً یک ساختمان می‌خواهید بسازید، دنبال کلید و پریز برای آن هستید، دوم اردیبهشت در بازار موجود نیست، اشکال ندارد، دوم شهریور کلید و پریز می‌گیرد، مشکلی پیش نمی‌آید؛ اما در مورد گیاه این‌طور نیست، شما در آن زمان خاص باید این گیاه را بکارید. بر اساس نور خورشید، دمای محیط و وضعیت اقلیمی آن منطقه در آن زمان خاص این کاشت باید اتفاق بیفتد. این‌طوری نیست که شما بگویید بادام زمینی را ما در اردیبهشت نکاشتیم، اشکال ندارد، در تیر ماه می‌کاریم. اگر در تیر ماه کاشتید از آن طرف اصلاً نمی‌توانید دانه‌ای برداشت کنید. زمان را از دست داده‌اید! این زمان در بحث موجود زنده‌ای مانند گیاه قابل جبران نیست که باید برای رسیدن به نتیجه مطلوب همه جوانب سنجیده شود.
انتهای پیام/4117/4062/
انتهای پیام/
