عارفی که «ریحانه شام» شد

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابوالحسن احمد بن ابیالحواری (164-246ق) عارف مشهور اهل شام است. اصل او را از کوفه دانسته‌اند، اما در دمشق زیسته است. خانواده او به زهد و وَرَع و عرفان معروف بوده‌اند. 

احمد از وکیع بن جراح و ولید بن مسلم روایت کرده است و عبدالله بن محمد مقدسی، حسین بن عبدالله قطان رقی، ابوزرعه و ابو حاتم رازیان از او روایت کرده‌اند.

احمد بن ابی الحواری در تصوف از مریدان ابوسلیمان دارانی بوده و با مشایخی همچون سفیان بن عیینه، احمد بن عاصم انطاکی، فضیل بن عیاض، بشر بن سری و ابن سماک نیز مصاحبت داشته است.

گفته‌اند وی 30 سال به کسب علم پرداخت و سپس کتاب‌های خویش را در آب ریخت. برخی نیز گفته‌اند که در حال جذبه و سُکر نوشته‌هایش را غرق کرده است.

احمد از مشایخ بزرگ شام بود و جنید او را «ریحانه شام» خوانده است. وی در طریقت، سخنان و اشارات لطیفی داشته  و در تصوف نیز صاحب کتابی بوده که خواجه عبدالله انصاری، آن را دیده است. به گفته هجویری او غنا را بر فقر ترجیح می‌داده و آن را برای خلق، برتر از صفت فقر می‌دانسته است.

احمد در طریقت، بر ضرورت پیروی از شریعت و سنت رسول خدا تأکید داشته و عمل بدون تبعیت از سنت را باطل می‌دانسته است. گفته‌اند که وی ولایت را برتر از نبوت می‌شمرده و از این رو، از دمشق گریخته و مدتی در مکه به‌سر برده است.

سال وفات او را برخی در 230ق نوشته‌اند، اما ظاهراً تاریخ درست وفات او 246ق است که شاگردش ابوزرعه دمشقی نقل کرده است.

انتهای پیام/4104/