فصل تازه مخالفان و حامیان روحانی

طولانی شدن مذاکرات هسته‌ای همگام با نزدیک شدن به دو انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری، دلهره‌های طرفداران حسن روحانی را بیشتر کرد و آنها را بر آن داشت که در عرصه سیاست داخلی هشدارهایی را مطرح کنند. حامیان منتقد، بر این باورند که روحانی همه تخم مرغ‌های خود را در سبد سیاست خارجی چیده و این موضوع با نزدیک شدن به کارزار سیاسی انتخابات مجلس ممکن است برای او به پاشنه آشیل تبدیل شود.

هر بار که مذاکرات تمدید می‌شد، گروه‌های سیاسی حامی دولت نگرانی بیشتری در مورد آینده سیاست داخلی پیدا می‌کردند، به‌ویژه اینکه اصلاح‌طلبان و گروه‌های منتقد در جامعه بر این باورند که ترکیب سیاسی در استانداری‌ها و وزارت کشور نه تنها در راستای وعده‌های روحانی پیش نمی‌رود، بلکه ساز مخالف هم کوک می‌کند.

از طرفی برخی اظهارات و رفتارهای اعضای کابینه نشان داد که ترکیب دولت تدبیر و امید برای تغییر وعده داده‌شده در خرداد 92 مهیا نیست. بسیاری از گروه‌ها، شروع دولت یازدهم را فرصتی می‌دانستند تا شکاف سیاسی ایجادشده بعد از انتخابات سال 88 احیا شود و فضا به سمت باز شدن پیش رود. از این رو حامیان روحانی که طی ماه‌های اخیر همزمان با طولانی‌تر شدن مذاکرات هسته‌ای شاهد ادامه بداخلاقی‌های سیاسی با برخی گروه‌ها بودند، صراحتا اعلام کردند که رئیس‌جمهوری باید فکری به حال کابینه کند و برخی وزرا را تغییر دهد. بسیاری اعلام کردند روحانی اختیار برخی امور داخلی را در دست ندارد و همین باعث می‌شود از یک طرف حامیان از او قطع امید کنند و از طرف دیگر تحقق نیافتن وعده‌های داخلی ممکن است تأثیر منفی در روند مذاکرات داشته باشد. اما استدلال روحانی این بود که دروازه حل مشکلات اقتصادی و البته سیاسی، «به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای» و شروعی دوباره در روابط خارجی است.

به هرحال دود سفید از وین برخاست و روحانی سرافراز از آزمون هزارپیچ مذاکرات هسته‌ای عبور کرد. هرچند حامیان هم خوشحال‌اند نگران هم هستند و به اولین آزمون داخلی روحانی بعد از حل مناقشه هسته‌ای چشم دوخته‌اند. جانمایی و یارگیری برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری شروع شده است و شخصیت‌ها و گروه‌ها موقعیت خود را بر اساس این کارزار مهم طراحی می‌کنند.

البته فاکتور توافق هسته‌ای در جانمایی برای این انتخابات‌ها از نظر همه مهم است. مخالفان تندرو طی 23 ماه مذاکرات هسته‌ای در دولت روحانی برای مخالفت خود سرمایه‌گذاری زیادی کردند، اما وقتی خبر توافق نهایی مخابره شد، به دلایل مختلف فتیله جنجال علیه مذاکرات را پایین کشیدند. چون از یک طرف وجود کسری بودجه و مشکلات اقتصادی بر کسی پوشیده نیست و توافق بی‌شک عایدی همه‌گیری در این زمینه دارد و البته که مخالفان هم از آن بی‌بهره نخواهند بود و از همه مهمتر مهر تأیید رهبری بر توافق است. ضمن اینکه مخالفت پرجنجال با توافق به نوعی مخالفت با شادی مردم ایران جلوه می‌کند.

جدای از این، تئوری مهم تندروها در دشمن‌سازی از نیروهای داخلی، با شکستن تابوی مذاکره مستقیم و مداوم با آمریکایی‌ها دچار خلل شده و همین امر نوعی «سرگردانی تئوریک» را در اردوگاه آنان ایجاد کرده است. این کمرنگ شدن تئوری سیاسی و فاصله گرفتن از خواست مردمی همزمان با نزدیک شدن به انتخابات، تندورها را بیش از پیش فعال خواهد کرد تا سعی کنند باخت در مخالفت با توافق‌ هسته‌ای را جبران کنند. آنها برای گسست میان حامیان روحانی و مردم به سراغ مسائل اقتصادی می‌روند و پروپاگاندای خود را روی افزایش ریالی اقلام مصرفی مردم متمرکز می‌کنند. ضمن اینکه برای اتخاذ تئوری جدید روی مسائل فرهنگی مانور خواهند داد. بر این اساس طیب‌نیا و جنتی وزرای اقتصاد و فرهنگ بیش از همه مورد حمله قرار خواهند گرفت.

اما باید توجه داشت که ابزار کار را هم در اختیار دارند. همانطور که خود روحانی هم پیش از این هشدار داده بود، رسانه‌هایی که تریبون تندروها هستند شیپور تبلیغاتی آن‌ها خواهند بود و از طرفی بدنه سیاسی دولت که با اقدامات روحانی فاصله دارد، بیش از همه به آن‌ها خدمت خواهد کرد. مجلس شورای اسلامی با اکثریت اعضای اصولگرا و پایداری نیز در موقعیت‌های مختلف نشان داده است برای روحانی نقشه‌ها دارد.

اما در مقابل نقشه‌های بدخواهانه تندروها برای روحانی، حامیان دولت تدبیر و امید قرار دارند که هرچند فاقد اردوگاه‌‌اند و از قدرت فاصله دارند، با نگرانی به ماه‌های آینده چشم دوخته‌اند. حامیان روحانی که حالا به منتقد سیاست داخلی او تبدیل شده‌اند، قبل از هرچیز منتظر اعمال تغییرات در بدنه سیاسی وزارت کشور هستند تا بلکه با باز شدن فضای سیاسی امکان یکدست شدن مجلس آینده به نفع اصولگرایان کم شود. نتیجه انتخابات برای دولت یازدهم حائز اهمیت است زیرا در صورت همراهی مجلس آینده با برنامه‌های روحانی و موفقیت او، اتفاقی دو سر برد است و اگر هم او در همراه کردن مجلس ناکام شود و نتواند تغییرات وعده داده‌شده را در عرصه داخلی محقق کند، وارد بازی دو سر باختی می‌شود که نتیجه توافق‌ هسته‌ای را هم به باد خواهد داد. مجلسی کاملا مخالف و بهانه‌گیر در کنار حامیان ناامید که در نتیجه در خوش‌بینانه‌ترین حالت، دولت تدبیر و امید را به یک دوره چهارساله محدود خواهد کرد.

روحانی بعد از توافق، با حامیان منتقد بیشتری مواجه خواهد بود؛ چراکه بسیاری از خواسته‌های آنان تا به حال به خاطر وظیفه سنگین مذاکرات هسته‌ای مهر خاموشی گرفته بود اما از این به بعد حامیان بیش از هر گروه دیگری منتظر اقدامات اساسی روحانی در عرصه داخلی هستند؛ تغییراتی که با سرنوشت انتخابات‌های آتی ارتباط مستقیم دارد و به تبع آن سرنوشت ریاست‌جمهوری آینده کشور را نیز تعیین خواهد.

باید گفت توافق هسته‌ای همچون بسیاری عرصه‌ها برای مخالفان و حامیان روحانی فصل جدیدی را باز کرده است که همه آن هم وابسته به اقدامات روحانی در حوزه سیاست داخلی است.