هل‌دادن جنگل‌ها به شیب مرگبار!

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا_مهرو ماهر؛ تغییر کاربری اراضی و از بین بردن پوشش گیاهی و تنوع زیستی هر منطقه به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش فرسایش خاک در ایران به شمار می‌آید، برهمین اساس سعید متصدی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از فرسایش سالانه 16 میلیون تن خاک در ایران خبر می‌دهد که از دسترس خارج شده و این رقم نسبت به میانگین جهانی فرسایش خاک بسیار بیشتر است.

این در حالیست که طرح توسعه باغات روی اراضی شیب‌دار(که باعث تغییر کاربری اراضی طبیعی و ملی می‌شود) سال گذشته از سوی خداکرم جلالی، رئیس پیشین سازمان جنگل‌ها به سراسر کشور ابلاغ شد و با توجه به عوارض و پیامدهای زیست محیطی اجرای این طرح و تغییر کاربری گسترده در اراضی مرتعی درجه یک کشور، بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیست نسبت به آن انتقاد و اعتراض کردند که در نهایت منجر به توقف تعدادی از بندهای این ابلاغیه شد.

تبدیل اراضی باعث افزایش درآمد کشاورزان می‌شود!

البته برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس از جمله جلال محمودزاده، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی با اجرای این طرح موافق‌اند و تبدیل اراضی شیب‌دار به باغات دیم و مدیریت اراضی منابع طبیعی را راهکار کنترل فرسایش خاک می‌دانند.

این نماینده مجلس معتقد است: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات ارزان قیمت به کشاورزان شرایطی برای کنترل فرسایش خاک را فراهم کند زیرا تبدیل اراضی شیب‌دار در مناطق کوهستانی به باغات دیم مانع از فرسایش خاک و افزایش درآمد کشاورزان می‌شود.

محمودزاده با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی، سیلاب و باران و بهره برداری از اراضی شیب دار در مناطق کوهستانی منجر به فرسایش خاک شده است، افزود: کشاورزان علاوه بر مدیریت مناسب اراضی شیب‌دار می‌توانند با تبدیل اراضی به باغات دیم و استفاده به عنوان چرای دام از تخریب محیط زیست و فرسایش خاک نیز جلوگیری کنند.

طرح از پیش شکست خورده است

علی‌رغم نظر مثبت برخی کارشناسان نسبت به اجرای این طرح باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که برخی دیگر از کارشناسان محیط‌زیست و فعالان منابع طبیعی با استناد به طرح‌های ناموفق و شکست خورده‌ای از قبیل طرح طوبی،‌ فلاحت در فراغت و واگذاری اراضی جلگه‌ای شمال از اجرای این طرح نیز ابراز نگرانی کرده و معتقدند طرح توسعه باغات در اراضی شیب‌دار نیز مانند طرح‌های گذشته شکست خواهد خورد و تنها باعث باز شدن دست زمین‌خواران و سودجویان در تملک اراضی ملی و طبیعی خواهد کرد به طوری که در آینده نزدیک افراد سودجو اراضی شیب‌دار و ملی را به باغات و کشت دیم تبدیل می‌کنند اما پس از مدتی با فرسایش خاک و بایر شدن زمین بر ویلاسازی در این مناطق نسبت به تغییر کاربری آن می‌کوشند.

جنگل‌بانی یا از بین بردن جنگل‌ها؟

در همین راستا هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی ایران، توسعه باغ و کشاورزی را با وظیفه رئیس سازمان جنگلبانی مبنی بر توسعه جنگل در تضاد دانسته و در گفت‌وگو با آنا اظهار کرد: چنین وظیفه‌ای در حیطه مسئولیت رئیس سازمان جنگل‌ها تعریف نشده و در حیطه مسئولیت سایر معاونت‌های جهادکشاورزی است، برهمین اساس مشخص می‌شود که افراد براساس شایستگی، ضرورت و مدیریت منصوب نشده‌اند بلکه براساس ماموریت و موهبت منصوب شده‌اند که پروژه‌ای را به سرانجام برسانند.

وی کشت دیم و توسعه باغ را در اراضی شیبدار غیرکارشناسی دانست و گفت: اگر هدف واقعی مسئولان از اجرای این طرح توسعه باغ و حمایت از باغ‌داران و کشاورزان است چرا هم اکنون فکری برای محصولات کشاورزی نمی‌کنند که محصولات بسیاری بدون خریدار مانده و دور ریخته می‌شود. متاسفانه مسئولان امر فقط در به توسعه در وسعت و سطح توجه می‌کنند و نسبت به توسعه کیفی بی توجه هستند.

کیادلیری ادامه داد: باید در نظر داشته باشیم که بهره‌وری اراضی شیب‌دار بسیار پایین‌تر از باغ‌های مسطح خواهد بود. زیرا در این مناطق هم خاک کم‌عمق است و هم به دلیل رانش زمین، فرسایش خاک بیشتر خواهد شد.

رئیس انجمن جنگلبانی ایران تصریح کرد: در تمام دنیا و کتاب‌های معتبر محیط ‌زیستی تاکید دارند که تنوع زیستی و گیاهان نادر یک منطقه حفظ شود، زیرا تنوع زیستی کلید پایداری سرزمین است اما برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس بدون توجه به پیامدها و آسیب‌های یک طرح برای از بین بردن مقطعی مشکلات مردم منطقه خود آن را تصویب می‌کنند.

وی یادآور شد: طرح توسعه باغ در اراضی شیب‌دار راه را برای متجاوزان و زمین‌خواران باز می‌کند. به عنوان مثال 10هزار هکتار از اراضی جلگه شمال را واگذار کردیم، در حالی که در این مناطق ویلاسازی شد و هیچ یک از برنامه‌ریزی‌های این طرح‌ها محقق نشد حتی کاربری این زمین‌ها تغییر کرد. به عنوان مثال 68 هزار هکتار در مازندران واگذار شد که تنها در 7 هزار هکتار از آن طرح مورد نظر اجرا شد و حتی هیچ مرجعی نتیجه اجرای طرح‌های یاد شده را بررسی نمی‌کند که این نشان می‌دهد هدف از واگذاری به نوعی تاراج منابع ملی کشور است و دولت با پروژه‌هایی از این دست تخریب ملی را تکمیل می‌کند.

این مقام مسئول اظهار کرد: 60 نماینده محیط‌ زیستی مخالف انتصاب خلیل آقایی به عنوان رئیس سازمان جنگل‌ها بودند، این مخالفت با شخص نیست بلکه مخالفت با انتصاب مسئولی است که بدون هیچ‌گونه تخصص و سابقه کار اجرایی در امور جنگل‌ها منصوب می‌شود البته وزیر کشاورزی هیچ توجهی به این مخالفت‌ها نکرد.

کیادلیری ادامه داد: هیچ وقت وزیر کشاورزی به دلیل انتصاب خلیل آقایی مورد سوال نمایندگان مجلس واقع نشد و حتی 2 میلیون هکتار از اراضی زاگرس خشک شده و میلیون‌ها درخت در شمال کشور از بین رفته است، در حالی که یک نماینده راجع به این موضوع مخالفت و سوال نکرد اما اگر پیاز و تخم‌مرغ گران شود بلافاصله وزیر را استیضاح می‌کنیم.

رئیس انجمن جنگلبانی ایران معتقد است: اگر در این طرح واگذاری مراتع را هم در نظر بگیریم حدود 85 میلیون هکتار از مراتع کشور در طرح توسعه باغ در اراضی شیب‌دار قابل واگذاری است که 55 درصد مراتع کوهستانی و مابقی دشت است. نگاه کشاورزی و زراعی به اراضی شیب‌دار یک تفکر اشتباه و غیرکارشناسی است.

چشم طمع مافیای زمین‌خواری به اراضی‌ شیب‌دار

وی یادآور شد: مافیا از منافذ قانونی وارد شده و از این قانون سوء‌استفاده می‌کنند، و با توجه به اینکه نظارت کمی در این بخش وجود دارد،‌ زمین‌خواری اتفاق خواهد افتاد و زمین‌‌هایی که کسی حق واگذاری آن را ندارد،‌ از دست خواهد رفت زیرا هیچ روستایی نمی‌تواند از این اراضی استفاده کند. براساس قانون 373 رای دیوان عدالت اداری، اجازه نداریم به متصرفان، زمین واگذار کنیم و این نافی واگذاری اراضی است.

کیادلیری یکی از دلایل فرسایش خاک کشت و زراعت در اراضی مرتعی دانست و ادامه داد: سالانه 20 تا 25 تن در هکتار فرسایش خاک داریم در حالی که در میانگین جهانی بین 5 تا 7 هکتار است اما متاسفانه نمایندگان مجلس می‌خواهند مشکل اشتغال شهر خود را با تصویب چنین برنامه‌هایی حل کنند و با ایجاد اشتغال در کوتاه‌مدت چشم خود را بر واقعیت تخریب منابع محیط‌زیستی بسته‌اند در حالی که باید وزیر را استیضاح کنند.

براساس این گزارش باتوجه به اینکه اجرای این طرح به ظاهر مثبت در کاهش فرسایش خاک تاثیرگذار قلمداد به نظر می‌رسد اما در نهایت زمین خواری اراضی شیب‌دار و مراتع طبیعی را تسهیل می‌کند، بنابراین باید منتظر ماند عملکرد رئیس جدید سازمان جنگل‌ها را مورد بررسی قرار داد که برای کاهش فرسایش خاک چه برنامه‌ای را در پیش خواهد گرفت.