لزوم تلاش همه مسئولان برای بازگشت دوباره مرجعیت پزشکی به ایران

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر علی‌اکبر ولایتی در این همایش ضمن خیر مقدم به مهمانان و اساتید چهارمین همایش مرجعیت علمی در علوم پزشکی که سابقه مرجعیت علمی در توسعه علوم پزشکی در تاریخ تمدن اسلام و ایران اشاره کرد و گفت: اگر ما مدعی مرجعیت علمی هستیم این ادعا سابقه و ریشه طولانی در تاریخ ما دارد اولین دانشگاهی که در حوزه علوم پزشکی در تاریخ جهان با این همه ابعاد و گستردگی شکل گرفت دانشگاه جندی شاپور بود این دانشگاه سابقه‌ای حدود 1700 سال دارد. در سال 1271 میلادی این دانشگاه برپا شد ابتدا در سطح محدودی بود و به ترتیب توسعه پیدا کرد. در این دانشگاه سه زبان پهلوی، سریانی و سانسکریت تدریس می‌شد و اساتید مختلفی از همه جای دنیا در آنجا تدریس می‌کردند مسیحیان که رانده شده شورای کلیساها بودند به دلیل اعتقادشان به توحید و مخالفت با تثلیث در زمان انوشیروان در دانشگاه جندی شاپور پذیرفته شدند و به زبان سریانی تدریس می‌کردند.

رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: درمقدمه کلیله و دمنه می‌خوانیم که آمده است بزرگمهر، برزویه را به هند فرستاد، سوغات برزویه از هند چند چیز بود یکی کلیله و دمنه، یکی شطرنج و یکی هم آوردن اساتید پزشکی از هند بود.

وی با اشاره به سابقه ایرانیان در داروسازی خاطر نشان کرد: همین الان در کشور ما 8 هزار نوع گیاه وجود دارد که بیش از هزار و 700 نوع آنها گیاهان دارویی است و در هیچ کجای دنیا این تنوع و تکثر گیاهان دارویی وجود ندارد و لذا علم دارویی در ایران قبل از اسلام رشد کرده است در تمام حوزه یونان و روم اقلام گیاهان دارویی به زحمت به 200 نوع می‌رسد بعد از اسلام یکی از شهرهایی که تسلیم شد و بدون جنگ اسلام را پذیرفت شهر جندی شاپور بود شهری بزرگ که توسط شاپور اول و به دست اسرای رومی ساخته شد. به دلیل اهمیتی که اسلامی برای علم قائل بود از دانشگاه جندی شاپور بسیار استفاده شد. یکی از فارغ‌التحصیلان این دانشگاه شخصی است به نام حارث که در زمان پیامبر اکرم در مکه و مدینه طبابت می‌کرد. وی فارغ‌التحصیل جندی شاپور بود در زمان منصور عباسی مبتلا به قلنج بود و اطبا برای معالجه او به جندی شاپور آمدند و او را معالجه کردند. اساس پزشکی بیت‌الحکمه در بغداد توسط اساتید جندی شاپور بنا نهاده شد.

ولایتی در ادامه سخنان خود و با اشاره به مرجعیت علمی پزشکی ایرانیان در تاریخ و تمدن اسلام عنوان کرد: در تمدن اسلامی پزشکی توسعه بسیار پیدا کرد ما بیش از 14 هزار متن پزشکی از تمدن اسلامی داریم که هنوز هم بسیاری از آنها چاپ نشده و به صورت نسخه خطی باقی مانده است بنابراین در هیچ تمدنی نمی‌بینیم که این تعداد کتاب و متن پزشکی به یادگار مانده باشد و این بخشی از مرجعیت علمی پزشکی است. اما این طور نبود که ایرانیان یا مسلمانان فقط تقلید کرده باشند و از زبان‌های یونانی و سریانی و سانسکریت به زبان عربی یا فارسی ترجمه کرده باشند بلکه خود بسیار به آن افزودند. کتابی در داروسازی به نام هشایش وجود دارد که همین دانشگاه علوم پزشکی تهران هم آن را چاپ کرده است و در آن 500 رقم از داروهای شناخته شده در هشایش آمده است یا به عنوان مثال وقتی کتاب المفردات را می‌بینیم حدود هزار و 400 دارو را شمرده است.

رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: ما قدیمی‌ترین کتابی که به زبان فارسی برای‌مان باقیمانده است یک کتاب پزشکی به نام هدایت‌المتعلمین (درسنامه یا راهنمای دانشجویان) است که اسمش عربی است ولی متن آن فارسی است. تعریفی در این کتاب آمده است راجع به بهداشت که امروزه همچنان معتبرترین تعریف بهداشت است. این تعریف می‌گوید پزشکی پیشه‌ای است که تندرستی را نگه دارد و چون رفته بود باز آرد؛ پس اساس پزشکی بهداشت است و اساس کار پزشک حفظ سلامتی است. امروز هم حتی سازمان بهداشت جهانی همین تعریف را می‌کنند که سالم‌ترین و جامع‌ترین تعریف از بهداشت است بنابراین نوآوری و مرجعیت علمی در حوزه بهداشت را اولین بار در این کتاب که در دست‌مان باقی مانده است، آمده است.

وی با اشاره به دیگر دستاوردها ایرانیان و مسلمانان در مرجعیت علمی اظهار داشت: ما می‌بینیم اولین کسی که برای اولین بار با این وسعت علوم بالینی را تدوین کرده محمدابن زکریای رازی در قرن 3 و 4 است او کتابی به نام الحاوی داشته است که اخیرا در 23 جلد ترجمه شده است. مطالعات بالینی رازی حاصل تجربه وی در بیمارستان‌های عضودی بغداد و ری است. ما تا قبل از این کتاب طب بالینی را به این وسعت و جامعیت نداشتیم این خودش یک مرجعیت علمی است و حتی قبل از فارسی هم این کتاب به لاتین ترجمه شده است. رازی همچنین کتابی دارد به اسم الجورجی و الحسبه (آبله و سرخه) کتاب کوچکی است که برای اولین بار بیماری‌های ویروسی را تعریف کرده است. این کتاب در زمان‌های مختلف و به زبان‌های مختلف اروپایی بارها و بارها ترجمه شده است حتی بعد از اختراع ماشین چاپ فقط 40 بار در شهرهای آلمان و به زبان آلمانی چاپ شد. بنابراین این هم گوشه‌ای از مرجعیت پزشکی ما در تاریخ است. علت ماندگاری کتاب قانون در تاریخ طب این است که برای اولین بار ابن سینا پزشکی را بر اساس منطق بیان کرد و در همین کتاب میکروب را پیش‌بینی کرده است بدون اینکه حتی وسیله‌ای هم داشته باشد.

ولایتی با اشاره به انتقال تمدن اسلامی در حوزه پزشکی به هندوستان یادآوری کرد: امروز هندی‌ها دو نوع طبابت یونانی و جدید دارند. زمانی من مهمان یک دانشگاه طب سنتی در هند بودم و به آنها گفتم که مرجع کتاب‌های شما فارسی است چرا می‌گویید طب یونانی و خود آنها این را تصدیق کردند البته شاید حضور انگلیسی‌ها در آنجا بی‌اثر نبوده است.

ولایتی با تاکید بر اینکه حداقل هزار سال مسلمانان و در رأس آنان ایرانیان پرچم‌دار علم پزشکی در جهان هستند، اضافه کرد: بسیاری از نوآوری‌های پزشکی را مدیون دانشمندان خودمان هستیم اگر صحبت از این می‌شود که مرجعیت علمی داشته باشیم چیز تازه‌ای نیست ما می‌توانیم این کار را بکنیم کما اینکه بزرگان و اساتید ما هم این کار را کرده‌اند. امیدوارم معاونان و مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی با کمک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بتوانند در ارتقاء حرفه پزشکی کاری کنند که مرجعیت پزشکی دو مرتبه به ایران بازگردد.