عباس علویراد*
رشد بخش‌های اقتصاد ایران در سال 1397؛ درس‌ها و عبرت‌ها
بررسی‌ها نشان می‌دهد آسیب‌پذیرترین بخش اقتصاد ایران در جریان تکانه‌های ارزی چه بدون تحریم‌ها و چه همراه با تحریم‌ها، بخش صنعت بوده است.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی ایران در سال 1397 را منفی 4.9 درصد اعلام کرده و بخش صنعت با نرخ رشد منفی 9.6 درصد، آسیب‌پذیرترین بخش اقتصادی کشور بوده است.
بخش خدمات و کشاورزی به ترتیب با نرخ رشد مثبت ۰/۰۲ و منفی ۱/۵ درصد کم‌ترین آسیب‌پذیری را در سال ۱۳۹۷ داشته‌اند.
سال‌های پس از جنگ تحمیلی چهار تکانه ارزی به ترتیب در سال‌های ۷۴، ۷۷، ۹۱ و ۹۷ رخ داده و شواهد آماری نشان می‌دهد در پی هر تکانه رشد اقتصادی کشور سقوط کرده است. هرچند در سال‌های ۹۱ و ۹۷ به‌دلیل همراه‌شدن با تحریم‌های جدید، سقوط رشد اقتصادی پردامنه‌تر بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد آسیب‌پذیرترین بخش اقتصاد ایران در جریان هر چهار تکانه ارزی چه بدون تحریم‌ها و چه همراه با تحریم‌ها، بخش صنعت بوده است. چنانچه رشد ارزش افزوده بخش صنعت حدود 6.5 برابر بخش کشاورزی در سال ۹۷ منفی‌تر است.
به‌رغم گذشت نیم قرن از تأسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بخش صنعت به لحاظ سهم از تولید ناخالص داخلی، سهم از کل صادرات، ایجاد پایداری در رشد اقتصادی و در مجموع رقابت‌پذیر کردن اقتصاد ایران در عرصه بین‌المللی هرگز موفق نبوده است. چرا؟
- صنعت ایران از آغاز تأسیس تاکنون فاقد استراتژی صنعتی منسجم بوده است.
- عمده صنایع موجود در کشور بر مبنای پاسخ به تقاضای داخلی بنا نهاده شده نه استراتژی توسعه صادرات.
- صنایع کشور از قابلیت صدور کالا بر مبنای عواملی نظیر تکنولوژی، بهره‌وری و نوآوری برخوردار نیستند.
- صنایع ایران فاقد قدرت رقابت‌پذیری لازم در مقایسه با کشورها و رقبای بین‌المللی با صنایع برونگرا هستند.
- تعداد صنایع دارای قابلیت برونگرایی و صادرات کشور بسیار اندک و فاقد تنوع لازم بوده و بر مبنای منابع طبیعی و معدنی تغذیه می‌شوند.
- فاصله چشمگیری که صنایع کشور از منظر شیوه مدیریت، بهره‌وری عوامل تولید، سطح تکنولوژی، نوآوری، واحدهای تحقیق و توسعه و حتی شیوه‌های تأمین مالی با رقبای بین‌المللی خود دارند.
این موارد هیچ ارتباطی با تحریم‌های اخیر ندارد و بیش از نیم قرن است در بخش صنعت نهادینه شده است. آیا وقت آن نرسیده در تخصیص منابع کمیاب کشور به بخش صنعت تجدید نظر و تمرکز بر سایر بخش‌های اقتصادی را به لحاظ پارادایمی در دستور کار قرار داد؟
*عضو انجمن اقتصاددانان ایران و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
