دیپلماسی اقتصادی حقیقت گمشده ایران

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا؛ کشورهای قدرتمند در عرصه اقتصاد همیشه به بازار صادرات خود اهمیت بسیاری داده و می‌دهند ازاین‌رو سالیان سال است که دانش واژه‌ای برای تسخیر بازارهای باثبات را تعریف کرده‌اند که کار ویژه‌ای مشخص در عرصه دیپلماتیک دارد.

کشور پیشرفته‌ای نمی‌توانید بیابید که در «وزارت روابط خارجی» خود اهداف اقتصادی را دنبال نکند. رایزن‌های اقتصادی هر کشور در کشورهای دیگر همین رویکرد را در نظر دارند.

ایران اما باوجود پتانسیل‌های بسیاری که برای صادرات کالاهای گوناگون دارد از این امر مهم غفلت کرده و سفارتخانه‌های ایران در کشورهای دیگر به هر امری توجه کنند هرگز خود را در قبال کسب درآمد ارزی ناشی از صدور کالاهای غیرنفتی، مسئول نمی‌داند.

این مهم وقتی نمود بیشتری می‌یابد که بدانیم بسیاری از فرصت‌های اقتصادی و گاه بازارهایی که به‌صورت سنتی در اختیار ایرانیان بود اینک در دست کشورهای دیگری مانند ترکیه و چین است؛ ازاین‌رو عجیب نیست کالاهای ایرانی توان رقابت کمتری در مقایسه با رقبای خود در کشورهایی مانند عراق، جمهوری آذربایجان و افغانستان داشته باشند.

زمانی کالاهای ساختمانی به سهولت به کشورهای همسایه ایران صادر می‌شد اما در حال حاضر شرکت‌های ایرانی رقیب قدرتمندی به نام ترکیه را در همان بازارهای سنتی ایران در مقابل خود می‌بینند.

خیلی عجیب است، ترکیه که روابط فرهنگی کمتری نسبت به ایران با عراق دارد اما حجم تجارت خود با این کشور را به سطح بالاتری از تجارت ایران و عراق رسانده است. این امر بی‌دلیل نیست. دولت آنکارا سعی خود را بر استفاده از بازارهای منطقه‌ای قرار داده و برای این هدف سرمایه‌گذاری مادی و زمانی بسیاری کرده است. عجیب نیست حشمت‌الله فلاحت‌ پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بارها در مصاحبه‌های خود بر این نکته تأکید کرده است؛ «ایران در بغداد تنها یک رایزن اقتصادی دارد اما ترکیه 22 رایزن در عراق دارد».

فقدان یک دیپلماسی اقتصادی موجب شده تا فرصت‌هایی که ایرانیان در مناطق دیگر مانند امریکای لاتین به دست آورده‌اند بازهم به کشورهای دیگر مانند ترکیه و چین تقدیم کنند. شاطرزاده سفیر سابق ایران در برزیل معتقد است: «فرصت‌هایی که ایران در کشورهای امریکای لاتین به دست آورده بود در دولت یازدهم رها شد و بلافاصله ترکیه جایگزین شرکت‌های ایرانی شد که کشورهایی مانند ونزوئلا را ترک کرده بودند».

 این در حالی است که وزارتخانه‌های روابط خارجی در کشورهای دیگر سعی خود را برای شناسایی و شکار فرصت‌های اقتصادی در کشورهای دیگر متمرکز کرده‌اند. در مرحله بعد اتاق‌های بازرگانی با استفاده از کمک‌های وزارت روابط خارجی و نیز وزارت بازرگانی، برای صید آن فرصت اقتصادی و گاه تسخیر یک بازار یا بازارهای یک کشور به خط می‌شوند. اما این مدیریت در ایران دیده می‌شود؟ آیا ایران توانسته از بازارهایی که در همین نزدیکی است بهره‌مند شود؟

تجارت ترجیحی یکی دیگر از روش‌هایی است که دولت‌ها برای بهره‌مند شدن از فرصت‌های اقتصادی کشور دیگر در دستور کار قرار می‌دهند. در مورد این راهکار هم  باز وزارت امور خارجه موفقیت چندانی برای اقتصاد ایران فراهم نکرده است. این در حالی است که رئیس‌جمهور در دیدار هفته قبل خود با سفیران ایران در چند کشور خارجی بر استفاده از ظرفیت این وزارتخانه برای کمک به اقتصاد ایران تأکید کرده بود.

دیپلماسی اقتصادی دقیقا بخشی از وظایف دیپلمات‌ها در کشورهای محل مأموریت است. رویکرد به این راهکار می‌تواند به عاملی علیه تحریم‌های اقتصادی غرب ضد ایران تبدیل شود. ظرفیت‌های بالایی که اقتصاد ایران در گردشگری، صادرات خدمات فنی و مهندسی، گردشگری سلامت، کالاهای ساختمانی دارد به‌راحتی می‌توانست به جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی تبدیل شود.

در مقابل ایران می‌توانست با استفاده از ابزارهای اقتصادی به انتقال سرمایه به داخل کشور، همکاری‌های علمی و فناوری و نیز کشاورزی برون‌مرزی اقدام کند. به طور قطع همه این راهکارها نیازمند توجه مسئولان وزارتخانه‌های مسئول در تجارت خارجی ایران است.

انتهای پیام/4083/