نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه شریف یک به هفده می‌‌شود/ لزوم حذف کنکور مقطع دکتری

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - پروین طالبیان؛ از قدیمی‌های دانشگاه صنعتی شریف است، به قول خودش در دانشگاه شریف بزرگ شده است و آجرهای دانشگاه هم او را می‌شناسند. می‌گوید اینجا درس خواندم، بورسیه اینجا شدم و به انگلستان رفتم، از سال 50 به این دانشگاه آمدم.

جهانی‌شدن دانشگاه شریف تا 1404 بهانه اصلی گفت‌وگو با یکی از اساتید قدیمی و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شریف شد. با او درباره مسیر پیش‌رو این دانشگاه و همچنین موضوعات دیگری نظیر بازنگری دروس و نوآوری در آموزش سوال کردیم که در ادامه متن کامل این مصاحبه را می‌خوانید:

* موافقید از چگونگی آغاز به کار دانشگاه شریف شروع کنیم و به حال برسیم؟

- دانشگاه شریف در سال 46 با ماموریت تربیت نیروی انسانی برای اداره واحدهای صنعتی در حال توسعه، ایجاد شد. بعد از آن آموزش در اولویت قرار گرفت و سپس پژوهش و تحصیلات تکمیلی خواستگاه دانشگاه شد. اکنون انتشار مقالات، ارتباط با صنعت با جدیت دنبال می‌شود. دانشگاه شریف در 50 سال گذشته سیر تحولی خود را طی کرده و همیشه هم سعی کرده است که در ترازهای آموزشی و پژوهشی در سطح بالا باشد.

98 نفر از 100 نفر اول کنکور ریاضی سال گذشته، دانشگاه شریف را انتخاب کردند. بیش از 50 درصد المپیاد علمی جهانی جذب این دانشگاه می‌شوند. در بیست و دومین دوره مسابقات المپیاد علمی دانشجویی، دانشجویان انشگاه شریف بیشترین مدال‌ها را گرفتند.

* فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه هم در سال‌های اخیر پر رنگ‌تر شده است.

- ما برای توسعه فعالیت‌های بین‌المللی، امور بین‌الملل را در معاونت آموزش ایجاد کردیم. در سال‌های قبل از تحریم، روسای دانشگاه‌های مطرح آمریکایی، چندین نفر از برندگان نوبل از دانشگاه شریف بازدید کردند، این روند را شدت بخشیدیم و در پذیرش دانشجویان بین‌المللی رشد زیادی داشتیم.

بیشتر دانشجویان بین‌المللی دانشگاه شریف از کشورهای همسایه هستند

دانشجویان بین‌المللی ما بیشتر از کشورهای همسایه هستند. جذب دانشجو از اروپا و آسیای میانه نمی‌تواند در دستور کار ما باشد چراکه زیرساخت‌ها برای این دانشجویان فراهم نیست. هر چند که از آلمان دانشجو داشتیم اما نقطه‌ای و موردی بوده است. در توسعه آموزش رشته‌های بین‌رشته‌ای را راه‌اندازی کردیم. بایو انفورماتیک از ابتدای سال آینده در مقطع کارشناسی ارشد دایر می‌شود.

رشته سیاستگذاری علم و تکنولوژی به عنوان یک رشته بین رشته‌ای را نیز تصویب کردیم و در شورای دانشگاه مطرح می‌شود تا از ابتدای سال تحصیلی آینده در این رشته دانشجو بگیرم. رشته‌ مهندسی زیستی را نیز راه خواهیم انداخت. الان با پیشرفت علمی و همکاری نزدیکی بین علوم زیستی، علوم پزشکی و مهندسی، نیاز است که رشته مهندسی زیستی را دایر کنیم.

در آمایش آموزش عالی ماموریت دانشگاه شریف چیست و قرار است در راستای ماموریت‌گرا شدن دانشگاه‌ها این دانشگاه به چه جایگاهی برسد؟

در سه چهار ماه اخیر برنامه راهبردی دانشگاه در افق 1404 تدوین شد و به تصویب هیات امنای دانشگاه رسید. دانشگاه شریف باید در افق 1404 سرآمد در آموزش و پژوهش باشد و ارتباطات بین‌المللی خود را تاحد زیادی گسترش دهد و در جهت تعامل با صنعت نیز با جدیت گام بردارد. در این مسیر معاونت آموزشی، تدوین رشته‌های بین رشته‌ای را در دستور کار قرار داده است. ما در مهندسی پزشکی، بایو مواد، بایو مکانیک و بایو انرژی هم دایر کردیم.

امکان حذف برخی رشته‌ها یا گرایش‌ها وجود دارد؟

برای توسعه، لزوما گرایش‌های سی سال قبل نیاز نیست. اگر هم حذف نشوند اجازه پیشرفت نمی‌دهند. دانشگاه یک ظرفیت زیستی دارد. برای توسعه برنامه‌ریزی کردیم و دانشگاه ما تا 1404 افزایش تعداد دانشجو نخواهد داشت.

افزایش تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه شریف تا 700 نفر

قرار است تعداد اعضای هیات علمی افزایش یابد و از 470 نفر به 700 نفر برسد. در برنامه راهبردی نسبت دانشجو به استاد باید به یک به 17 برسد.برای‌ اینکه در رشته‌های جدید دانشجو بگیریم باید برخی از رشته‌های قدیمی را ادغام یا حذف کنیم. الان هم ظرفیت برخی رشته‌ها را صفر اعلام کردیم که عموما هم رشته‌های تخصصی ما در دانشگاه نبودند.

برای جذب هیات علمی چه برنامه‌ای دارید؟

دربرنامه توسعه دانشگاه می‌خواهیم به 700 نفر عضو هیات علمی برسیم، کار سختی است. تعدادی بازنشسته می‌شوند و جذب می‌کنیم. متاسفانه فرآیند جذب متمرکز است و این خوب نیست. همه در سامانه وزارت علوم ثبت‌نام می‌کنند. پرونده‌ها به هیات جذب می‌رود و اگر سوابق خوب باشد به دانشکده‌ها می‌فرستیم و دانشکده‌ها بررسی می‌کنند، عده‌ای از فیلتر رد نمی‌شوند، به هیات جذب دانشگاه معرفی می‌شود، دوباره پرونده تایید می‌شود، بعد نتیجه اعلام می‌شود. در سال 96 حدود 50 نفر از میان 800 نفر متقاضی جذب کردیم.

دانشگاه شریف به عنوان یکی از دانشگاه‌های سطح یک اجازه یافته که برنامه‌‌های درسی خود را بازنگری کند، شما در این مسیر چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

بسیاری از دانشکده‌ها در برنامه‌های درسی بازنگری کردند در برخی دانشکده‌ها، برخی از درس‌ها بیش از 10 سال سابقه دارند. دانشکده ریاضی و کامپیوتر هم در حال بازنگری دروسشان هستند. اساتید خودشان درس‌ها را به‌روز می‌کنند. در دانشکده برق چند سال پیش این بازنگری انجام شد و اخیرا هم چند درس دیگر بازنگری می‌شود. دانشکده برق یکی از دانشکده‌های برتر دنیاست، البته شاید رنکینگ‌های بین‌المللی این موضوع را نشان ندهد چراکه در رده‌بندی‌ها مجموع مولفه‌ها ملاک است.

در رنکیگ‌های بین‌المللی پارامترهایی مانند ارتباطات بین‌المللی، جایزه بین‌المللی، برنده نوبل مهم است که ما ضعف داریم. بودجه دانشگاه‌ شریف اکنون 40 میلیون دلار است، در صورتیکه بودجه دانشگاه‌های مطرح بین‌المللی 3 میلیارد دلار است. در برخی مولفه‌ها عملکرد خوبی داریم اما در مجموع نمی‌توانیم به آن ترازهای جهانی برسیم.

شبکه‌های مجازی آنقدر باز است که می‌توان به دروس استنفورد و ام‌آی‌تی و سایر دانشگاه‌ها را هم دید. یکی از دلایل جذب دانشجویان در دانشگاه‌های بین‌المللی همین موضع است.

راهبرد دانشگاه شریف برای به‌روزشدن اساتید چیست؟

این مجوز را به ما دادند، با دانشکده‌ها مکاتبه کردیم تا اساتید به‌روز شوند. حتی از دانشکده‌ها خواستیم که وارد رتبه‌بندی‌های جهانی به نام اَبت شوند. این نظام رتبه‌بندی برای دانشگاه‌های انگلیسی زبان است ما خواستیم که با این سازمان ارتباط برقرار کنیم. این سازمان دانشگاه‌ها را بررسی می‌کند و امتیاز می‌دهد. ابتدا باید ارزیابی درونی شویم، نقاط ضعف شناسایی شود و بعد ارزیاب بیرونی می‌آید و بررسی می‌کند و رنک ما را تعیین می‌کند.

جای خالی رده‌بندی دانشگاه‌های کشور در آموزش عالی

چیزی که ما دنبالش هستیم رده‌بندی دانشگاه‌ها در کشور است. می‌گوییم 13 دانشگاه برتر، در این بین نمی‌گوییم کدام دانشگاه اول است و کدام دوم. در اروپا اینگونه نیست. می‌توانید بگویید که کدام دانشگاه در جایگاه اول قرار دارد. به نظرم وزارت علوم باید با همکاری انجمن‌های علمی در این مسیر هم قدم بدارد و دانشکده‌ها و بعد دانشگاه‌ها را رتبه‌بندی کند. باید دانشگاه‌های جامع و صنعتی را از هم جدا کنند. جای این نظام در آموزش عالی ما خالی است.

آیا بازنگری دروس در علوم پایه را نیز دنیال می‌کنید؟

برخی دروس مرجع است، اما برخی دروس باید بازنگری شوند. در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باید دروس به‌روز شود. ما 13 دانشکده و یک گروه داریم. 9 دانشکده مهندسی، یک دانشکده مدیریت و اقتصاد و سه دانشکده علوم ریاضی، فیزیک و شیمی داریم. این سه دانشکده جزو برترین‌های شریف هستند، مرحوم میرزاخانی فارغ‌التحصیل دانشکده علوم ریاضی ما بود. دانشکده فیزیک اساتید قوی دارند، در کشور به رشته‌های علوم اهمیت داده نمی‌شود. رشته‌های علوم پایه جزو رشته‌های سطح بالای ما هستند ولی در این رشته‌ها گاهی ناهمگونی وجود دارد.

ما بیشتر سخت‌افزاری فکر می‌کنیم، برای توسعه باید مثلث توسعه شکل بگیرد. با وجود 4 میلیون و 500 هزار دانشجو، دانش داریم، خانواده ها و دولت در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌‌اند و منابع و پول هم داریم. در این چند سال اخیر حدود هزار میلیارددلار به این کشور آمد. برای توسعه نیاز به مدیریت داریم که همان علوم انسانی است. به همین دلیل دانشگاه ما به این نتیجه رسید که دانشکده اقتصاد ایجاد کند تا رتبه‌های برتر رشته‌های فنی جذب این رشته‌ها شوند و دانشجویان ممتاز مهندسی بعد از فارغ‌التحصیلی جذب رشته‌های مدیریت و اقتصاد در کارشناسی ارشد شوند. در دوره دکتری 8 نفر و در دوره کارشناسی ارشد 100 نفر را در دانشکده مدیریت و اقتصاد پذیرش می‌کنیم.

با وجود تعداد زیاد دانشگاه و دانشجو،‌ چرا در علوم پایه هنوز ضعف داریم؟

علوم پایه نوعا دیربازده است،‌ مدیران ما دوست دارند جایی سرمایه‌گذاری کنند که محصولش را زود ببینند، درصورتی که هر جا رشدی صورت گرفته است به خاطر علوم پایه بوده است. جاهایی مانند بنیاد ملی نخبگان باید جهت‌دهی کنند تا علوم پایه از بین نرود یا کم اثر نشود. این شوراهای ملی در کنار دولت‌ها،‌بودجه‌های خاص دارند و می‌توانند به این موضوع کمک کنند.

ما هم در دانشگاه در این زمینه برنامه‌ریزی کردیم و از سالیان گذشته بحث دو رشته‌ای را مطرح کردیم. مثلا دانشجو دوست دارد ریاضی بخواند از طرفی جامعه فشار می‌آورد که مهندسی بخواند ما به او اجازه می‌دهیم که دو رشته‌ای بخواند. همراه با ریاضی، برق هم می‌تواند بخواند، خوشبختانه این رویکرد خیلی نتیجه‌بخش بوده است.

در حوزه نوآوری آموزشی چه برنامه‌ای دارید و مدیریت در این زمینه چگونه خواهد بود و اکنون چه وضعیتی دارید؟

در یکسال اخیر به شکل جدی مرکز آموزش الکترونیک خیلی توسعه دادیم. به صورت آموزش‌های غیرکلاسیک این موضوع را دنبال می‌کنیم. دانشگاه شریف موافق با آموزش الکترونیک منجر به مدرک نیست. ما معتقدیم باید بچه‌ها سرکلاس بیایند، چراکه براین باوریم که خیلی در کشور جایگاه خودش را پیدا نکرده است. در آموزش دانشگاه‌های غیردولتی کیفیت را می‌بینید. ما سختگیری‌های خاص خودمان را داریم.

کنکور مقطع دکتری باید حذف شود

مقالات دانشجویان برای دوره‌های دکتری باید ارزیابی بین‌المللی شود. دانشگاه‌های دیگر جهان این سختگیری‌ها را ندارند و شاید سختگیری‌های دیگری دارند. آنها باید در دوره دکتری به دنبال حل مساله جامعه و صنعت باشند و در این زمینه دانشجو جذب می‌کنند.

برای نوآوری در آموزش باید از دبستان و دبیرستان تغییر شروع شود، نظام آموزشی ما بخوان و بنویس است، بخوان تفکر کن بنویس تفکر کن حذف شده است. کنکور مقطع دکتری باید حذف شود، برای حذف باید تمرین شود. اولین جایی که می‌توانیم حذف کنیم همین مقطع دکتری است. حذف کنکور برای برخی رشته‌ها اصلا امکان پذیر نیست.

در رشته‌های پزشکی نمی‌توان کنکور را حذف کرد

در رشته‌های پزشکی نمی‌توان کنکور را حذف کرد. امسال 400 هزار نفر در رشته تجربی کنکور دادند، اگر کنکور حذف شود چه باید کرد؟ همه می‌خواهند هم دکتری شوند. کنکور در خیلی جاها مانند چین و کره‌جنوبی وجود دارد. کجای دنیا دولت و پارلمان در پذیرش دانشجو اعمال نظر می‌کنند. حذف کنکور از دکتری شروع شود. امتحان‌های تخصصی تافل و جی‌آر‌ای برگزار شود، آنهایی که قبول می‌شوند درخواست پذیرش می‌دهند.

آیا فارغ‌التحصیلان شریف در ارجعیت قرار دارند؟

ما هیچ‌گونه ارجعیتی نسبت به فارغ‌التحصیلان خودمان نداریم ولی به خاطر کیفیت آموزش درصد خوبی از فارغ‌التحصیلان ما جذب می‌شود، البته ترجیح ما این است که فارغ‌التحصیلان ما یک تجربه بین‌المللی داشته باشند، بعد عضو هیات علمی شوند.