عباس پژمان: هر صاحب مدرکِ بیکاری، مترجم می‌شود!/ دریابندری 4 بار ترجمه «وداع با اسلحه» را ویرایش کرد
مترجم آثار نویسندگانی همچون ساراماگو، گراهام گرین، ناباکوف و کوندرا، با انتقاد به کیفیت نازل برخی از ترجمه‌ها در بازار نشر معتقد است کار ترجمه، به زمان و تجربه‌اندوزی نیاز دارد، مترجمان بزرگ هم اشتباهات زیادی داشته‌اند اما اینطور نیست که هر صاحب مدرکی، مترجم خوبی از آب دربیاید.
عباس پژمان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره کیفیت ترجمه‌های تازه در بازار نشر گفت: «درست است که امکاناتی مانند کلاس‌های آموزش ترجمه و دسترسی به منابع مختلف و اینترنت، کار را برای مترجم شدن به مراتب آسان‌تر از گذشته کرده است، مشکل اینجاست که هر کسی که مدرک ترجمه دارد یا دوره‌های آموزشی را در آموزشگاه‌های زبان گذرانده، نمی‌تواند مترجم خوبی باشد. اما متاسفانه بسیاری از ناشران به آنها روی خوش نشان می‌دهند و ترجمه‌های ضعیف آنها را وارد بازار نشر می‌کنند.»
وی ادامه داد: «البته اگر مترجم‌ها وقت، علاقه،استعداد و دانش کافی را از زبان مورد نظرشان داشته باشند، در صورت آشنایی با ادبیات فارسی و مطالعه آثار ادبی که برای آنها الزامی است، می‌توانند رفته‌رفته به نتایج بهتری در کار ترجمه برسند؛ همان‌طور که مترجمان بزرگ ما نیز با تلاش و همت چندین و چند ساله کار ترجمه را دنبال کرده‌اند و به نوعی در این راه استخوان ترکانده‌اند.»
مترجم آثار نویسندگانی همچون ساراماگو، گراهام گرین، ناباکوف و کوندرا درباره کار مترجمان سرشناس افزود: «نجف دریابندری یکی از مترجمان سرشناس در کشور ماست که من علاقه بسیاری به کار و نثر ایشان دارم، اما او هم در ابتدای کار اشتباهاتی در کارش وجود داشت؛ چنانکه ترجمه کتاب «وداع با اسلحه» ارنست همینگوی را 4 بار ویرایش کرد. بنابراین کار ترجمه، به زمان و تجربه‌اندوزی نیاز دارد.»
وی با یادآوری وضع ترجمه در دهه‌های 40 و 50 و مطرح شدن برخی از مترجمان، اظهار داشت: «شرایط در آن روزگار با روزگار کنونی خیلی فرق داشت. مثلا اگر در آن دهه‌ها 10 یا 20 مترجم به ترجمه کتاب مشغول بودند، اکنون شاید بیشتر از 2 هزار مترجم در حوزه نشر کتاب فعال باشند! از طرفی کتاب در آن دوران مهمترین رسانه بود و به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی آن زمانه، بسیار مورد توجه مردم قرار می‌گرفت. همچنین هر کتابی در آن دوران حداقل 5 هزار نسخه تیراژ داشت. این روزها کتاب‌ها فراوانند اما مخاطبی نیست و تیراژ‌ها در نهایت از هزار نسخه فراتر نمی‌روند.»
پژمان ادامه داد: «بنابراین طبیعی بود که اکثر مترجمان آن دوره، مشهور می‌شدند. به عبارت دیگر شهرت آنها در آن دوره، قطعا و الزاما به دلیل آن نبود که ترجمه‌های خیلی خوبی از آنها منتشر می‌شده است. اما آنچه مهم است، تلاش و ممارستی 50-60 ساله از سوی مترجمان پیشکسوت است که آنها را در گذار زمان به مفاخر کشور و مترجمانی خبره تبدیل کرده است.»
این مترجم پیشکسوت در پاسخ به این سوال که چطور می‌شود سطح کیفی ترجمه‌های موجود در بازار کتاب را ارتقا داد،؟ گفت: «من عملا به تاسیس انجمن یا نهادی که بخواهد بر کیفیت کار مترجمان نظارت کند، اعتقادی ندارم زیرا اولا ما هنوز به حدی نرسیده‌ایم که به دور از حب و بغض‌ها و حرف‌وحدیث‌های حاشیه‌ای، سازوکار چنین نهادی را قبول کنیم و ثانیا، حتی در این صورت هم این مرکز نمی‌تواند کارآمد باشد.»
وی توضیح داد: «راه حل بهبود وضع موجود، ایجاد خواست و اراده در ناشران است. آنها باید با ایجاد تیم‌های حرفه‌ای ترجمه و ویراستاری، سطح کتاب‌های خود را ارتقا دهند یعنی کتاب‌ها قبل از ترجمه ارزیابی شوند، بعد مترجمان و کارنامه آنها ارزیابی شود، سپس ترجمه آثار را بسنجند و در نهایت تصمیم به انتشار بگیرند. هرچند این رویه هزینه‌بر است و هیچ ناشری راضی نمی‌شود این هزینه‌ها را پرداخت کند. اکنون بیشتر ناشران حتی ویراستار هم ندارند؛ چه برسد به کارشناسانی که ترجمه‌ها را با اصل آثار مقابله کنند.»
پژمان در پایان درباره جدیدترین رمان خود گفت: «کار نگارش این رمان به اتمام رسیده استو مشغول تایپ و ویرایش آن هستم. البته هنوز اسم قطعی برایش انتخاب نکرده‌ام؛ اما برای انتشار این رمان 200 صفحه‌ای با نشر «اسم» مذاکره کرده‌ام.»
انتهای پیام/
