متقلبان دانشگاهی زیر تیغ قانون

گروه دانشگاه: به‌تازگی در دانشگاه‌های آلمان مواضع سرسختی برای جلوگیری دانشجویان در تقلب تعیین‌شده است. مسئولین آموزشی در این کشور اروپایی امیدوارند که از میزان تقلب در میان دانشجویان بکاهد و آن‌ها را وادار کند که در تهیه مقالات علمی به داشته‌های ذهنی خود و آنچه در طول تحصیل کسب کرده‌اند اکتفا کنند.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، تقلب و رونویسی در جریان نگارش یک مقاله علمی زمانی رخ می‌دهد که نویسنده بدون ذکر منبع قسمت‌هایی از متن ‌پیش‌تر نوشته‌شده‌ای را در مقاله خود استفاده کند. البته تقلب تنها به این مورد خلاصه نمی‌شود. دانشجویان موظف‌اند اگر از ایده‌ی پژوهشگری نیز استفاده می‌کنند، منبع مورداستفاده را در مقاله خود ذکر کنند؛ کاری که ظاهرا در جریان نگارش رساله دکتری وزیر پیشین علوم آلمان و وزیر پیشین دفاع این کشور، کارل تئودور گوتنبرگ صورت نگرفته بود و پس از جنجالی چند ماهه، استعفای هر دو را در پی داشت.

جریمه نقدی متقلبین در آلمان

حالا دانشجویان نگران آن هستند که پس از وضع این نوع تنبیهات حساسیت بیشتری در کنترل مقاله‌های علمی به خرج دهند. جالب اینجاست بعد از وضع این قانون، بررسی بر روی مقالاتی که پیش از وضع قانون به دست اساتید رسیده بود، نیز صورت گرفته و در صورت تقلب آن‌ها نیز مشمول جریمه نقدی و مجازات خواهند شد. اما دانشجویان آلمانی کمی با دیده تردید به این قانون می‌نگرند. آن‌ها می‌گویند تکلیف آن‌ها که سهواً قوانین را رعایت نکرده‌اند، چیست؟ آیا از این‌پس هر استادی باید به تشخیص فردی خود برای میزان تقلب صورت گرفته در یک کار علمی تصمیم بگیرد؟ مرز بین تقلب عمدی و سهوی کجاست و چه مرجعی با چه مکانیسمی این تشخیص را خواهد داد؟

البته بحث اصلی که پس از طرح اتهام تقلب در نگارش یک مقاله علمی و یا پایان‌نامه یک مقطع تحصیلی شکل می‌گیرد، در تلاش برای پاسخ به همین پرسش آخری است؛ این‌که تقلب عمداً و با نیت قبلی صورت گرفته و یا سهواً و از روی بی‌دقتی.

حالا برخی از دانشگاه‌های آلمان در تصمیمی ، می‌خواهند قوانین سرسختانه‌تری در این زمینه اتخاذ کنند.

از جریمه نقدی تا اخراج از دانشگاه

ازجمله پیشنهادهای مطرح‌شده وضع جریمه نقدی در صورت اثبات تقلب در نگارش مقاله است. اخراج از دانشگاه نیز به‌عنوان گزینه دیگری از سوی برخی از دانشگاه‌ها مطرح‌شده است.

البته یک نوع جریمه از گذشته وجود داشته و آن باطل اعلام کردن مدرک و عنوان تحصیلی در صورت به اثبات رسیدن تقلب بوده است. اما در این میان اخراج از دانشگاه و به‌ویژه جریمه نقدی راه‌های جدیدی است که برای جلوگیری از تقلب در نوشتن مقالات علمی در دانشگاه‌ها عنوان می‌شود؛ راه‌هایی که باعث نگرانی بسیاری از دانشجویان در آلمان شده و خواب را از چشمان دانشجویانی مانند لیزا که به‌تازگی مقاله‌ای به دانشگاه تحویل داده‌اند، ربوده است.

تقلب دانشجویان در ایران

به هرحال تقلب گاهی وجود دارد و امروزه حتی نرم‌افزارهایی وجود دارند که می‌توانند بدون دخالت مستقیم انسان مقاله‌های علمی با استفاده از بانک اطلاعاتی بزرگ خود برای انتشار در مجلات و سمینارها تولید کنند.

ولی علاوه بر غیراخلاقی بودن، به دلیل تأثیر مخربی که این کار بر پیشرفت علمی و فناوری و اعتبار جامعه دانشگاهی یک کشور در بین دیگر کشورها می‌گذارد، تقلب علمی مسئله‌ای بسیار مذموم قلمداد و با آن به‌طورجدی برخورد می‌شود.

در جوامع بیشتر توسعه‌یافته فاش شدن تقلب یک پژوهشگر یا یک دانشجو در هر مقطعی و در هرزمانی موجب از دست دادن همه مزایایی می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از آن تقلب به دست آورده است، بطوریکه در بسیاری از موارد فرد متقلب باید با شغل و مقام خود و به‌طورکلی فعالیت در حوزه‌ای که با تقلب به آن دست‌یافته، خداحافظی کند.

بااینکه تقلب پدیده‌ای جهانی است، اما صاحب‌نظران گستردگی و ابعاد آن را در ایران نگران‌کننده می‌دانند. ازنظر آن‌ها پدیده تقلب علمی این روزها چنان گسترده شده که حتی به مقاطع پایین‌تر تحصیلی نیز راه‌یافته است. برای مثال می‌توان به بازار تازه فروش پژوهش‌های دانش‌آموزی که گزارش‌های متنوعی برای پروژهای درسی دوره‌های دبستان و دبیرستان تولید می‌کنند اشاره کرد.

مجازات متقلبین وطنی

نام امتحان به‌اندازه‌ای دلهره‌آور است که برخی دانشجویان برای گرفتن نمره قبولی دست به هر کاری می‌زنند حتی تقلب!! اما شاید یکی از دلایل گرایش دانشجویان به تقلب در امتحان این باشد که در بسیاری از موارد دانشجویان از عواقب حقوقی تقلب در امتحان بی‌اطلاع هستند. حتی دانشجویان ناگزیر هستند در کمیته‌های انضباطی بدون اطلاع از آیین‌نامه‌ها و قوانین و داشتن وکیل از خود دفاع کنند٬ این در حالی است که متأسفانه در دانشگاه‌های ما آیین‌نامه‌های انضباطی به دانشجویان ارائه نمی‌شود یا در صورت ارائه به دلیل حقوقی بودن ادبیاتش توان استفاده از آیین‌نامه برای اکثر افراد وجود ندارد. درنتیجه دانشجو بدون اطلاع از عواقب تقلب و شناخت از آیین‌نامه انضباطی ناگزیر نمی‌تواند دفاع کاملی از خود داشته باشد.

آن‌طور که در آیین‌نامه انضباطی آمده: استفاده از هرگونه جزوه٬ یادداشت٬ نوشته٬ کتاب٬ ردوبدل کردن هرگونه نوشته با سایر دانشجویان در جلسه امتحان٬ به همراه داشتن کارت دانشجویی جعلی٬ ٬ ننشستن در محل تعیین‌شده٬ فرستادن فرد دیگری به‌جای خود در جلسه امتحان٬ نوشتن هرگونه اطلاعات درسی روی دست٬ ردوبدل کردن هرگونه وسیله نظیر ماشین‌حساب و استفاده از تلفن همراه بدون هماهنگی٬ همچنین نگاه کردن از روی ورقه امتحانی دانشجوی مجاور یا نشان دادن ورقه به وی٬ بر هم زدن نظم جلسه امتحان و هرگونه مشاجره با مراقبان٬ خروج و بازگشت غیرمجاز به امتحان و... از مصادیق تخلف و تقلب در امتحانات محسوب می‌شود.

به گزارش آنا، بر اساس بند رسیدگی به تخلفات آموزشی و اداری آیین‌نامه انضباطی مصوب وزارت علوم٬ چنانچه فرد متخلف در امتحان از تقلب منتفع شده باشد٬ در امتحان درس مربوطه نمره «بیست‌وپنج صدم» برایش لحاظ شده و متناسب با نوع تقلب به یکی از تنبیهات اخطار شفاهی٬ تذکر کتبی بدون درج در پرونده دانشجو٬ اخطار کتبی بدون درج در پرونده دانشجو٬ تذکر کتبی و درج در پرونده دانشجو یا توبیخ کتبی و درج در پرونده دانشجو محکوم خواهد شد.

در این آیین‌نامه همچنین گفته‌شده: در صورت تکرار تخلف از سوی دانشجو٬ این تنبیهات به ترک موقت از تحصیل به مدت یک نیم سال بدون احتساب سنوات٬ ترک موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال با احتساب سنوات٬ منع موقت از تحصیل به مدت دو نیم سال بدون احتساب سنوات یا ترک از تحصیل به مدت دو نیم سال با احتساب در سنوات قابل تشدید است.

از دیگر مصادیق تقلب٬ فرستادن شخص دیگری به‌جای دانشجو به جلسه امتحان است که در این صورت نمره او در درس مربوط «بیست‌وپنج صدم» و بر اساس آیین‌نامه٬ متخلف به یکی از تنبیهات ترک از تحصیل به مدت یک نیم سال بدون احتساب سنوات٬ ترک از تحصیل به مدت یک نیم سال٬ ترک از تحصیل به مدت دو نیم سال بدون احتساب سنوات یا ترک موقت از تحصیل به مدت دو نیم سال با احتساب سنوات محکوم خواهد شد.

ضمن آنکه فرد شرکت‌کننده در امتحان در صورت دانشجو بودن به یکی از تنبیهات فوق٬ به‌جز کسب نمره «بیست‌وپنج صدم» محکوم می‌شود. همچنین بر اساس این آیین‌نامه٬ هر اقدامی از سوی دانشجو که موجب اخلال یا وقفه یا مزاحمت در اجرای برنامه‌ها و امتحانات دانشگاه شود باعث تنبیه وی به یکی از موارد تذکر کتبی بدون درج در پرونده دانشجو٬ اخطار کتبی بدون درج در پرونده دانشجو٬ تذکر کتبی و درج در پرونده دانشجو٬ توبیخ کتبی و درج در پرونده دانشجو٬ اخطار شفاهی٬ محرومیت از تسهیلات رفاهی دانشگاه از قبیل وام٬ خوابگاه و... از یک ماه تا طول باقی‌مانده از تحصیل٬ دریافت خسارت از دانشجو در مواردی که تخلف منجر به ایجاد ضرر و زیان شده باشد یا منع موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال بدون احتساب سنوات محکوم خواهد شد.

با مقایسه میزان شدت و بازدارندگی قوانین مبارزه با تقلب در دانشگاه های دو کشور می توان به کارایی این قوانین پی برد. آن هم در شرایطی که در تمام این سال ها آن چه در دانشگاه های کشورمان مورد توجه قرار گرفته مقابله با تقلب های امتحانی بوده در حالی که با هر بار عبور از سردر دانشگاه های کشور می توان حجم تخلفات علنی ای که به نام «پایان نامه نویسی» صورت می گیرد را مشاهد کرد. هر چند بر خلاف بسیاری از کشورها، این نوع تقلب از چشم قانون نویسان و مجریان قانون دور مانده است.