استادان نگرش‌ها به رشته زبان و ادبیات عرب را تغییر دهند/ بزرگان ادب فارسی، عربی‌دانی را هنر خویش می‌دانستند

به گزارش آنا، دکتر باقر قربانی زرین متولد 1341 تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است . وی دارای دکترای زبان و ادبیات عرب و مرتبه علمی او دانشیار است.

قربانی زرین از سال 1376 مولف بنیاد دایرة المعارف اسلامی (دانشنامه جهان اسلام) است. او تالیف، تصحیح و ترجمه 7 کتاب و تالیف حدود 100 مقاله علمی- پژوهشی، تخصصی و دایرة المعارفی را در کارنامه علمی خود دارد. وی داوری کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را نیز به عهده دارد.

سطح علمی رشته زبان و ادبیات عرب در کشور و موانع موجود در راستای گسترش این رشته، ارتقای علمی استادان، ایجاد رشته گرایش های جدید در دانشگاه آزاد اسلامی و ... محور گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنا با دکتر باقر قربانی زرین عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است که از نگاه کاربران می گذرد.

لطفا تاریخچه مختصری از رشته تخصصی خود را توضیح دهید.

رشته زبان و ادبیات عرب پیشترتر به عنوان"فرهنگ عربی و علوم قرآنی"در دانشکده الهیات شناخته می شد؛ در دهه 50 شمسی این رشته به دو شاخه علوم قرآن و حدیث - و زبان و ادبیات عربی تقسیم شد و هریک به عنوان رشته ای مستقل شناخته شدند. قطعا پیشینه این رشته در کشورهای عربی و حتی کشورهای غربی به جهت تربیت مستشرقان بسی کهن است. در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی این رشته از آغاز در دوره های تمام وقت و پاره وقت شکل گرفت و اینک دوره تمام وقت این رشته در تمام مقاطع تحصیلی تا دکتری مشغول فعالیت است .

سطح علمی رشته زبان و ادبیات عرب را در دانشگاه های ایران چگونه ارزیابی می کنید؟

سطح علمی این رشته در کشور نسبتا خوب است و با ایجاد نوآوری، بهتر نیز خواهد شد، ایجاد پیوند میان این رشته و ادبیات فارسی و فرهنگ ایران، دانش زبان شناسی و برخی دانش های دیگر در توسعه این رشته موثر خواهد بود.

آیا موانعی برای توسعه رشته زبان و ادبیات عرب در کشورمان وجود دارد؟

نوع نگرش جامعه و جوانان به ادبیات و زبان عربی مانع عمده توسعه این رشته در کشور است. اگر میزان توجه و نگرش به این زبان، همانند دیگر زبان ها باشد و نیز پذیرش این واقعیت که بسیاری از مباحث مربوط به فرهنگ ایران و زبان پارسی به زبان عربی نوشته شده اند، آن وقت اهمیت این رشته هویدا می شود.

پیشنهاد شما برای ارتقای علمی استادان این رشته چیست؟

استادان این رشته باید با جدیت تمام در زمینه هایی که پیش تر گفته شد سعی کنند تا نگرش عمومی به این رشته، تغییر یابد. مطالعات تطبیقی که یکی از شاخه های فعالیت علمی این جانب است، نشان می دهد که بزرگان ادب فارسی، عربی دانی را هنر خویش می دانستند. .سروده های شعرای ایرانی از جمله مولوی – سعدی-حافظ- جامی و...... بیانگر پیوند میان این دو زبان است.

نظرتان درخصوص ایجاد رشته گرایش های جدید در مقاطع مختلف در دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

ایجاد گرایش های جدید، دمیدن روحی تازه در کالبد رشته های کهن است . ایجاد رشته های مترجمی شاخه های گوناگون و تخصصی، ادبیات تطبیقی و دیگر گرایش ها، بسیار موثر خواهد بود.

آیا کلاس ها و کارگاه هایی را برای علاقه مندان این علم ترتیب داده اید ؟

کارگاه پژوهشی مشترک برای دانشجویان دکترای رشته های ادبیات فارسی- عربی و علوم قرآنی و حدیث با مشارکت انجمن علوم قرآن و حدیث و مجتمع دانشگاهی ولی عصر(عج) واحد تهران مرکزی برگزار کرده ایم.

توصیه شما به دانشجویان رشته ادبیات عرب چیست ؟

دانشجویان این رشته بدانند که چه مسئولیت خطیری را بر عهده دارند. زبان عربی به عنوان زبان قرآن کریم و از دیگر سو به عنوان زبانی که قرن ها "زبان علم" به شماره می رفت حائز اهمیت است. دانشجویان عزیز خصوصا در مقاطع تحصیلات تکمیلی بیشتر تلاش کنند تا این رشته از لحاظ کیفی دچار رکود نشود.

سوابق جنابعالی در حوزه تالیف مقالات و کتب چگونه بوده است ؟

کتابها و مقالات این جانب در حوزه های گوناگونی است: ادبیات فارسی، ادبیات عربی، تاریخ، علوم قرآن و حدیث. تصحیح نسخه خطی نیز یکی از تخصص های این جانب است. نخستین تصحیح نسخه خطی من با عنوان" بیت الاحزان"اثر محدث قمی در سال 1366 صورت گرفت و سپس کتاب های دیگری نیز بر این اثر افزوده شد. بنده نخستین ایرانی هستم که یک دیوان شعر عربی را برای نخستین بار گردآوری و شرح کردم. این کتاب با عنوان «الدره الغراء فی شعر شیخ البطحاء» در سال 1374 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد دایرةالمعارف اسلامی به چاپ رسید.

کتاب «بهلول نامه»اثر مشترک این جانب و پروفسور اولریش مارزلف استاد دانشگاه گوتین گن آلمان است که در سال 1389 به چاپ رسید و اکنون چاپ سوم آن در بازار کتاب موجود است . در این کتاب حدود 400 منبع به 9 زبان به چشم می خورد که در نوع خود یگانه و بی نظیر است. این کتاب ، کتاب برنده فصل در سال 90-89 است.

"مقاله تفسیر ادبی" این جانب نیز چند سال پیش در لندن از سوی یکی از انتشارات معتبر به چاپ رسید؛ ترجمه مقالات این جانب با عنوان «دائرة معارف العالم الاسلامی»نیز در بیروت به انجام رسیده و در تمام کشورهای عربی منتشر شده است.

اسامی مجلاتی که مقالات شما را چاپ کرده اند نام ببرید؟

حدود یکصد مقاله چاپ شده در مجلات دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دانشگاه فردوسی مشهد، نامه فرهنگستان، ادب فارسی دانشگاه تهران، ادب عربی دانشگاه تهران، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، دانشنامه جهان اسلام از حرف "ب" تا حرف"ر"، فصلنامه پژوهش ادبی، فصلنامه مطالعات نقد ادبی، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، فصلنامه پژوهش نامه قرآن و حدیث، فصلنامه صحیفه مبین، فصلنامه سفینه و ... از جمله مقالات چاپ شده این جانب هستند.

و سخن پایانی...

اگر طرح های پژوهشی جالب و جذاب و نه تکراری و در موضوعات نخ نما صورت پذیرد، تحولی شگرف در این رشته ایجاد خواهد شد. جلوگیری از رشد کمی و پرداختن به رشد کیفی امری ضروری است. همچنین اگر یک عضو هیئت علمی دچار رکود علمی شد، باید از دانشگاه کنار گذاشته شود و فقط و فقط باید نشاط علمی ضامن بقای یک استاد در دانشگاه باشد.