جزئیات سازوکار حضور رئیس‌جمهور در بهارستان

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

نطق‌ها

ماده 105 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی درباره نطق‌ها و مذاکرات می‌گوید: در هر جلسه به جز جلسات بررسی لوایح برنامه توسعه، بودجه سالانه و استیضاح یا رأی اعتماد به وزیران سه نفر از نمایندگان می‌توانند به نوبت و طبق فهرستی که از قبل به قید قرعه توسط هیئت رئیسه تنظیم شده است،‌ حداکثر به مدت هفت دقیقه نطق کنند. همچنین دو نفر از نمایندگان یکه در آن جلسه نوبت نطق نداشته باشند به جهت مسائل ضروری می‌توانند یک ساعت قبل از شروع جلسه در لوح مخصوص یا دستگاه الکترونیک ثبت نام کرده و حداکثر به مدت پنج دقیقه نطق نمایند. در صورتی که بیش از دو نفر از نمایندگان متقاضی این نطق باشند، هیئت رئیسه به قید قرعه به دو نفر وقت خواهد داد.

هیچ یک از نمایندگان نمی‌توانند در مدت دو ماه بیش از یک بار نطق پنج دقیقه‌ای داشته باشند. نماینده حق واگذاری تمام وقت خود را به نماینده دیگر دارد.

ماده 106 تصریح می‌کند: در هر جلسه، قبل از ورود در دستور، رئیس می‌تواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فوری روز مطالبی را که آگاهی مجلس از آن ضروری باشد به اطلاع نمایندگان برساند. حداقل مدت برای این مطالب 15 دقیقه است.

تبصره ماده 106 تأکید می‌کند: رؤسای قوای مجریه و قضائیه می‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علنی مجلس نطق کنند. این نطق پس از وصول تقاضای آنان و اعلام موضوع نطق به رئیس مجلس پس از موافقت هیئت رئیسه در اولین فرصت انجام می‌شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه باید به اطلاع نمایندگان برسد.

طبق ماده 107؛ در صورتی که نمایندگان لازم بدانند بنا به پیشنهاد رئیس مجلس و یا 15 نفر از نمایندگان و تصویب مجلس شروای اسلامی، وزرا مکلف به حضور در مجلس شورای هستند و هرگاه تقاضا کنند و مطلبی داشته باشند، مطالب آنان استماع می‌شود.

تبصره یک ماده 107 می‌افزاید: هیئت رئیسه مجلس می‌تواند تمام یا بخشی از یک جلسه مجلس را برای رسیدگی به  امور مهم و اساسی کشور اختصاص دهد.

در تبصره دو این ماده تصریح می‌شود: دستور این جلسات و چگونگی اداره آن توسط هیئت رئیسه تعیین می‌شود.

ماده 108 می‌گوید: ترتیب و مدت نطق بدین شرح است:

الف) مدت نطقه در جلسه علنی به شرح زیر خواهد بود:

1- برای استیضاح یک وزیر دو ساعت و برای استیضح دولت یا بیش از یک وزیر چهار ساعت. استیضاح کنندگان می‌توانند از بین خود یک یا چند نفر را برای بحث در موضوع استیضاح معرفی کنند. ولی در هر حال مجموع نطق‌های استیضاح کنندگان نباید از مدت فوق تجاوز کند.

2- در مورد کلیات هر طرح یا لایحه ابتدا سخنگوی کمیسیون اصلی حداکثر 10 دقیقه گزاش می‌دهد، پس از آن حداکثر سه نفر مخالف و سه نفر موافق به ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق و سپس نماینده دولت و پس از آن سخنگوی کمیسیون هر کدام حداکثر پنج دقیقه صحبت می‌کنند.

براساس تبصره ماده 108؛ در بررسی کلیات طرح‌های دو یا سه فوریتی و طرح‌هایی که کمیسیون اصلی در موعد مقرر گزارش نداده است، یکی از طراحان می‌تواند به جای سخنگو در ابتدا و انتهای رسیدگی در مجلس صحبت کند.

3- برای موارد زیر هر یک پنج دقیقه:

- دفاع در برابر توهین و تحریف نطق

- مخالفت و موافقت نسبت به هریک از مواد طرح‌ها و لوایح

- توضیح پیشنهاد اصلاحی نسبت به هریک از مواد طرح‌ها و لوایح اعم از فردی و جمعی

-توضیح نماینده دولت و سخنگوی کمیسیون در مورد پیشنهادها

- توضیح پیشنهاد فوریت و یا سلب فوریت و مخالفت با آن

- پیشنهاد مسکوت ماندن طرح و یا لایحه و مخالفت با آن

- پیشنهاد تنفس

- پیشنهاد أخذ رأی مخفی

- تذکر آیین‌نامه‌ای و یا اخطار قانون اساسی

- پیشنهاد انواع رأی در مورد استیضاح

4- برای تذکر آیین‌نامه‌ای و یا اخطار قانون اساسی حداکثر سه دقیقه

ب) در تمام موارد مذکور در بند (الف) در صورتی که ضرورت اقتضا کند ممکن است به استثنا بدون مذاکره و با پیشنهاد رئیس یا 10 نفر از نمایندگان و تصویب مجلس، مدت نطق و شور اضافه شود.

ج) در کلیات لایحه بودجه سالانه کل کشور پس از نطق رئیس جمهور، سخنگوی کمیسیون گزارش خود را ارائه می‌دهد سپس حداکثر پنج نفر از نمایندگان به عنوان مخالف گزارش کمیسیون و پنج نفر به عنوان موافق گزارش کمیسیون به ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق هر کدام حداکثر 10 دقیقه صحبت می‌کنند. پس از آن نمایندگان دولت به مدت 20 دقیقه و در پایان، سخنگوی کمیسیون صحبت می‌کند. مجموع زمان صحبت سخنگوی کمیسیون 30 دقیقه است.

تبصره: در کلیات متمم و یک یا چند دوازدهم بودجه، اظهارات به میزان نصف مدت‌های مقرر در بند فوق است.

د) مدت نطق برای مسائل مهم مربوط به سیاست خارجی از قبیل عهدنامه‌ها و مقاوله نامه‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی حداکثر سه ساعت و برای هر ناطق حداکثر 15 دقیقه خواهد بود.

هـ) پیش از أخذ رأی برای انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان و همچنین رئیس و دادستان دیوان محاسبات، هر نامزد می‌تواند حداکثر 10 دقیقه در جلسه علنی مجلس مشخصات، سوابق کاری، تحصیلات و برنامه‌های خود را به اطلاع نمایندگان برساند.

تبصره: در تمامی مواردی که در این آیین‌نامه نمایندگان می‌توانند به عنوان موافق یا مخالف صحبت کنند و به موقع در لوح یا دستگاه الکترونیک ثبت نام کرده‌اند، اسامی آنان توسط یکی از اعضای هیئت رئیسه به قید قرعه انتخاب و اعلام می‌شود. افراد تعیین شده حق واگذاری نوبت خود به نماینده دیگر را دارند.

ماده 109 قانون داخلی مجلس شورای اسلامی تأکید می‌کند: ناطق نباید از موضوع مورد بحث خارج شود. هرگاه رئیس تشخیص دهد که ناطق از موضوع خارج شده و در ضمن یک نطق، دو نوبت به وی تذکر خروج از موضوع داده شود و با ادامه دهد، دفعه سوم می‌تواند وی را از ادامه نطق در آن موضوع در تمام جلسه منع کند؛ مگر اینکه مجلس ادامه صحبت را تأیید کند.

ماده 110 تصریح می‌کند: قطع کلام ناطق و عدم مراعات سکوت از طرف نمایندگان و هرگونه تهمت و توهین و ایراد گیری‌های شخصی و حرکات و تظاهراتی که موجب بی‌نظمی مجلس باشد ممنوع است و مرتکب، مشمول مجازات‌های مندرج در این آیین‌نامه خواهد بود. رئیس جلسه مسئول جلوگیری از این تخلفات است.

مذاکرات

طبق ماده 111؛ موضوعاتی که طبق دستور در مجلس مطرح می‌شود باید یک ساعت قبل از موقع انعقاد جلسه در ورقه مخصوصی که خارج از جلسه نصب می‌شود یا دستگاه الکترونیک،‌ ثبت شود تا مخالف و موافق در صورت تمایل با تفکیک کلیات و هریک از مواد در آن ورقه یا دستگاه الکترونیک در ستون مخصوص، شخصاً ثبت نام کند.

حق تقدم نطق با کسانی است که ثبت نام کرده باشند که در این صورت یک مخالف و یک موافق به ترتیب نطق خواهند کرد. در صورتی که مخالف یا موافقی ثبت نام نکرده باشند، نمایندگان مخالف و موافق در مجلس می‌توانند کتباً نوبت بگیرند و به تناوب صحبت کنند. اگر هیچ موافقی وجود نداشته باشد، مخالفان می‌توانند به نوبت صحبت کنند و اگر مخالفی موجود نباشد غیر از نماینده دولت و یا سخنگو به عنوان موافق کسی صحبت نخواهد کرد.

تبصره: در صورتی که موضوعی در دستور کار مجلس قرار گیرد و به دلایلی مطرح نشود و همان مووضع در جلسه بعد مجلس مطرح شود برگ ثبت نام مخالف و موافق اولیه معتبر است.

ماده 112 می‌نویسد: مذاکرات کامل هر جلسه همراه با مصوبات ضبط و ثبت و حداکثر 48 ساعت پس از آن، بین نمایندگان توزیع می‌شود. نماینده‌ای که در صورت مشروح مذاکرات مطلبی خلاف اظهارات او ثبت شده باشد، به طور اختصار می‌تواند فقط نسبت به همان مورد در جلسه رسمی تذکر دهد و بعداً اصلاح آن قسمت از مذاکرات، در مجموعه مذاکرات مجلس درج می‌شود. صورت مذاکرات جلسات باید به امضای رئیس یا نایب رئیس مجلس که آن جلسه را اداره کرده است برسد.

ماده 113 اضافه می‌کند: هرگاه هنگام بحث درباره طرح‌ها و لوایح، رئیس جمهور و معاونان او، وزیران و معاونان آنان و همچنین سخنگویان کمیسیون‌های مربوطه لازم بدانند در موضوع مورد بحث با رعایت مواد طرح شده صحبت کنند،‌ برابر ضوابط و مدت تعیین شده در آیین نامه به آنان اجازه داده خواهد شد.

ماده 114 می‌گوید: نمایندگان می‌توانند درباره مسائل مهم مملکتی یا بین‌المللی یا مناسبت‌های خاص بیانیه صادر کرده و به رئیس جلسه تحویل دهند. چنانچه بیانیه صادره به امضای حداقل بیش از نصف مجموع نمایندگان برسد متن آن بدون ذکر اسامی نمایندگان در پایان جلسه علنی مجلس قرائت و طی نامه رسمی به مراجع ذی‌ربط ارسال می‌شود و اسامی نمایندگان امضا کننده بیانیه در مشروح مذاکرات چاپ می‌شود.

تبصره: توزیع هرگونه نامه، گزارش، بروشور و امثال آن در صحن مجلس طبق دستورالعملی خواهد بود که توسط هیئت رئیسه تصویب و به اطلاع نمایندگان خواهد رسید.

انتهای پیام/4034/