آغاز همایش بین‌المللی میراث زبانی /کامل/
طه هاشمی: زبان فارسی، راهبرد اساسی فعالیت‌های دانشگاه آزاد/ بهشتی: در حوزه زبان جزو ثروتمندترین فرهنگ‌هاییم/ حداد عادل: زبان، مهمترین بخش هویت یک ملت
دکتر طه هاشمی معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی صبح امروز 28 مهرماه در همایش میراث زبانی گفت: « دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید مدیریت خود تلاش کرده است زبان و ادبیات فارسی را به عنوان راهبرد اساسی فعالیت‌های خود قلمداد کرده و برای گسترش آن در کشور و عرصه بین‌المللی برنامه‌هایی مفصل و متعدد تدارک ببیند.»
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، دکتر طه هاشمی معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در همایش میراث زبانی با قرائت شعر دلم پر از شراره و دستم پر از کتبیه عشق/ ولی چه سود چو جای تو در میان خالی است، گفت: «من به سهم خود تسلیت‌گوی این ایام و لیالی هستم. امیدوارم همه ما ره‌پویان صادق و صالح حضرت سیدالشهدا امام حسین (ع) باشیم.»
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: «در میان مصادیق هویت ساز، زبان هر ملت، پاره‌ای از میراث مکتوب آن ملت است. زبان، اساس متون اجتماعی است که می‌تواند در تولید فرهنگ و تثبیت هویت ملی نقش داشته باشد. فردینان دو سوسور زبان را یک نظام نشانه‌ای می‌داند که عهده‌دار انتقال مفاهیم و فرهنگ است. فرهنگ و زبانی که از قرن‌ها پیش به ما منتقل شده و اندیشه و نگاه یک ملت را در خود نگاه داشته است و اگر در استحاله غفلت قرار گیرد به نفع ملت نیست. کشور ما در طول تاریخ، زبان‌های فراوانی را تجربه کرده است مانند زبان‌های یونانی، آرامی، بابلی، عربی، ترکی، فرانسوی و انگلیسی ولی همچنان بر ملاذی منیع تکیه دارد. »
وی افزود: «اگر بخواهیم زبان فارسی را با زبان انگلیسی مقایسه کنیم باید نگاهی به پدران زبان این دو قوم داشته باشیم. رودکی سمرقندی با یک دیوان شعر ناقص و جفری چاسر با کتاب مشهور کانتربری که تمام آثارش موجود است. اگرچه چاسر سیصدسال پس از رودکی به دنیا آمد و هم عصر حافظ ماست ولی هیچکس در انگلستان نمی‌تواند زبان پدرش را بفهمد، زبان‌شناسان باید زبان چاسر را به زبان روز انگلیسی ترجمه کنند. حتی زبان دویست سال پیش انگلیس هم برای انگلیسی‌زبانان امروز قابل فهم نیست، در حالی که این بیت مربوط به هزار سال پیش است: شنیده‌ام به بهشت آن کسی تواند رفت/ که آرزو برساند به آرزومندی. به همین دلیل می‌گویند زبان فارسی زبان زنده است و اگر زبان عربی هم لقب زنده می‌گیرد چون پشتوانه آن قرآن مجید است.»
کشور ما یک موزه جهانی است
دکتر هاشمی تاکید کرد: «کشور ما یک موزه جهانی است. الواح موجود در جای جای این سرزمین الهی گویای یک پشتوانه فرهنگی و تمدنی است. ظاهراً واژه پهلوی لوح را تویچن می‌گویند. حال اگر بخواهیم فقط نگاهی به تویچن‌های باستانی داشته باشیم آنوقت قدر این همایش و همایش‌های مشابه را خواهیم دانست. مگر کتبیه کشف شده در جیرفت نشان نداد که خط عیلامی سیصد سال از خط نوشتاری تمدن بزرگ شوش، قدیمی‌تر است. مگر همین سیمرغ افسانه‌ای (مرگ سئنا) نبود که حامل خاطرات فراوان اسطوره‌ای و حتی پیشاتاریخی است. هم کار پزشکی می‌کرد که در شاهنامه و زایمان رودابه، مادر رستم تجلی دارد. هم مرغی است که وجه معنوی دارد مثل منطق‌الطیر عطار و هم مرغی است که چاره‌گری می‌داند مانند سیمرغ فرامرزنامه قرن پنجم و ششم، در قرونی که همه آثار علمی به زبان عربی نوشته می‌شد آیا سید اسماعیل جرجانی نبود که ذخیره خوارزمشاهی را به زبان فارسی نوشت و به زبان‌های عربی و ترکی هم ترجمه شد. این کتاب از موضع زبان‌شناسی و باستان‌شناسی فراوان حائز اهمیت است.»
وی تصریح کرد: «کتیبه‌هایی که بر روی مزارات می‌بینیم و بی‌توجه از کنارشان عبور می‌کنیم آیا از نظر سیمیولوژی نشانه‌شناسی، اهمیت فراوان ندارند؟ گاهی نقش یک برگ بر مزاری معرف گیاهی است که با نمادی خاص نمود یک نماد قدسی را پیدا می‌کند. اگر ما گذری به مسجد جامع اصفهان داشته باشیم که به حدود هزار سال پیش برمی‌گردد و فقط واژه «الله» را در کتبیه‌های آن مورد دقت قرار دهیم می‌بینیم به کرات تکرار شده ولی چنان با شیوه‌های هنری آمیخته گردیده که چشم هر بیننده صاحب نظر را به خود جلب می‌کند.»
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: «اگر به سکه‌های حکومت‌های شیعی مذهب چون علویان طبرستان، آل بویه، سربداران، پاره‌ای از حکام ایلخانی مروری داشته باشیم، می‌بینیم منقش است به شعارهای اسلامی‌چون لااله الاالله، محمد رسول الله، علی ولی الله و شعارهای دیگری از این دست. آیا خوشنویسی سرمایه فرهنگی و هنری این کشور نیست؟ آیا آثار خوشنویسی را در سفال‌ها، کتبیه‌های مذهبی و غیرمذهبی، اشیای فلزی و حتی منسوجات نباید مورد توجه قرار داد؟ نوعی از همین نگاره‌ها در لباس‌ها و پارچه‌های خلعتی دوره قاجار، پارچه‌های اماکن مقدس یا مزارات موجود است. البته در این میان نباید رابطه زبان با اسطوره‌ها را از نظر دور داشت. روایت‌های اسطوره‌ای با زبان، ارتباط نزدیک دارند. مطالعه اینکه اسطوره‌ها تا چه سطحی بر زبان تأثیر گذاشته‌اند قابل مطالعه است.»
وی افزود: «لهجه‌های موجود در این سرزمین، هر پژوهشگری را به تحسین وا می‌دارد. متأسفانه لهجه‌ها یکی پس از دیگری به دست فراموشی سپرده می‌شوند. این خرده زبان‌ها نشانی از ایران اسلامی بزرگ ما دارند. هر لهجه مهری است گویا بر اقتدار تاریخی و جغرافیای ایران ارجمند. لهجه‌ها هر کدام به گل‌های یک بوستان می‌مانند که ناگهان سرو بلند زبان فارسی قد علم می‌کند و سایه خود را همه جا می‌گسترد. سخنم را با موضوعی کوتاه پیرامون زبان فارسی به پایان می‌برم.آن چه از خلال نظریات گوناگون می‌توان دریافت و به قطعیت رسید آن است که زبان در گسترش و شکوفایی فرهنگ‌ها نقشی اساسی دارد و فرهنگ بدون زبان را نمی‌توان متصور شد. به همین تناسب باید برای اعتلای فرهنگ، به زبان به عنوان میراثی ماندگان و اثرگذار اهتمام ورزید.»
وی عنوان کرد: «بی‌شک تکیه و اصرار بزرگان و اهل فرهنگ و ادب کشور بر حفظ و گسترش و توسعه زبان و ادبیات فارسی در بین دیگر ملل نیز، ریشه در اهمیت و جایگاه همین زبان و موضوعیت آن در طرح منشور ملی و به عنوان یکی از مهمترین شاخصه‌ها و ویژگی‌های هویت ملی ایرانی- اسلامی است. همچنان‌که صدور و توسعه زبان فارسی، شاید بی‌اغراق به معنای صدور فرهنگ غنی اسلامی- ایرانی و تقویت‌کننده امنیت و اقتدار ملی است.»
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی یادآور شد: «در این روزگار و با گسترش زیرساخت‌ها و تنوع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ارتباطات فرهنگی، زمینه برای فعالیت‌های یک‌جانبه یا دو و چند‌جانبه فرهنگی بیشتر شده است و مجال بیشتری برای اهتمام بدان فراهم گشته است.»
وی تاکید کرد: «آنچه در این میان لازم به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی مدون و راهبردی و نیز همتی والا برای بالا بردن حجم کمی‌و کیفی تولیدات و داده‌های فرهنگی در حوزه فرهنگ و خاصه زبان و ادبیات فارسی است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تاکنون، البته تلاش‌های فراوانی در این زمینه بخصوص صورت گرفته اما قطعاً و به زعم خود مسئولان نهادهای مرتبط فعال در این بخش، تا سطح مطلوب و آنچه حق و جایگاه این زبان فاخر و ماناست، فاصله بسیار است.»
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در همایش میراث زبانی اعلام کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی نیز در دوره جدید مدیریت خود تلاش کرده است زبان و ادبیات فارسی را به عنوان راهبرد اساسی فعالیت‌های خود قلمداد کرده و برای گسترش آن در کشور و عرصه بین‌المللی برنامه‌هایی مفصل و متعدد تدارک ببیند. بخش‌های مختلف دانشگاه از بخش‌های آموزشی و پژوهشی گرفته تا قسمت‌های دیگر، اهتمام به زبان فارسی را به عنوان یک پیوست فرهنگی برای خویش قرار داده و در راستای آن ضمن تعریف اهداف کلی و راهبردهای متناسب، اقدامات مؤثری در دستور کار خود قرار داده‌اند که نتایج حاصل از آن در سال‌های آتی نمایان خواهد شد. و این جانب از همین جایگاه، از تمامی‌صاحب نظران و اندیشمندان عرصه زبان و ادبیات دعوت می‌کنم با ارائه دیدگاه‌های خویش، دانشگاه را در این مسیر یاری دهند.»
هاشمی در پایان اظهار امیدواری کرد که در سایه برگزاری این همایش، ضمن برقراری تعامل میان زبان‌ها، فرهنگ‌ها و هویت‌های مختلف، زبان فارسی نیز به عنوان میراث کهن بشریت به جامعه جهانی بیش از پیش معرفی گردد.
بهشتی: در حوزه زبان جزو ثروتمندترین فرهنگ‌ها هستیم
محمد بهشتی در این همایش، زبان را بزرگ‌ترین و مهمترین مظهر فرهنگی معرفی کرد و افزود: «زبان بزرگ‌ترین روزنه و آیینه‌ای است که فرهنگ در آن متجلی می‌شود و بیشترین نقش را در تداوم فرهنگ دارد.»
وی بیان کرد: «بنابر آنچه که زبان حمل می‌کند می‌توان گفت که با قطع شدن ارتباط زبانی دری به روی ما بسته می‌شود.»
بهشتی در سخنانش به سخن مولانا مبنی بر تشبیه زبان به دیوار باغ معنا اشاره کرد و افزود: «زبان گاه بازدارنده و مانع ورود افراد است و گاه راهی به باغ معنا محسوب می‌شود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بی‌دلیل نیست که هنوز می‌توان شعر گفت؛ چراکه اگر تمام معانی که بشر دریافت کرده از طریق زبان ادا شده بود دیگر نیازی به وجود شاعر نبود.»
وی با تاکید بر اینکه شاعران قلمرو زبان را وسعت می‌بخشند اظهار کرد: «فعالیت در حوزه زبانی در عین فراخی نسبت به معنایی که انسان در طول تاریخ دریافت کرده است، بسیار ضیق و اندک بوده است. وقتی صحبت از زبان می‌شود بحث جسد زبان است اما زبان نقش خود را با جانش انجام می‌دهد زیرا تنها در صورتی که با جان در ارتباط باشیم می‌توانیم شعر بگوییم.»
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تصریح کرد: «از آنجا که شاید موضوع زبان از مهمترین موضوعات میراث فرهنگی باشد، هرچه روی این مبحث کار شود باز کم است.»
وی یادآور شد: «ما در حوزه زبان، نه تنها به خاطر زبان فارسی بلکه به دلیل تنوع زبانی و گویش‌های متعددی که در کشور داریم، جزو ثروتمندترین فرهنگ‌ها هستیم. این تنوع تا میزان قابل توجهی منشأ درون سرزمینی دارد و به لحاظ طبیعی و فرهنگی است که در قالب زبان و گویش آشکار می‌شود.»
مژگان اسماعیلی -دبیر علمی همایش بین‌المللی میراث زبانی- نیز با اشاره به اینکه در این دوره همایش 300 مقاله به دبیرخانه ارسال شده است، یادآور شد: «میراث فرهنگی متعلق به همه است و ایرانیان ثابت کرده‌اند هرجا سخن از هویت است با همدلی و همزبانی محقق شده است و این امر از افتخارات ما محسوب می‌شود.»
وی برپایی این همایش را نشان از توانایی در انجام کار جمعی معرفی کرد و ادامه داد: «میراث فرهنگی فقط به میراث ملموس محدود نمی‌شود بلکه شامل میراث ناملموس است که جایگاه ویژه ای دارد.»
اسماعیلی در این گردهمایی اعلام کرد که همزمان با برپایی این همایش در تهران دانشگاهی استان کرمان نیز میزبان همایش زبان و فرهنگ باستان است.
در همایش بین‌المللی میراث زبانی به دلیل حضور نداشتن رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی توفیق سبحانی پیام مهدی محقق را اعلام کرد.
وی گفت: «پیام محقق بر این مبنا است که سعی کنیم در این همایش برای دانش های متروک و نیمه متروک استادانی تعیین کنیم تا با برپایی کلاس‌های آموزشی افرادی تربیت شوند که کارهای نیمه‌تمامرا به اتمام رسانند.»
حداد عادل: زبان مهمترین بخش هویت یک ملت است
غلامعلی حدادعادل نیز صبح امروز در همایش میراث زبانی گفت: «میراث زبانی و تقویت آن مهمترین بخش از هویتی است که به یک ملت اختصاص دارد. بنابراین حفظ و تداوم یک زبان و گویش‌های مختلف از مهمترین اصول فرهنگی یک ملت به شمار می‌رود.»
حداد عادل افزود: «اگر بر اثر حادثه‌ای شخصی قدرت تکلمش را از دست بدهد تا حدود زیادی هویت و شخصیت‌اش تحت ثاثیر قرار می‌گیرد و برهمین مبنا داوری درباره افراد به نظم منطقی و کیفیت سخن آنها برمی‌گردد از این موارد نتیجه می‌گیریم همان طور که درباره افراد می‌شود از روی کیفیت زبانش قضاوت کرد به ملت‌ها هم این گونه نگریسته می‌شود.»
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی یادآور شد: «میراث زبان را می‌توان به چند دسته تقسیم‌بندی کرد بخشی از آن میراث غیرکتابی ملحوظ و همان گویش‌ها است. بخش دیگر کاشی نوشته‌ها است و بخش دیگری از میراث زبان به سنگ نوشته‌ها مربوط می‌شود. سنگ نوشته‌ها بیشتر به صورت کتیبه در بناها و اماکن مذهبی و وقفی دیده می‌شود یکی از زیباترین آنها کتیبه ای است مربوط به فرمان شاه طهماسب صفوی که در میدانی در لاهیجان هنوز هم قابل رویت است.»
وی در بخش دیگر سخنانش تصریح کرد: «امروزه اسناد ملی زیادی برای تحقیق و مشاهده در سازمان اسناد ملی وجود دارد که برای پژوهش در مقوله میراث زبانی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.»
حداد عادل بخش دیگر میراث زبانی را ماشین نوشته‌ها و سکه نوشته‌ها معرفی کرد و افزود: «درباره سکه نوشته‌ها کتابی جامع به عنوان سکه‌های ایران در دوره های اسلامی از آغاز تا دوره سلجوقیان وجود دارد که حسن رضایی آن را به رشته تحریر در آورده است.»
گویش‌ها غنی‌ترین بخش میراث زبانی غیرکتابی هستند
وی در خصوص گویش‌ها تصریح کرد: «گویش‌ها غنی‌ترین بخش میراث زبانی غیرکتابی هستند که به شدت در حال انقراض هستند و یکی از مهمترین وظایف یونسکو کمک به حفظ گویش‌های مختلف است که به عنوان یک گنجینه بزرگ دارای فواید گوناگون برای ملت‌ها است.»
وی با بیان اینکه گویش‌ها مثل گیاه‌های خودرو هستند ادامه داد: «گل‌های صحرایی وسعت و زیبایی عجبیی دارند همان طور که در مورد گویش‌های آن چنین است اگر طبیعت خاک گیاهان صحرایی متنوعی به وجود آورده است طبیعت انسان هم گویش‌های متنوعی را پدید آورده است.»
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات پارسی درباره کتاب‌های منتشر شده از سوی این فرهنگستان اعلام کرد: «کتاب‌های فرهنگ ضرغام لهجه سیرجانی، گویش فینی، فرهنگ گویش راجی، بررسی گویش‌های منطقه غفران توسط فرهنگستان به چاپ رسیده‌اند و مهمترین آنها کتاب گنجینه گویش‌شناسی استان فارسی است که مجموعاً 54 گویش را در خود جا داده است و به عنوان اطلس گویش فارس شناخته می‌شود و بر آن هستیم که اطلس گویش دیگر استانها را پس از آن تحقیق و منتشر کنیم.»
انتهای پیام/
