مروری کوتاه بر دستاوردهای آموزشی دانشگاه آزاد در بیش از سه دهه فعالیت علمی

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ دانشگاه آزاد اسلامی سال 61 به دستور امام و هدایت آیت‌الله هاشمی برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز انقلاب کار خود را آغاز کرد. در آن زمان دانشجویان برای تحصیل به کشورهای خارجی می‌رفتند که غیر از بدست آوردن مدارج علمی، خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر فرهنگ آن کشور قرار می‌گرفتند. این تاثیر برای کشوری که تازه انقلاب در آن به وقوع پیوسته و دم از استقلال و آزادی می‌زند، اتفاق خوشایند نبود. به همین دلیل دانشگاه آزاد اسلامی زمینه تحصیل جوانان بیشتری را در داخل کشور فراهم کرد تا با درک واقعی از شرایط، بتوانند به آبادانی این مرز و بوم کمک کنند.

دانشگاه آزاد اسلامی با شعار رفع محرومیت کشور از سال 61 با دو واحد در تهران و تبریز و با کمک‌های مردمی از جمله اهدای ساختمان و امکانات کارش را آغاز کرد.

توسعه کمی در دهه اول تاسیس دانشگاه

در دهه اول ایجاد دانشگاه، دانشگاه‌های کشور 200 هزار دانشجو داشتند و دانشگاه آزاد با ایجاد 10 واحد اولیه در چند رشته محدود علوم پایه، حقوق،‌ کشاورزی، تهران، تبریز، اهواز و مشهد توانست 500 هزار دانشجو را جذب کند. این رشته‌ها فقط در مقاطع کاردانی و کارشناسی در دانشگاه آزاد بودند و اولویت با رشته‌های مورد نیاز آموزش و پرورش مثل ادبیات فارسی بود.

در دهه دوم گسترش کمی دانشگاه ادامه یافت، تا جایی که در اغلب شهرها واحد تاسیس و حدود 10 میلیون مترمربع فضای آموزشی ایجاد شد.

اضافه شدن رشته‌های پزشکی و ایجاد سما در دهه دوم

قبولی کنکور، در آن دوره آرزویی بود که با توسعه دانشگاه آزاد برای خیلی‌ها برآورده شد. پذیرش دانشجو به 1.5 میلیون نفر رسید. در دهه 70 رشته‌های علوم پزشکی راه‌اندازی شد و سما به عنوان فرزند تازه متولد شده دانشگاه در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان کارش را شروع کرد. همچنین در دهه 70 قانونی که مجلس تصویب کرده بود به دانشگاه ابلاغ شد و آن قانون تکلیف مدارک دانشگاه را روشن و مدارک دانشگاه آزاد را قانونی کرد.

توجه به بومی‌گزینی در دهه سوم

دانشگاه آزاد بومی گزینی دانشجویان را در دهه 80، در دستور کار قرار داد. حالا در اکثر استانها و شهرها واحدهای دانشگاهی احداث شده بود، تاجایی که تعداد دانشجویان این دانشگاه به 1 میلیون و 800 هزار نفر رسید و 95 درصد دانشجویان بومی بودند.

از دهه 80، 42 شعبه و پردیس علوم و تحقیقات در واحدهای مختلف ایجاد شد و برای تامین کادر اعضای هیات علمی دانشجویان بورسیه دوره دکتری جذب شدند، چرا که بیشتر اساتید از دانشگاه‌های دولتی به دانشگاه آزاد دعوت شده بودند. در پایان دهه 80 اعضای هیات علمی به 30 هزار نفر رسید. در همین دهه توسعه و رونق تحصیلات تکمیلی در دستور کار قرار گرفت البته رونق تحصیلات تکمیلی در دوره دکتری در دهه 90 بود.

و اما امروز!

اکنون دانشگاه آزاد حدود 6 میلیون فارغ‌التحصیل دارد و یک میلیون و 620 هزار دانشجو در 340 واحد و مرکز آموزشی این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند، دانشگاه آزاد اسلامی دارای 30 هزار عضو هیات علمی در واحدهای جامع، بسیار بزرگ و تخصصی است که در رشته‌های مختلف علوم پزشکی، علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، علوم کشاورزی و ... مشغول تدریس و انجام فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی هستند. این دانشگاه بیش از 17 هزار عضو هیات علمی رتبه بالای استادیار دارد. همچنین 5 هزار بورسیه و مامور به تحصیل در این دانشگاه حضور دارند که با اتمام تحصیل این افراد تعداد 22 هزار عضو هیات مرتبه علمی استادیار به بالا در این دانشگاه فعالیت خواهند داشت.

همچنین 34 درصد دانشجویان دانشگاه آزاد در مقطع تحصیلات تکمیلی و 66 درصد در بقیه مقاطع درس می‌خوانند و نسبت استاد به دانشجو حدود یک به 50 است، در حالیکه میانگین کشور یک به 70 است.

اکنون با تغییر شالکه دانشگاه و از روز 23 خرداد 96 که علیرضا رهایی سکان معاونت آموزشی دانشگاه را برعهده گرفت، موضوعاتی نظیر منطقه‌بندی، توجه به رشته‌های میان‌رشته‌ای، ساماندهی رشته‌ها متناسب با نیازهای کشور، حذف تعداد پرشماری از رشته‌های دوره دکتری فاقد مجوز، تغییر در نحوه برگزاری آزمون Ept ، همکاری‌های علمی با دانشگاه‌های جهان اسلام و ... در دستور کار قرار گرفت.

منطقه‌بندی دانشگاه آزاد اسلامی

یکی از طرح‌های این دانشگاه برای بهبود وضعیت واحدهای دانشگاه، طرح آمایش دانشگاه آزاد اسلامی است، طرح آمایش پس از کارشناسی‌های فراوان و برگزاری نشست‌های تخصصی تدوین و اجرای آن آغاز شده است. بر اساس این طرح قرار است دانشگاه آزاد اسلامی به 10 منطقه تقسیم شود که هر منطقه شامل 3 استان می‌شود.

اجرای طرح آمایش موجب می‌شود توسعه رشته محل‌ها، واحدها و مراکز آموزشی متناسب با نیازهای کشور، امکانات و میزان تقاضای استان‌ها باشد. با توجه به کاهش تعداد دانشجویان، برخی از اعضای هیات علمی نمی‌توانند فعالیت لازم داشته باشند به هیمن دلیل براساس در دانشگاه طرح منطقه‌بندی هر یک از اعضای هیات علمی می‌توانند در واحدهای منطقه ساعات کاری خود را تکمیل کنند.

موضوع دیگری که این روزها در دستور کار دانشگاه آزاد است، بازمهندسی رشته‌های تحصیلی برای حل مشکلاتی نظیر وجود رشته‌های موازی در واحدها و مراکز آموزشی مجاور، توسعه کمی غیرضروری تحصیلات تکمیلی و... است. توسعه و جابجایی عدالت محور رشته‌ها، استفاده حداکثری از امکانات و منابع دانشگاه، تعیین مأموریت برای واحدها و راه اندازی رشته‌های تحصیلات تکمیلی با رویکرد میان رشته‌ای و علوم و فناوری‌های نوین از دیگر اهداف توسعه و بازمهندسی هدفمند رشته‌ها اعلام شده است.

ساماندهی رشته محل‌های دانشگاهی

همچنین براساس اعلام دانشگاه آزاد، فرآیند ساماندهی رشته محل‌های دانشگاهی براساس شناخت و تحلیل وضع موجود واحدها و مراکز آموزشی و همچنین بررسی ترکیب اعضای هیات علمی هر رشته انجام می‌گیرد.

یکی از دغدغه‌های مهم دانشجویان استعداد درخشان ادامه تحصیل در دو رشته همزمان است. دانشگاه آزاد در این زمینه تصمیمی اتخاذ کرده تا براساس آن دانشجویان استعداد درخشان بتوانند رشته‌های مورد علاقه خود را برای تحصیل همزمان انتخاب کنند.

از آنجایی که دانشگاه آزاد اسلامی شعار مساله‌محوری را در دستور کار خود قرار داده است، مهارت آموزی دانشجویان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، معاونت آموزشی دانشگاه آزاد ترتیبی اتخاذ کرده تا براساس آن برخی از دانشجویان علاقه‌مند در زمان تحصیلشان واحدهای درسی خارج از واحدهای آموزشی را بگذرانند. مثلا دانشجویی که مهندسی برق می‌خواند علاقه‌مند است در مجموعه‌های دیگر مانند فیزیک و ریاضی بنیه خودش را تقویت کند، در حالت عادی چون برنامه مصوبی وجود ندارد و این کار امکان‌پذیر نیست اما در چارچوب جدید اگر در شورا مصوب شود امکان گرفتن درس در گرایش‌های غیر از گرایش‌های مصوب برای دانشجویان فراهم می‌شود.

تغییر در آزمون EPT

در یک سال اخیر آزمون EPT ساماندهی شد، به این ترتیب که آنهایی که بارها در این آزمون مردود می‌شوند و می‌خواهند که در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند می‌توانند در دوره‌های جدید EPT شرکت کنند. این آزمون هر ماه برگزار می‌شود در خیلی از مراکز سعی شده که تعداد حوزه‌های آزمون توسعه پیدا کند بیشتر بشود امسال هم افزایش می‌یابد.

داوطلبانی که مکرر در آزمون زبان شرکت می‌کنند و قبول نمی‌شوند می‌توانند براساس طرحی که مرکز سنجش و پذیرش دانشجو تهیه کرده است در دوره آموزشی شش ماهه شرکت کنند و در صورت گذراندن موفقیت‌آمیز این دوره می‌توانند آن را جایگزین آزمون EPT کنند. براساس این طرح دوره زبان به صورت مرحله‌ای است و داوطلبان پس از گذراندن هر دوره و قبول در آن دوره می‌توانند وارد دوره بعد شود، در نهایت میانگین نمره همه دوره‌ها به عنوان نمره نهایی زبان در نظر گرفته می‌شود. این طرح در شورای برنامه‌ریزی دانشگاه مطرح می‌شود و در صورت مصوب شدن اجرایی می‌شود.

گسترش فعالیت‌های بین‌المللی در دانشگاه

اولویت دیگر دانشگاه گسترش فعالیت‌های علمی آموزشی دانشگاه در کشورهای منطقه و بین‌الملل است، احداث واحد در عراق، سوریه، افغانستان در دستور کار دانشگاه قرار دارد. از طرفی دیگر دانشگاه آزاد در زمینه فعالیت بین‌المللی برنامه‌ای تدوین کرده است تا علاوه بر فعالیت‌های آموزشی بین‌المللی، فعالیت‌های علمی و پژوهشی هم مورد توجه باشد.

اخیرا این دانشگاه با دانشگاه UPM مالزی در زمینه تبادل دانشجو، برگزاری دوره‌های مطالعاتی و PHDو ... همکاری می‌کند. با توجه به اینکه 35 درصد ظرفیت دانشجویی دانشگاه به تحصیلات تکمیلی اختصاص دارد، شرایط و بستر تبادل دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی بین دانشگاه‌ها مهیا و آماده است. همچنین با توجه به تعداد قابل توجه دانشجویان مقطع دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی، دانشجویان و استادان واحد‌های دانشگاه‌ آزاد اسلامی و UPM مالزی می‌توانند به مدت یکسال از فرصت‌های مطالعاتی بهره‌مند شوند.