پدافند هوایی؛ از شکل‌‌گیری تا امن‌ترین آسمان منطقه

به گزارش خبرنگار حوزه دفاعی و امنیتی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، پدافند هوایی که در سال‌های دفاع مقدس در مجموعه نیروی هوایی ارتش سازماندهی شده بود، در عملیات‌های دفاع مقدس و به‌طور خاص در دفاع از شهرها قهرمانانه ظاهر شد و پشتیبان قدرتمند مردم در برابر حملات ناجوانمردانه جنگنده‌های ارتش بعث عراق بود. در عملیات آفندی نیز، آنجا که لازم بود برتری هوایی حفظ شود، این چشمان همیشه بیدار کارکنان رادار بود که جنگنده‌های دشمن را با دقت رصد می‌کرد و با هدایت دقیق افسران و کارکنان کنترل شکاری، هر جنگنده دشمن در برابر سدی از آتش غیرت و مهارت ایرانی تبدیل به آهن‌پاره و تلی از خاکستر می‌شد.

در عملیات ثامن‌الائمه (ع) که به شکست یک‌ساله حصر آبادان منجر شد، شبکه یک‌پارچه پدافند هوایی با محوریت رادارهای تاکتیکی بهبهان، مشرحات اهواز و سد دز، هواپیماهای طرح پدافندی و سایت‌های موشکی هاوک سربندر و رامشیر، با تهاجمات هوایی دشمن مقابله کرد و از حضور آن‌ها در آسمان کشور ممانعت کرد. از هواگردهای دشمن هم که وارد منطقه عملیات شدند، سه فروند هواپیما و یک فروند بالگرد عراقی با آتش دقیق پدافند هوایی منهدم شدند.

در عملیات طریق‌القدس هم که به‌منظور آزادسازی بستان و رسیدن به مرز در چزابه اجرا شد، هواپیماهای طرح پدافندی با استقرار در مناطق ایستایی متناسب با فضای صحنه نبرد مقتدرانه برتری هوایی را حفظ کردند و سایت‌های موشکی هاوک 2 و 3 دزفول در مقابله با تهاجم هوایی دشمن علیه نیروهای سطحی، مقتدرانه مقاومت کردند؛ چنان توفانی که 18 فروند هواپیما و 4 فروند بالگرد دشمن را منهدم کرد.

هر چه بر تجربیات جنگی مردان پدافند افزوده می‌شد و هر چه بر تعداد حملات هوایی دشمن، مهارت و اقتدار کارکنان پدافند هم بیشتر به چشم می‌آمد. نمود این اقتدار، افزایش تعداد جنگنده‌های ساقط‌شده دشمن بود. چنان‌که در عملیات فتح‌المبین که با هدف آزادسازی منطقه غرب رودخانه کرخه و جاده دزفول به دهلران و تأمین اندیمشک، شوش، دزفول و جاده اندیمشک اجرا شد، جمعاً تعداد 32 فروند هواپیما و بالگرد دشمن مورد اصابت قرار گرفت و منهدم شدند.

اما یکی از نقاط اوج عملکرد پدافند هوایی در عملیات شکوهمند بیت‌المقدس به نمایش درآمد؛ آنجا که بیشترین قوای ایرانی از ارتش و سپاه و بسیج برای آزادسازی خرمشهر از 19 ماه اسارت وارد منطقه شده بودند و این تراکم نیروی انسانی در منطقه نبرد، می‌توانست هدف چشمگیری برای جنگنده‌های دشمن باشد، اما هر جنگنده‌ای که به سوی رزمندگان اسلام سرازیر می‌شد، با اقتدار پدافند هوایی ارتش، راه سرنگونی را می‌پیمود. در عملیات بیت‌المقدس، با اقتدار هواپیماهای طرح پدافندی اشراف، سایت‌های تاکتیکی «تبوک1» و خیبر و بدر تعداد 70 فروند از هواپیماها و بالگردهای دشمن منهدم شد و ده‌ها هواگرد نیز با آسیب ناشی از اصابت تیرها و ترکش موشک‌های پدافندی از منطقه گریختند.

چنین روندی در سایر عملیات‌های آفندی و پدافندی دفاع مقدس تداوم داشت. رزمندگان حاضر در عملیات رمضان، محرم، والفجر مقدماتی، والفجر1، خیبر، بدر و البته جنگ شهرها، همان‌طور که از وسعت حملات مدام هوایی عراق خاطراتی دارند، از درخشش و اقتدار رزمندگان بسیجی‌مسلک پدافند هم روایت‌ها دارند و شاهد اصابت و انهدام ده‌ها فروند جنگنده دشمن بوده‌اند.

دشمن در جنگ شهرها تلاش می‌کرد تا مردم بی‌دفاع ساکن شهرها و مراکز حساس و حیاتی کشورمان، اعم از پالایشگاه‌های نفت و پتروشیمی، واحدهای بهره‌برداری، پایانه‌ها و سکوهای نفتی و منابع آبی، نیروگاه‌های برق، ماهواره‌ها و مخابرات، پل‌ها و راه‌ها، صنایع راهبردی نظامی و غیرنظامی و ... که شامل بیش از 300 نقطه در سراسر کشور می‌شد را هدف قرار دهد و دفاع از این تأسیسات خارج از میدان نبرد هم برعهده پدافند هوایی ارتش بود. عراق قصد داشت اقتصاد دریایی ایران، صادرات نفت و ورود کالاهای حیاتی به کشورمان از طریق دریا را متوقف کند، اما باید از سد مستحکم پدافند هوایی می‌گذشت و تاریخ روایت می‌کند که با عبور موفق قریب‌به‌اتفاق 10 هزار فروند کشتی ناوگان تجاری از ایران یا به مقصد ایران، پدافند هوایی و یارانش در نیروی هوایی و دریایی مقتدرانه موفق بودند و سیادت دریایی ایران را با رشادت تأمین کردند.

پس از جنگ تحمیلی، پدافند هوایی وارد عرصه سازندگی و خودکفایی شد. باید تجهیزات جدید ایرانی وارد چرخه عملیات می‌شدند و تجهیزات پیشین هم با پروتکل‌ها و روش‌های پدافندی ابتکاری ایران به‌کار گرفته می‌شدند تا هیچ منفذ و مدخلی در اختیار هواگردهای بیگانه نباشد. لازم بود استقلال بیشتری به پدافند هوایی داده شود تا هم برای تجهیز و دانش‌افزایی این بخش بسیار حیاتی ارتش و نیروهای مسلح با تمرکز بیشتری اقدام شود و هم برای کاستن از زمان واکنش به تهدیدهای احتمالی چاره‌اندیشی شود. این یکی از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین تحولات ارتش در عمر 40 ساله ارتش انقلابی بود که با تدبیر فرمانده معظم کل قوا به سرانجام می‌رسید.

پدافند هوایی و فرمان تاریخی فرماندهی معظم کل قوا

در روز دهم شهریور ماه 1387، قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) ارتش با فرمان تاریخی فرماندهی معظم کل قوا به‌شکلی نوین تشکیل شد. معظم‌له با شناخت کامل نسبت به پدافند هوایی کشور و توانمندی‌ها و تجهیزات دشمنان احتمالی، فرمان تشکیل قرارگاه پدافند هوایی را صادر فرمودند.

پیامد این تدبیر راهبردی فرمانده معظم کل قوا، تمرکز بیشتر ارتش و نیروهای مسلح برای تقویت قوای مؤثر در دفاع هوایی کشور بود. در این سال‌ها، قرارگاه پدافند هوایی به حدی از توانمندی تجهیزاتی و نیروی انسانی رسیده است که به هیچ پرنده غیرمجازی، اجازه عبور و مرور از آسمان جمهوری اسلامی ایران نمی‌دهد، حال ممکن است این پرنده حامل مسئولان یکی از کشورها یا نیروهای ناتو و یا اینکه پرواز یک پهپاد جاسوسی متعلق به آمریکا باشد.

امروز آسمان جمهوری اسلامی ایران، شفاف‌ترین و امن‌ترین آسمان منطقه است. هیچ‌کس بدون اجازه و اطلاع فرزندان عزیز ملت در قرارگاه پدافند هوایی، نمی‌تواند از این آسمان پهناور و گسترده استفاده کند. درصورتی‌که مجاز به استفاده از آسمان ما باشد، امنیت پروازی آن با قاطعیت تأمین خواهد شد. در این راستا است که در سال 1394، سازمان جهانی ایکائو، آسمان جمهوری اسلامی ایران را امن‌ترین آسمان منطقه معرفی کرد و امروزه شاهد افزایش روزافزون ترددهای گذری از آسمان کشورمان هستیم.

امروز پدافند هوایی بعد از 10 سال استقلال در عرصه تأمین تجهیزات و اجرای عملیات، به‌حدی از باور رسیده است که فرماندهی معظم کل قوا در 1395/05/10 از استقلال پدافند هوایی اظهار خرسندی و بیان فرمودند که «هر چه پیشتر می‌رویم، اهمیت آن بیشتر احساس می‌شود».

انتهای پیام/4079/ 4122/