شناسایی 60 محوطه باستانی در دشت نمدان اقلید

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ابراهیم روستایی فارسی سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناسی دشت نمدان (نمدون) شهرستان اقلید فارس سه شنبه 24 شهریور ماه با بیان این مطلب تصریح کرد که بررسی باستان‌شناختی دشت نمدان به منظور بررسی منطقه‌ای به وسعت بیش از 80 هزار هکتار، در دو ماه انجام شد.

وی اهداف بررسی باستان‌شناختی در این محوطه تاریخی را پژوهش، بررسی، شناسایی، ثبت آثار و تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور عنوان کرد.

روستایی فارسی با بیان این‌که بررسی باستان‌شناسی در این منطقه به صورت پیمایشی فشرده انجام گرفت تصریح کرد: «منطقه ابتدا شبکه‌بندی و پس از آن هر شبکه به صورت جداگانه بررسی شد.»

به گفته این باستان‌شناس در این بررسی، از محوطه‌ها و آثار بر جای مانده، بقایای فرهنگی همانند، آثار معماری، گورها، سفال، رشته قنات‌ها و دست‌ساخته‌های سنگی به دست آمد که براساس آنها، گاه‌نگاری نسبی محوطه‌ها قابل سنجش است.

او خاطر نشان ساخت: «براساس این شیوه بررسی، بیش از 60 محوطه باستانی شناسایی و ثبت شد که دوره‌های فرهنگی مختلفی را در بر‌می‌گیرند.»

به گفته سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناسی دشت نمدان، از این میان بیش از 10 محوطه به دوران پیش از تاریخ، کمی بیش از آن به دوران تاریخی (هخامنشی، فرا هخامنشی و ساسانی) و سایر محوطه‌ها به دوره اسلامی تعلق دارند.

روستایی فارسی اظهار امیدواری کرد که در آینده با پژوهش‌هایی که برروی بقایای فرهنگی گردآوری شده صورت خواهد گرفت، زوایای تاریک پیشینه تاریخی این گستره بیش از پیش آشکار شود.

به گفته این باستان‌شناس، دشت میان کوهی نمدان (به گویش محلی نمدون) در میان رشته کوه‌های جنوب غربی زاگرس و در منطقه سرحدات استان فارس در دهستان شهر میان از توابع شهرستان اقلید قرار گرفته است.

این دشت از شمال به رشته کوه سراب، از جنوب به رشته کوه‌های کوشک زر و شلم‌زار، از غرب به تنگه و روستای شادکام و از شرق به دریاچه کافتر محدود می‌شود.

دشت میان کوهی نمدان که یکی از مناطق اصلی ییلاق ایل‌های قشقایی و خمسه به‌شمار می‌رود، در واقع مجموعه‌ای از سه دشت به هم پیوسته ساریتان، شادکام و نمدان است.

سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناسی دشت نمدان افزود: «از دشت نمدان در منابع تاریخی و اسلامی با نام کوشک زر (زرد) یاد شده و بلندای آن از سطح دریا 2200 متر و حداکثر ارتفاع آن 3370 متر است.»

وی گفت: «به استناد فارسنامه ابن بلخی، این دشت در میانه راه شیراز و اصفهان قرار داشته و ارتباط نزدیکی با دشت مایین (بخشی از دشت مرودشت)، قمشه (شهرضا) و اصفهان داشته است.»

این باستان‌شناس با اشاره به این‌که تاکنون بررسی باستان‌شناختی مناسبی در دشت نمدان صورت نگرفته است تصریح کرد: «بیشتر بررسی‌ها به صورت سطحی و در اطراف دشت بوده است.»

نخستین بررسی و گزارش باستان‌شناسی از این دشت را لویی واندنبرگ در سال 1341 ارائه کرد که در کوشک زر (زرد) و به احتمال بسیار زیاد در کاروانسرای کوشک زر–دست به کاوش و گمانه‌زنی زده است.

پس از واندنبرگ، عباس علیزاده در سال 1374 این منطقه را در پروژه بررسی باستان‌شناسی– انسان‌شناسی دره‌های رودخانه کر و شمال غربی مرودشت مورد بررسی و پژوهش قرار داد و در گزارش‌های خود از تپه کوشک زر الف و ب یاد کرد.

بعد از وی در سال 1384 عزیزاله رضایی بررسی حوزه آبگیر سد ملاصدرا دردشت میانکوهی سد هرا به انجام رسانده است.

نخستین و دومین فصل کاوش نجات‌بخشی در تپه مهرعلی اقلید فارس، به ترتیب در سال 1385و 1387 توسط علیرضا سرداری زارچی و عزیزالله رضایی انجام گرفت و بررسی تپه گردویی توسط حامد مولایی کردشولی در سال 1393، آخرین بررسی باستان‌شناسی صورت گرفته در این حوزه است که در بررسی این تپه تعدادی اثر مهر از دوره ساسانی به همراه حجم بسیاری سفال به دست آمد.

بررسی باستان‌شناختی دشت نمدان که از تاریخ 3/28 با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شده بود به اتمام رسید.