داروی باکیفیت و ارزان مرهمی بر درد بیماران

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، حضرت علی(ع) می‌فرماید: «سلامتی بالاترین نعمت الهی است.» در اسلام هم برای صحت و سلامتی ارزش و اهمیت ویژه‌ای قائل بوده و در فقه و سنت اسلامی در این زمینه دستور‌العمل‌های فراوانی برای مسلمانان ارائه شده است، از جمله «وان لبدنک علیک حقا»، بدون شک بدن تو بر تو حقوقی دارد که باید آن‌ها را ادا کنی و به آن رسیدگی نمایی.

یک ضرب‌المثل معروف ایرانی نیز می‌گوید: «عقل سالم در بدن سالم است.» بنابراین سلامتی جسم و جان بالاترین نعمت برای هر انسانی است که باید در نگهداری آن بکوشد و از عوامل و مشکلاتی که بر سر راه سلامتی وجود دارد جلوگیری نماید.

ذکر این نکته نیز ضروری است که برخی از بیماری‌ها، ارثی و ژنتیکی است و برخی دیگر از بیماری‌ها، ویروسی، واگیردار یا حاصل شرایط زیست‌محیطی است، بنابراین انسان هرچه قدر هم که تلاش کند در طول عمرش به بیماری‌های مختلف دچار نشود باز هم امکان‌پذیر نیست و برخی از بیماری‌ها دیر یا زود به سراغ انسان می‌آیند، اما مسئله مهم تر پیشگیری و درمان بیماری‌ها و نیاز به داروهای مناسب و مفید برای درمان امراض و بیماری‌های گوناگون است.

تحقیقات نشان می‌دهد که تا سال 2025 میلادی بیماری سرطان نخستین بیماری مرگ‌‌آور در دنیا است و بیماری‌های قلبی و عروقی، مغزی و ایدز بیشترین عامل مرگ و میر در دنیا خواهند بود. افزایش جمعیت، تغییر سن جمعیت به سمت سالخوردگی، تغییر سبک زندگی و پیشرفت تکنولوژی و زندگی ماشینی، گسترش بیماری‌های واگیردار و مزمن و... از جمله عواملی است که نیاز انسان‌ها را به دارو چند برابر افزایش می‌دهد و در این میان صنعت دارو که یک صنعت آینده‌محور است نقش مهمی در ارائه خدمات و تأمین بار مصرفی دارو به انسان‌ها ایفا می‌نماید.

بالابودن نرخ مصرف دارو در ایران

بر طبق آمار نرخ مصرف دارو در ایران بالا است، به نحوی که هر ایرانی در سال 340 عدد دارو مصرف می‌کند.
ایران از نظر مصرف دارو در میان کشورهای آسیایی بعد از چین رتبه دوم و در دنیا رتبه بیستم را دارد. متوسط تجویز دارو در هر نسخه توسط پزشکان در دنیا حدود دو قلم دارو هست که این مقدار در ایران معادل سه و نیم قلم دارو است. براساس آمارنامه دارویی ایران، قرص آسپرین بالاترین میزان فروش را در بازار دارویی ایران داشته است، متفورمین و رانیتیدین در رده‌های دوم و سوم و قرص سرماخوردگی در رتبه پنجم داروهای پرمصرف ایران قرار دارد.

بر اساس این آمارنامه میزان کل فروش در بازار داروی ایران نزدیک به 36 میلیارد عدد به ارزش بیش از 130 هزار میلیارد ریال است. در زنجیره تأمین دارویی ایران، حدود 100 تولیدکننده، 130 واردکننده 30 پخش کننده و 10 هزار داروخانه فعال است، ارزش ریالی تولید دارو در ایران حدود 70 درصد و 30 درصد مابقی ارزش ریالی واردات است. از نظر عددی 97 درصد سهم تولید داخل و 3 درصد سهم واردات است. این آمارها نشان می‌دهد که صنعت داروسازی در ایران 50 درصد خودکفایی دارد که به مصادیق عینی اقتصاد مقاومتی نزدیک شده است.

با تأمین 97 درصدی نیاز دارویی کشور توسط صنعت داروسازی و با توجه با میانگین حاشیه سود خالص 27 درصدی، صنعت دارو در کنار صنایع خودروسازی و نفت و پتروشیمی در سطح مطلوبی قرار دارد اما سؤال اساسی این است که چرا به رغم تأمین 97 درصدی نیاز دارویی در داخل کشور، بسیاری از بیماران به ویژه بیماران خاص از نحوه تأمین دارو گله‌مندند؟!

دکتر «مهران براهیمی» مدیرعامل شرکت پارس دارو به نقش تبلیغات در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: «داروهای داخلی طبق استانداردهای جهانی و مطابق علم روز دنیا تولید می‌شوند که علاوه بر آن سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت به صورت مستمر بر کارخانه‌های تولید دارو نظارت و ارزیابی می‌کنند؛ بنابراین می‌توان گفت که در بسیاری از زمینه‌های تولید دارو، صنعت داروسازی کشور تفاوت چندانی با داروهای خارجی ندارد، اما برای افزایش تجویز داروهای تولید داخل و افزایش تمایل مردم و اطمینان آنها به داروهای داخلی باید تبلیغات گسترده انجام شود و علاوه بر آن داروها را به مردم معرفی کنیم.»

خانمی که خود را حبیبی معرفی می‌کند و برای تهیه داروهای خود به داروخانه‌ای در حوالی سیدخندان مراجعه کرده، درباره علت استفاده از برخی از داروهای وارداتی می‌گوید: «چندی پیش به علت ناراحتی در دستگاه گوارشی به دکتر مراجعه کردم و نسخه‌ای برای من نوشت و به خصوص تاکید کرد که دارویی که در نسخه نوشتم هم ساخت داخل است و هم مشابه خارجی دارد که بهتر است شما نمونه خارجی آن را تهیه کنید! به همین دلیل من با توجه به توصیه پزشک این دارو را تهیه کردم.»

وی اضافه می‌کند: «در مطلوب بودن و باکیفیت بودن برخی از داروهای ایرانی شکی نیست، ولی برخی از داروها هستند که یا به دلیل تبلیغات زیاد یا به دلیل تلقین کردن و نوعی احساس روانی در شخص بیمار، اثرگذاری چندانی ندارند و نمونه خارجی آن بهتر اثر می‌کند مثلا خود من برای بهبود سردرد اگر چند عدد استامینوفن یا نوافن بخورم اثری نمی‌کند اما خوردن یک مسکن خارجی سریع سردرد مرا خوب می‌کند.»
خانم حبیبی همچنین می‌گوید: «به رغم این که به داروهای ایرانی یارانه تعلق می‌گیرد و از یارانه دولت بهره‌مند هستند، اما در مقایسه با برخی از داروهای خارجی چندان تفاوت قیمتی ندارند و به همین دلیل ترجیح می‌دهم که از مشابه خارجی آنها استفاده کنم.»

کارشناسان معتقدند گران‌تر بودن داروی وارداتی به صورت تیغ دو لبه عمل می‌کند، یعنی از یک طرف موجب تشویق مصرف‌کننده به مصرف داروی داخلی می‌شود، اما از سوی دیگر می‌تواند باعث القای کیفیت پایین‌تر داروی داخلی شود و از آن مهم‌تر باعث می‌شود تا شرکت‌های پخش‌کننده و داروخانه‌ها تمایل بیشتری به فروش داروی خارجی داشته باشند. همچنین باعث شده تا واردات دارو صرفه و سود بیشتری نسبت به تولید دارو در کشور پیدا کند.

به گفته این کارشناسان چه بخواهیم و چه نخواهیم واردات در صنعت داروی ایران نقش بزرگی را ایفا می‌کند به شکلی که یا داروها مستقیما وارد می‌شوند و یا بخش زیادی از مواد اولیه آنها وارداتی است، بنابراین با کیفیت بهتر محصولات دارویی و قیمت مناسب آنها می‌توان هم در بازار داخلی و هم در بازار خارجی سهم ویژه‌ای برای داروهای ساخت ایران قائل شد.

نقش بیمه در تامین داروی بیماران

حدود 10 درصد درآمد کل جهان صرف هزینه‌های سلامت می‌شود که این مسئله نشان‌دهنده اهمیت این بخش در سبد هزینه‌های خانوارها است. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز ارائه خدمات رایگان سلامت به مردم توصیه شده که در این زمینه بیمه‌ها موظف هستند، حمایت‌های لازم را از بیماران داشته باشند؛‌ اما آیا واقعا سازمان‌های بیمه‌گذار در زمینه ارائه تسهیلات، خدمات و امکانات، همکاری لازم را با بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها، مراکز دارویی و... بیمه‌شوندگان انجام می‌دهند؟!

دکتر «راضیه حنطوش‌زاده» کارشناس هموفیلی اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت با اشاره به تاخیر سازمان‌های بیمه‌گر در زمینه پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها می‌گوید: «در حال حاضر وضعیت به این صورت نیست که کمبود دارو داشته باشیم، بلکه دارو به میزان کافی وجود دارد، لیکن در حال حاضر پرداخت مطالبات بیمارستان‌ها از سوی بیمه‌ها با تاخیر مواجه شده است و وقتی بیمارستان می‌خواهد دارو تهیه کند، شرکت پخش از او پول طلب می‌کند. هرچند که شرکت پخش دارو هم چندین‌ ماه به بیمارستان مهلت می‌دهد، اما بعد از آن باید پولش را دریافت کند. در نتیجه چرخه دارو با مشکلاتی مواجه می‌شود و بیماران در تامین داروهای مورد نیازشان دچار مشکل می‌شوند.»

وی اضافه می‌کند: «در حال حاضر مسائل مربوط به تامین دارو در حوزه سازمان غذا و دارو است، اما در گذشته یارانه داروی بیماران خاص در اختیار وزارت بهداشت بود و به میزانی که وزارت بهداشت دارو تجویز می‌کرد یا پزشکان ما نسخه می‌نوشتند دارو به دست بیمار می‌رسید. در چنین سیستمی میزان بسیار کمی از پول دارو را بیمه‌ها پرداخت می‌کردند و قسمت عمده آن را وزارت بهداشت تقبل می‌کرد، در نتیجه در صورت تاخیر بیمه‌ها در پرداخت مطالبات، با مشکل جدی در حوزه داروی بیماران خاص مواجه نمی‌شدیم.»

«محمدرضا مشهدی» مدیرعامل انجمن تالاسمی ایران نیز در این باره می‌گوید: «بیماران تالاسمی با مشکل تامین داروی مورد نیاز خود روبه‌رو هستند چرا که پرداخت مطالبات بیمه‌ها به داروخانه‌ها به تاخیر افتاده است و آنها نیز نتوانسته‌اند وجهی دریافت کنند و در حال حاضر به شرکت‌های پخش دارو بدهکار هستند، وقتی بدهی داروخانه‌ها سنگین می‌شود، شرکت‌های پخش دیگر دارو به آنها تحویل نمی‌دهند و این باعث می‌شود که بیمار نتواند داروی خود را تهیه کند، در نتیجه درمان به صورت کامل انجام نمی‌شود و دچار عوارض جبران‌ناپذیری می‌شوند. گاهی هم دارو به دلیل بدهی سنگین به بعضی داروخانه‌ها به صورت کامل داده نمی‌شود و آنها دارو را جیره‌بندی می‌کنند!»

طرح تحول نظام سلامت

در سال 1393 طرح تحول نظام سلامت به تصویب رسید و هدف اصلی این طرح، بهبود خدمات درمانی و کاهش هزینه‌های پرداختی توسط بیماران عنوان شد، در این طرح سقف پرداختی توسط بیمار در مراقبت‌های بیمارستانی در مراکز تحت پوشش وزارت بهداشت و درمان 10 درصد کل هزینه‌های درمانی تعیین شده است و دولت مسئولیت پرداخت ما به تفاوت را به عهده گرفته است، همچنین بیمارستان‌ها مکلف شده‌اند که تامین کلیه خدمات درمانی مثل دارو و ملزومات مصرفی را خود به عهده بگیرند و از محول کردن آن به بیماران منع شده‌اند.
اولین نتیجه‌ این طرح، کاهش هزینه پرداختی توسط بیماران است که باعث می‌شود تا میزان تقاضای آنها برای خدمات درمانی بیمارستانی افزایش یابد. این مسئله می‌تواند به عنوان عاملی در افزایش تقاضای کالاها و خدمات درمانی از جمله دارو عمل کند و تقاضاکننده به جای تمایل به داروهای خارجی از داروهای ساخت داخل استفاده نماید.

به گفته دکتر «محمدرضا شانه‌ساز» رئیس انجمن علمی داروسازان ایران در حال حاضر نزدیک به 100 درصد داروهای مورد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود، به نحوی که اکنون هیچ داروی جدیدی در جهان نیست که محققان و تولیدکنندگان داروسازی در کشور نتوانند از عهده تولید آن برآیند.

با چنین اظهاراتی امید می‌رود که بیماران با بیماری‌های گوناگون چه بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج یا غیره دیگر با مشکل تامین دارو مواجه نگردند و داروهای مورد نظر خود را به راحتی در داروخانه‌ها و نه در خیابان ناصر خسرو و در دست واسطه‌ها و دلالان جست‌وجو کنند!

منبع: کیهان