آنا گزارش می‌دهد؛
موفقیت مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت در چالش گازهای فِلِر/ پایان‌نامه‌های کاربردی نفت حمایت می‌شوند
رئیس مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت دانشگاه آزاد اسلامی امیدیه با توجه به برتری این مرکز در رویداد دانشجویی وزارت نفت با موضوع چالش گازهای فِلِر عنوان کرد که پایان‌نامه‌های کاربردی حوزه نفت حمایت کامل می‌شوند.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا، مجتبی آزادیان: مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت در ارتباط با صنایع نفت و گاز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه به‌منظور ایجاد مرکزی برای مدیریت و راهبری پژوهش‌های علمی، بنیادی و کاربردی با رویکرد توسعه دانش و فناوری در صنایع مرتبط با نفت، گاز و پتروشیمی راه‌اندازی شده است.
نیروی انسانی این مرکز از اعضای هیئت علمی تمام‌وقت و نیمه‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه و برخی واحدهای دیگر و در صورت نیاز استادان مدعو از سایر دانشگاه‌ها و صنایع تأمین می‌شود.
اهداف اصلی این مرکز شامل ایجاد زمینه‌ای برای همکاری بخش‌های مختلف و گروه‌های علمی پژوهشی مختلف در دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه و دیگر واحدهای دانشگاهی در ارتباط با صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، تولید و توسعه دانش فنی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، تعریف و اجرای پروژه‌های صنعتی و تحقیقاتی برای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، انجام مطالعات مخزن و مشارکت در طرح‌های توسعه مخازن و شناسایی تکنولوژی روز دنیا در حوزه‌های مختلف نفت و بومی‌سازی آن است.
در همین زمینه خبرنگار آنا با محمدامین غلامزاده مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه گفتگو کرده است که در نوشتار زیر به آن می‌پردازیم.
آنا: درباره چگونگی و چرایی ایجاد مرکز تحقیقات واحد امیدیه توضیح دهید.
غلامزاده: دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه نخستین دانشگاه آزاد اسلامی نفتی در ایران و پس از دانشکده نفت اهواز، دومین دانشگاهی است که رشته‌های حوزه نفت را در کل ایران راه‌اندازی کرده است. تجهیزات و امکاناتی که اکنون دانشگاه در بحث تحقیقاتی نفت و در بخش بالادستی دارد، تجهیزاتی است که به جرئت می‌توان مدعی شد پس از دانشکده نفت و پژوهشگاه صنعت نفت در استان خوزستان کامل‌ترین است.
لزوم ایجاد مرکز تحقیقات نفتی در امیدیه
اگر بخواهیم در سطح دانشگاه آزاد مقایسه کنیم، مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه تنها مرکزی است که بهترین و مجهزترین تجهیزات آزمایشگاهی را دارد. از نظر ضرورت هم به‌دلیل نزدیکی به میدان نفتی آغاجاری که یکی از بزرگ‌ترین مخازن نفتی ایران است، راه‌اندازی این مرکز لازم بود. در حقیقت هشت میدان نفتی بزرگ در ایران داریم که 85 درصد از کل نفت ایران را تولید می‌کنند و یکی از این میدان‌ها، میدان آغاجاری است که از نظر ضریب بازیافت، نفت بسیار زیادی را در مقایسه با سایر مخازن به ما می‌دهد؛ بنابراین در دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه ضرورت ایجاد یک مرکز تحقیقاتی در این حوزه مورد نیاز بود.
آنا: چه مأموریتی برای این مرکز تعریف شده است؟
غلامزاده: مرکز تحقیقات نفت امیدیه اکنون سومین سال راه‌اندازی خود را پشت‌سر می‌گذراند و در هدف‌گذاری و مطالعاتی که داشته‌ایم و با توجه به اینکه شرکت‌های نفتی در اطراف امیدیه در حال احداث هستند، روی موضوع تحقیقات نفت و پروژه‌های نفتی در بخش بالادست صنایع نفت کار کرده‌ایم. تفاهم‌نامه‌ای هم بین دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت نفت حدود دو سال و نیم پیش بسته شد که درباره تحقیقات روی میدان نفتی کرنج بود و دانشگاه آزاد امیدیه یکی از دانشگاه‌هایی بود که در این پروژه سهم مهمی دارد. کار بسیار بزرگی است و واقعاً در سطح دانشگاه آزاد مشابه آن را نداریم. اکنون این پروژه با همکاری سازمان مرکزی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و واحد امیدیه انجام می‌شود.
از آنجایی که دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه در کنار ذخایر نفت قرار دارد و نزدیک مرکز ازدیاد برداشت میدان نفتی در کرنج است، این موضوع چند سال گذشته به سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی داده شد و سپس این وظیفه به واحد علوم و تحقیقات رسید و با جلساتی که با دکتر طهرانچی و دیگر مسئولان برگزار شد، قول داده شد به‌دلیل آزمایشگاه‌های مجهزی که در واحد امیدیه وجود دارد، آزمایش‌های ازدیاد برداشت واحد علوم و تحقیقات در این دانشگاه انجام شود.
در کنار این اقدامات، بخشی را هم به تعریف پروژه‌ها اختصاص دادیم، پروژه‌هایی که در سال جاری در دانشگاه ایجاد شده بود و خدا را شکر در این زمینه هم موفق عمل کرده‌ایم و پروژه‌هایی که مرتبط با بقیه حوزه‌ها بود را نیز به سرانجام رساندیم.
آنا: تعامل نهادها و مراکز دیگر با این مرکز چگونه بوده و اینکه تفاهم و قرارداد مهمی برای همکاری با نهادهای دیگر در این زمینه داشته‌اید؟
غلامزاده: عمده‌ترین و بزرگ‌ترین تفاهم‌نامه با وزارت نفت بود. با پالایشگاه گاز بیدبلند، پتروشیمی بندر ماهشهر و ... هم تفاهم‌نامه داشته‌ایم.
آنا: دستاورد مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت از ابتدا تاکنون چه بوده است؟
غلامزاده: در مسابقات رویداد دانشجویی استارت‌آپی «پتروتست» که به همت معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت و با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد، شرکت کردیم و تنها تیم شرکت‌کننده از کل مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی بودیم و در میان ۱۲ تیم شرکت‌کننده از دانشگاه‌های مختلف ازجمله دانشگاه تهران، صنعتی شریف، سهند تبریز، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت، صنعت نفت و خوارزمی موفق به کسب مقام نخست در چالش «اصلاح و حذف فلرهای گازی» شدیم، این یکی از دستاوردهای درخشان مرکز بوده است.
کسب مقام نخست در چالش «اصلاح و حذف فلِرهای گازی»؛ مهم‌ترین دستاورد
لازم به یادآوری است که وزارت نفت امسال برای نخستین بار در هفته پژوهش یک بسته پژوهشی را با عنوان پترولیم تیکاف تعریف و اجرا کرد. این بسته بخش‌های مختلفی داشت که مهم‌ترین آنها، بخش دانشجویی بود که با عنوان رویداد دانشجویی پتروتست شناخته می‌شد. در این رویداد از دانشگاه‌های مختلف دعوت کردند که کل دانشگاه‌هایی که در زمینه‌های مهندسی نفت، نفت، شیمی، زمین‌شناسی، اقتصاد نفت دارای رشته بودند، دعوت شدند که دانشگاه‌ها در گروه‌های پنج‌نفره شرکت کردند. مرکز تحقیقات ازدیاد برداشت نفت دانشگاه آزاد امیدیه هم با یک تیم دانشجویی با سرپرستی بنده شرکت کرد.
تیم ما موضوع چالش گازهای فلر را برای رقابت انتخاب کرد که در گروه ما هم 12 تیم از دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه تهران، امیرکبیر، صنعتی شریف، خوارزمی و ... بودند. تیم ما تنها نماینده دانشگاه آزاد اسلامی بود و طرح خود را در دو بخش ارائه کردیم. همانطور که می‌دانید فلرها زمانی که شما نفت را از زمین تولید می‌کنید به همراه نفت، آب و گاز هم تولید می‌شود. چون حجم گاز خیلی زیاد است، توانایی فرآورش همه آنها را نداریم؛ بنابراین قسمت اعظمی از این گاز سوزانده می‌شود که هم موجب آلودگی محیط زیست می‌شود و هم این گازی که می‌سوزد، ارزش اقتصادی دارد.
اینکه ما چرا این گاز را می‌سوزانیم، به زمانی بازمی‌گردد که برای نخستین‌بار نفت در ایران کشف شد، زمانی که انگلیسی‌ها نفت را برای نخستین بار در مسجدسلیمان کشف کردند، نفت را که تولید می‌کردند، متوجه می‌شدند که همراه با نفت، گاز هم وجود دارد و با آن گاز کاری نمی‌توانستند انجام دهند. نفت را درون بشکه ریخته و منتقل می‌کردند؛ اما در مورد گاز کاری نمی‌توانستند انجام دهند، از طرفی هم نمی‌توانستند اجازه دهند در فضا رها شود؛ بنابراین مجبور بودند آنها را بسوزانند. این کار متأسفانه بدعت بدی بود که از 100 سال پیش در ایران انجام می‌شود و هنوز هم این گاز را می‌سوزانند و استفاده‌ای از آن نمی‌شود.
ما طرحی دادیم و مدعی شدیم که نخستین قدم این است که کاری کنیم تا این گازها بهتر بسوزد، یعنی آلودگی که از نظر محیط زیستی ایجاد می‌کند، کمتر شود. این بخش نخست طرح و ایده ما بود. بخش دوم طرح برای جمع‌آوری کلی فلرها بود. یعنی کاری کنیم که فلرها خاموش شوند و استفاده نشود و در حقیقت این گاز را فرآورش کنیم. ایده تیم ما برتر شناخته شد و 100 میلیون تومان گرنت آموزشی دریافت کردیم که بخشی از آن به‌صورت نقدی پرداخت شد و بخشی از آن هم به‌صورت آموزشی برای انجام تحقیقات بعدی است. این گازها قابل استفاده است و ارزش اقتصادی دارد؛ اما به‌دلیل اینکه ظرفیت ما برای فرآورش آن محدود است، نمی‌توانیم کاری جز سوزاندن آن انجام دهیم.
مضرات زیست‌محیطی فلر
بحث جمع‌آوری این گازها به دلیل مضرات محیط زیستی هم هست. اکنون در کل دنیا هر کشوری تا یک حدی می‌تواند گازهای مخرب محیط زیست و آلاینده را تولید کند. هم‌چنین ارزش این گاز از نظر اقتصادی هم مشخص بوده و واقعاً یکی از مباحث مهمی است که هم از نظر اقتصادی، هم از نظر مدیریت مخازن نفت و گاز و هم از نظر محیط زیستی حائز اهمیت است.
آنا: پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی استادان دانشگاه و اعضای هیئت علمی در مرکز شما جایگاهی دارند؟
غلامزاده: از زمانی که مرکز تحقیقات را راه‌اندازی کردیم، اگر نگویم 100 درصد؛ اما بالای 95 درصد از پایان‌نامه‌ها را چه از نظر مادی و چه از نظر تجهیزات، حمایت می‌کنیم تا کارهای‌شان را در مجموعه مرکز تحقیقات ما انجام دهند. هرچند که واقعاً رسالت مرکز ما در مرکز تحقیقات این نیست که ما یک دستگاه با ارزش یک میلیارد و 500 میلیونی را بگذاریم آنجا و بخواهیم یک پایان‌نامه با آن انجام دهیم. این پایان‌نامه باید منجر به خروجی مشخص شود و خروجی هم صرفاً این نیست که بگوییم از درون آن مقاله بیرون بیاید. خروجی‌ها باید کاربردی باشد. اینکه صرفاً مقاله‌ای در یک ژورنال با مثلاً ضریب تأثیر 4 چاپ کنیم، رسالت‌مان را خوب انجام نداده‌ایم. باید مسئله‌محور شویم و بتوانیم مشکلات را برطرف کنیم. باید حداقل یکی از 10 پایان‌نامه بتواند مشکل و مسئله‌ای را از جامعه و از صنعت نفت حل کند.
رسالت مرکز؛ حمایت کامل از پایان‌نامه‌های با خروجی کاربردی
رویکرد ما به این سمت است، هرچند همانطور که عرض کردم به هر حال ما از پایان‌نامه‌ها کاملاً حمایت می‌کنیم. پایان‌نامه‌های دانشجویان ما در مقطع کارشناسی ارشد به‌طور کامل حمایت می‌شود. بچه‌هایی هم هستند که از واحدهای دیگر در مقطع دکتری به‌طور مثال از واحد علوم و تحقیقات می‌آیند و در این مرکز آزمایش‌های خود را انجام می‌دهند. حتی از خود دانشگاه صنعت نفت دانش‌پژوهانی هستند که از پایان‌نامه‌های‌شان حمایت می‌کنیم؛ البته مقداری محدودیت از نظر مواد آزمایشگاهی هم داریم؛ اما سعی می‌کنیم تا جایی که ممکن است، از همه آنها حمایت کنیم.
آنا: فعالیت‌های مرکز را در آینده چگونه ارزیابی می‌کنید؟
غلامزاده: واقعیت این است که بنده 6 ماه است به مرکز تحقیقات آمده‌ام و 26 بهمن جاری هم حکم بنده تمام می‌شود؛ البته دوستانی که پیش از ما در این مرکز بوده‌اند، به‌خوبی کار کرده‌اند؛ اما معتقدم اگر واقعاً سیستم ارزیابی برای مراکز وجود نداشته باشد، صرفاً داشتن یک مرکز و اینکه بخواهیم فقط اسمی وجود داشته باشد، یک تابلویی باشد و یک فضای فیزیکی را در دانشگاه اشغال کنیم، نمی‌تواند جوابگوی رسالت ما باشد. بالاخره باید یک معیار و ارزشیابی هم انجام شود.
از طرفی ممکن است شرایط به شکلی باشد که مراکزی که از نظر فعالیت‌های علمی و پژوهشی نتوانند رسالت‌های خود را انجام دهند، لغو مجوز هم بشوند؛ البته در مدت کوتاه واقعاً نمی‌توان کار بزرگ را به سرانجام رساند، حتی اگر شما بخواهید یک توپ راکت هم تولید کنید، باید کار کنید، ابتدا باید ضرر بدهید تا بتوانید آن را به مرحله تولید برسانید. واقعیت این است که ما سعی و تلاش خود را می‌کنیم و امیدواریم که بتوانیم این مرکز را نگه داریم. همکاران چه در مجموعه دانشگاه آزاد و چه در استان به‌خوبی حمایت می‌کنند و ما هم امیدواریم که این کار به نتیجه برسد.
انتهای پیام/4103/4062/پ
انتهای پیام/
