عملکرد سنسور شتاب‌نگار سامانه هشدار سریع در واحد علوم و تحقیقات تشریح شد

به گزارش خبرگزاری آنا، استاد ژئوفیزیک و زلزله‌شناسی واحد علوم و تحقیقات درباره سنسور شتاب‌نگار سامانه تخمین خسارت و هشدار سریع در واحد علوم و تحقیقات، گفت: در بخش هشدار سریع، در ثانیه‌های پس از وقوع زمین‌لرزه با استفاده از داده‌های حاصل از شتاب‌نگارها و تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌توان هشدار لازم را به مناطق دورتر از محل وقوع زمین‌لرزه که در معرض موج حاصله از آن هستند، ارسال کرد.

دکتر رضا حیدری با بیان اینکه این سنسور از سوی سازمان پیشگیری و مدیرت بحران شهر تهران در واحد علوم و تحقیقات نصب شده است، افزود: این سامانه، دو نوع داده و اطلاعات را در دو بخش تخمین خسارت و هشدار سریع ارائه می‌دهد. خروجی در بخش تخمین خسارت، نقشه‌هایی از خسارت‌های وارده به بناها، سازه‌ها و تعداد کشته‌شدگان و مجروحان زمین‌لرزه است که در بحث مدیریت بحران پس از زلزله به واسطه اطلاعات و داده‌های آن می‌توان اولویت در امدادرسانی و میزان تخصیص منابع را مدیریت کرد.

عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: در بخش هشدار سریع، در ثانیه‌های پس از وقوع زمین‌لرزه با استفاده از داده‌های حاصل از شتاب‌نگارها و تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌توان شدت زمین‌لرزه را تخمین زده و هشدار لازم را به مناطق دورتر از محل وقوع زمین‌لرزه که در معرض موج حاصله از آن هستند، ارسال کرد. البته این سامانه در شرایط فعلی برای پایش فعالیت بخشی از گسل مشا در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران راه‌اندازی شده است که امیدوارم با همت مسئولین این سازمان و حمایت دیگر سازمان‌ها و مراکز علمی گسترش پیدا کند.

وی اضافه کرد: واحد علوم و تحقیقات با توجه به ظرفیت‌های علمی و بهره‌مندی از متخصصان زلزله‌شناس، لرزه‌شناس، گرانی‌سنجی و ژئوالکتریک، یکی از قطب‌های علم ژئوفیزیک در کنار موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران محسوب می‌شود. بنابراین ایجاد شبکه لرزه‌نگاری محلی در واحد علوم و تحقیقات به امر تحقیقات و پژوهش در دانشگاه، تقویت شبکه لرزه‌نگاری تهران و نیز ایجاد اطلاعات لازم برای مدیران بحران در شرایط اضطراری کمک خواهد کرد.

حیدری با بیان اینکه پیش‌بینی زمین‌لرزه به معنای تعیین دقیق مکان، زمان و بزرگی آن، با دانش، تجربیات و تجهیزات امروزی به هیچ عنوان امکان‌‎پذیر نیست، خاطرنشان کرد: شبکه‌های تخمین خسارت زمین‌لرزه و سامانه هشدار تنها می‌توانند برای مدیریت بحران پس از وقوع زمین‌لرزه و ارزیابی خسارات مالی و جانی اطلاعات خوبی فراهم کنند و این شبکه‌ها قادر به پیش‌‎بینی وقوع زمین‌لرزه نیستند. حتی نمی‌توان گفت که زمین لرزه‌ای که رخ می‌دهد آیا پیش‌لرزه است یا زلزله اصلی.

وی افزود: نگاه به نقشه زمین‌لرزه ایران نشان می‌دهد که زمین‌لرزه‌های بسیاری با مقیاس 3 و 4 ریشتر، هر ساله در حال رخ دادن است. اما تنها تعداد اندکی از آنها پیش‌لرزه‌های زمین‌لرزه‌های با بزرگی بالا هستند، بنابراین نمی‌توان پس از وقوع هر زمین لرزه‌ای گفت که حتما زمین‌لرزه بزرگتری رخ خواهد داد.

این عضو هیات علمی واحد علوم و تحقیقات تصریح کرد: یک موضوع کاملا روشن است که تهران در محاصره گسل‌های متعدد قرار دارد. پس انتظار وقوع زمین‌لرزه در تهران کاملا بدیهی است و این موضوع برای هر قشری از جامعه قابل درک است. اما با زمین‌لرزه اخیر دیگر زمان آن است که فکری اساسی برای کنترل بحران شود که این امر بدون ساخت‌وساز اصولی سازه‌ها، آموزش، توسعه سخت‌افزاری زیرساخت‌ها و افزایش ایستگاه‌های شبکه‌های لرزه‌نگاری و شتاب‌نگاری به منظور پایش مداوم فعالیت‌های لرزه‌ای در شناخت گسل‌های فعال منطقه و مطالعه ویژگی‌های آنها غیرممکن است.

حیدری، مدیریت یکپارچه صحیح و اصولی بحران قبل و پس از وقوع زمین‌لرزه‌ها را تنها راه ممکن برای کنترل اثرات زمین‌لرزه و کاهش خسارات ناشی از آن دانست و گفت: زمین‌لرزه های اخیر تلنگری برای بررسی و بازنگری در شیوه مدیریت بحران است. در تهران و پیرامون آن، گسل‌های زیادی نظیر گسل شمال تهران، ایوانکی، ری، مشا، اشتهارد، طرشت، طالقان و ... وجود دارد؛ بنابراین امکان وقوع زلزله با بزرگی قابل توجه و تاثیرگذار در این شهر دور از انتظار نیست و مهم نحوه مدیریت آن است.

وی ادامه داد: درست است که امکان پیش‌بینی وقوع زمین‌لرزه وجود ندارد اما امکان کنترل تاثیرات آن در شهر‌ها وجود دارد. با نگاهی به تجربیات ژاپن در برابر وقوع زمین‌لرزه می‌توان به روشنی پی به این موضوع برد. آنها نتوانستند زمان وقوع، مکان و بزرگی زمین‌لرزه را پیش‌بینی کنند، بلکه با برنامه‌های دقیق پیشگیرانه قبل از وقوع زلزله و مدیریت صحیح بحران بعد از ایجاد آن، اقدام به کنترل آثار مخرب زمین‌لرزه کرده و خسارات ناشی از آن را به حداقل ممکن رساندند.