واکنش‌های متفاوت رسانه‌های غربی به عملیاتی شدن «برجام»

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، بر اساس اعلام قبلی اتحادیه اروپا روز یکشنبه مصوبه لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را در شورای وزیران به تصویب می‌رساند و هم‌زمان رئیس‌جمهوری آمریکا در دستورالعملی اجرای تمامی تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را متوقف می‌سازد. قرار است روسای‌جمهور ایران و ۱+۵ به ویژه ایران و آمریکا در بیانیه‌های جداگانه به طور رسمی پذیرش و اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را اعلام کنند. اجرایی شدن مصوبه اتحادیه اروپا و دستورالعمل رئیس‌جمهور آمریکا به تایید و راستی‌آزمایی اقدامات هسته‌ای ایران در چارچوب توافق منوط خواهد شد.

هم‌چنین ایران به فاصله چند روز بعد از اقدام اروپا و آمریکا در تصویب و صدور دستورالعمل‌های لازم برای لغو و توقف اجرای تحریم‌ها علیه ایران، اقدامات هسته‌ای خود را طبق برجام آغاز خواهد کرد.

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در همین باره روز یکشنبه گفت که زمان شروع اقدامات هسته‌ای ایران را رئیس‌جمهوری اعلام می‌کند اما فکر می‌کنیم طی هفته آینده بتوانیم کار را شروع کنیم.

بر اساس اعلام مقامات فنی کشورمان انجام اقدامات هسته‌ای ایران ۴۵ روز تا دو ماه احتمالا به طول می‌انجامد و پس از آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به راستی‌آزمایی اقدامات ایران از جمله کاهش تعداد سانتریفیوژ‌ها در نطنز و فردو، تغییرات در راکتور اراک از جمله خارج کردن مخزن راکتور و غیره می‌پردازد که در صورت تایید انجام تمامی اقدامات توافق آماده اجرا شدن خواهد بود.

به گفته علی‌اکبر صالحی، احتمالا روز اجرای توافق حدودا دو ماه آینده (اواخر آذرماه و اوایل دی ماه) خواهد بود اما این روز هنوز دقیق، مشخص نشده است.

عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران نیز درباره برنامه‌های پیش روی ایران و ۱+۵ برای اجرای برجام گفت: با توجه به اینکه روال قانونی در ایران طی شده و روال قانونی در کشورهای ۱+۵هم پیش از این طی شده بود، روز یکشنبه راس موعد ۹۰ روز را روز تصویب یا - Adoption Day - اعلام خواهیم کرد. در این روز آقای ظریف و خانم موگرینی بیانیه مشترکی صادر می‌کنند و طبق برجام در‌‌ همان روز شورای وزیران اتحادیه اروپا تحریم‌های اروپا را لغو می‌کند و رئیس‌جمهوری آمریکا هم دستورات اجرایی را لغو و اجرای تحریم‌های کنگره را متوقف خواهد کرد. این‌ها رسما اعلام خواهد شد.

عراقچی در این حال خاطرنشان کرد: قوانین لغو تحریم‌ها زمانی اجرایی خواهد شد که ایران هم اقدامات خود را انجام دهد و پس از آن در روز اجرایی شدن، لغو تحریم‌ها جنبه عملی به خود خواهد گرفت. وی ابراز امیدواری کرد که این روز ظرف یک تا دو ماه آینده باشد.

نکته دیگر این است که بر اساس توافق هسته‌ای، تحریم‌های برقرار شده علیه ایران در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای لغو خواهند شد. به این معنا که این فاز اجرایی به معنای لغو عملی تحریم‌ها نیست؛ بلکه به این معنا است که با گذشت ۳ ماه پس از صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تایید توافق هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵، دو طرف پس از تایید این توافق در چارچوب‌های حقوقی لازم در عرصه داخلی و بین المللی، در خط آغاز اقداماتی قرار دارند که می‌بایست در انت‌ها به صورت توامان به لغو عملی تحریم‌ها همزمان با اجرایی شدن تعهدات ایران در قالب توافق هسته‌ای بینجامد.

ایران از امروز در قالب توافق برجام باید تعداد سانتریفیوژ‌های خود در مرکز غنی‌سازی نطنز را از حدود ۱۶ هزار به ۵ هزار کاهش دهد، راکتور هسته‌ای اراک (که البته هنوز راه اندازی نشده بود) را بازطراحی کند، تعداد سانتریفیوژ‌های مستقر در تاسیسات فردو را از ۳ هزار به هزار کاهش دهد و تنها در این مرکز یک خط سانتریفیوژ برای تولید ایزوتوپ‌های رادیو اکتیو برای استفاده در مصارف پزشکی (تشخیص سرطان و..) بماند و در ‌‌‌نهایت ۱۰ هزار کیلو گرم ذخیره اورانیوم غنی شده زیر ۵ درصد ایران باید در هفته‌های آتی به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش یابد.

این اقدامات و گام‌هایی است که ایران باید طبق توافق برجام از امروز (یکشنبه ۱۸ اکتبر ۲۰۱۴) تا زمان ارایه گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای در ۱۵ دسامبر (۲۶ آذر) انجام دهد و همزمان با این اقدامات ایران طرف‌های مذاکره کننده در گروه ۱+۵ نیز (آمریکا و اتحادیه اروپا) باید اقدامات عملی و قانونی لازم را برای لغو تحریم‌های ایران در همه ابعاد مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران به مورد اجرا گذارند به نحوی که به طور تقریبی از روزهای آغازین سال جدید میلادی (میانه‌های دی ماه امسال) دو طرف در شرایطی باشند که به‌صورت همزمان بتوانند تحریم‌ها را در ازای تعهدات هسته‌ای ایران مبادله کنند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۵ (۲۳ مهر) همه اقدامات مندرج در نقشه راه، شفاف‌سازی مسائل مربوط به برنامه اتمی ایران که از گذشته و حال باقی مانده بود، تکمیل شد. هم‌چنین مدیرکل آژانس اعلام کرد که تا ۲۴ آذر (۱۵ دسامبر) حاصل ارزیابی نهایی خود از حل همه مسائل باقی‌مانده را به نحوی که در ضمیمه گزارش سال ۲۰۱۱ مدیرکل آمده، برای اقدام به شورای حکام تقدیم می‌کند.

بازتاب فرا رسیدن برجام در رسانه‌های بین المللی

روزنامه‌های غربی با پرداختن به جزئیات آنچه قرار است در روز یکشنبه یعنی روز عملیاتی شدن برجام انجام شود این موضوع را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌اند.

روزنامه «واشنگتن پست» از این روز به عنوان روزی بزرگ در مسیر اجرای توافق هسته‌ای یاد کرده است. این روزنامه آمریکایی افزوده است: اکنون انتظار می‌رود که ایران در روزهای پیش رو محدود کردن برنامه هسته‌ای و کاهش ذخایر اورانیوم خود را براساس توافق آغاز کند و سپس تحریم‌های بین‌المللی علیه آن کشور لغو خواهند شد.

این روزنامه اشاره کرده که اکنون ۹۰ رو از تاریخی که شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ را مورد تایید قرار داد می‌گذرد و آمریکا و اتحادیه اروپا هم زمینه را برای رفع تحریم‌ها فراهم خواهند کرد. این روزنامه می‌نویسد: اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا هم به طور رسمی کنگره را از قصد خود برای لغو تحریم‌ها آگاه خواهد کرد و این موضوع را به وزارت امور خارجه و خزانه داری ابلاغ می‌کند. اتحادیه اروپا هم گام‌های لازم را برخواهد داشت.

واشنگتن پست پیش‌بینی کرده که در ادامه روند محدود کردن بخش‌هایی از تاسیسات هسته‌ای ایران کاهش چشمگیر تعداد سانتریفیوژ‌ها در تاسیسات نطنز و فردو و ذخیره آن‌ها در انباری تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

روزنامه «نیویورک تایمز» نیز با انتشار مطلبی تحت عنوان راه دشوار پیش رو اجرای برجام این روند را طولانی قلمداد کرده است. در این مقاله آمده است که انتظار می‌رود مهندسان ایرانی از روز یکشنبه یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین پروژه از کاراندازی تجهیزات هسته‌ای در تاریخ را آغاز کنند و در روند آن باید حدود ۱۲ هزار سانتریفیوژ را از خط تولید خارج کرده و بیش از ۱۲ تن اورانیوم با درصد غنای پایین را که تا ۹۸ درصد از ذخایر اورنیوم غنی‌سازی‌شده ایران را شامل می‌شوند به بیرون از کشور انتقال داده و هسته‌ای بزرگ براکتور پلوتونیوم را از بین ببرند.

نیویورک تایمز در پایان اشاره کرده که سوال‌های مهمی در این میان مطرح می‌شوند اینکه ایران تا چه اندازه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های گذشته خود صریح خواهد بود و تا چه اندازه به بازرسان آژانس اجازه دسترسی خواهد داد؟

روزنامه «لس آنجلس تایمز» نیز با انتشار گزارشی تحت عنوان «توافق هسته‌ای ایران اجرایی می‌شود اما پرسش‌هایی باقی مانده است» اشاره می‌کند که پرسش‌هایی کلیدی درباره اجرای توافق هنوز بدون پاسخ باقی مانده‌اند.

این روزنامه اشاره می‌کند که هنوز هم ابهاماتی وجود دارد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بازرسان آن چگونه و به چه نحوی برنامه هسته‌ای ایران و روند اجرایی شدن برجام را رصد خواهند کرد.