تاریخچه «مدارس علمیه» در جوار امام رضا(ع)/ لذت تحصیل در بنایی از دوره تیموریان

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، فرا رسیدن ایام نوروز برای بسیاری از ایرانیان فرصتی برای مسافرت و گردش را فراهم می‌کند. سفرهایی که شمار بالایی از آن به مشهد الرضا علیه السلام منتهی شده و شوق زیارت امام هشتم رنج پیمایش راه طولانی را بر مسافران کم می‌کند.

امسال اما آخرین عید نوروز قرن چهاردهم هجری شمسی همزمان با شیوع ویروس منحوس کرونا در سراسر دنیا و به ویژه ایران شده و همین موضوع سبب ساز قرنطینه خانگی و کاهش چشمگیر مسافرت‌ها تا نزدیک صفر شده است. بر همین اساس گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا تصمیم دارد هر روز صبح به معرفی گوشه‌ای از بهشت آستان مقدس رئوف اهل بیت حضرت علی بن موسی الرضا علیه آلاف تحیه و ثنا بپردازد و روح مخاطب را بدین وسیله به سمت قبله هفتم روانه کند. با ما در پرونده «باز هم زائرتان نیستم از دور سلام» همراه باشید، تا در یازدهمین شماره این پرونده سری بزنیم به مدارس علمیه موجود در حرم و بیشتر با آن آشنا شویم.

هنگام گشت و گذار و زیارت در حرم شریف امام رضا علیه السلام زوار با مدارسی برخورد می‌کنند که روزگاری محل درس و بحث طلاب گوناگونی بوده و امروز برنامه‌های مختلفی در آن دایر است. بسیاری جلب معماری این مدارس می‌شوند اما کمتر اطلاعاتی درباره آنها دارند. در این مطلب به معرفی دو مدرسه «پریزاد» و «دو در» پرداخته خواهد شد.

مدرسه پریزاد

مدرسۀ پریزاد از بناهای قرن نهم و آثار باستانی عهد تیموریان است. این بنای تاریخی در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد جامع گوهرشاد قرار دارد و همزمان با اتمام ساخت این مسجد در 823 هجری قمری ساخته شده است.

بانی مدرسه بانو پریزاد، ندیمۀ گوهرشاد خانم است و آنچنان‌كه از وقفنامۀ مدرسه برمی‌آید، از نوادگان خواجه ربیع بن خثیم از زهاد و عرفای سدۀ اول هجری و مدفون در شمال مشهد بوده است.

مدرسۀ پریزاد همانند دیگر مدارس دورۀ تیموری، بنایی چهار ایوانی است كه در 2 طبقه و 22 حجره، 300مترمربع مساحت دارد.

این مدرسه، تاكنون چندین بار مرمت و تعمیر اساسی شده؛ ولی هیچگاه سازۀ اصلی آن تغییر نكرده است. از آن جمله، تعمیراتی است که در زمان شاه سلیمان صفوی، در 1091 هجری قمری، توسط نجف قلی خان بیگلربیگی، صورت گرفته و كتیبۀ سردر ورودی مدرسه، گواه این موضوع است.

این تصویر مربوط به سال 1348 از مدرسه پریزاد است

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در 1368 به همت آستان قدس رضوی، مدرسه با همان الگو و طرح سنتی بازسازی شد. هم اكنون از این مدرسه به عنوان مركز پاسخگویی به سؤالات دینی استفاده می‌شود. خدمات این مرکز عبارتند از: پاسخگویی به مسائل شرعی به صورت حضوری و تلفنی، مشاورۀ اعتقادی، حلقه‌های معرفت و حرم‌شناسی.

مدرسه دو در (دارالقرآن)

مدرسۀ دو در، در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمال شرقی صحن جمهوری اسلامی، رو به روی مدرسۀ پریزاد واقع است. این مدرسه، یادگار دورۀ تیموریان در عصر شاهرخ میرزای گوركانی است و با پیروی از معماری بناهای چهار ایوانی این دوره، از زیباترین و اصیل ترین نمونه‌های معماری عصر تیموری به شمار می‌آید.

نام اصلی این مدرسه، مدرسۀ یوسفیه بوده كه بعدها به مدرسۀ دو در معروف شده است. بانی مدرسه، امیریوسف خواجه بهادر، ملقب به غیاث الدین، از امرای خراسان است که در سال 846 هجری قمری از دنیا رفته است. او در سال 843 ق، مدرسۀ دو در را بنا نهاد و آرامگاه‌اش هم اکنون در زیر گنبد جنوبی آن قرار دارد.

این بنای تاریخی در زمینی با وسعت 500 مترمربع ساخته شده است و دو طبقه و 32 حجره دارد كه درحال حاضر، با عنوان دارالقرآن الكریم، به منظور فعالیت‌های متنوع قرآنی بهره برداری می‌شود.

انتهای پیام/4139/