کارگردان «ناهید» در کن: کیارستمی، فرهادی و بنی‌اعتماد مرزهای فرهنگ ما را گسترش دادند

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، آیدا پناهنده کارگردان «ناهید» که فیلم‌نامه این تنها فیلم بلند ایرانی حاضر در جشنواره کن را نیز با همکاری ارسلان امیری نوشته است، در گفت‌و‌گویی که شنبه در سایت رسمی جشنواره فیلم کن منتشر شد، از چگونگی تولید این فیلم، بازیگران «ناهید» و صنعت سینما در ایران سخن گفت. ترجمه متن کامل این گفت‌و‌گو را در ذیل می خوانید.

***

سینمای ایران راه را برای نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان باز کرده که آیدا پناهنده یکی از آنها است. این کارگردان جوان پس از ده سال کار در تلویزیون و ساختن فیلم‌های کوتاه و مستند، اولین فیلم بلند خود را با عنوان «ناهید» ساخته است که بازگوکننده داستان مادر مطلقه‌ای است که علیه پیش‌فرض‌ها و پیش‌داوری‌های جامعه می‌جنگد تا آزادی عمل بیشتری در زندگی داشته باشد.

* کار روی این فیلم را چگونه شروع کردید؟

- سال‌ها بود که هر وقت من و همکار فیلم‌نامه‌نویسم، ارسلان امیری شروع به نوشتن فیلم‌نامه‌‌ای می‌کردیم، زن جوانی به ذهن ما می آمد که پسری یاغی و نظم‌ناپذیر داشت. این زن سعی می‌کرد به زور خود را وارد داستان‌های ما کند. داستان هیچ‌وقت آنطوری که ما می‌خواستیم پیش نمی‌رفت، بنابراین آن را به حال خود رها کردیم. بالاخره به داستانی در مورد او رسیدیم. هر دوی ما در غیاب پدر، بزرگ شده بودیم و شاهد تلاش مادرانمان بودیم که می‌خواستند خود را به‌عنوان زنانی مستقل در جامعه سنتی ایران اثبات کنند.

* می‌شود در مورد چگونگی کارتان بگویید؟ خاطره‌ای از پشت‌صحنه دارید که تعریف کنید؟

- به محض آنکه کار روی فیلم‌نامه را شروع کردم، فهمیدم که بهترین فصل برای داستانم پاییز است که فضای ابرگرفته و خاکستری شهر، درونیات قهرمان داستانم را به خوبی بازتاب می‌دهد و بر غنای تصویری فیلم می‌افزاید. باید در مورد رنگ لباس شخصیت‌ها با دقت و احتیاط عمل می کردم و از رنگ‌های سرد یا خنثی استفاده استفاده می‌کردم تا بر تأثیر رنگ قرمز به‌عنوان یک عنصر نمادین تأکید شود.

* لطفاً چند کلمه‌ای در مورد بازیگرانتان بگویید.

- ساره بیات (ناهید) بازیگر برجسته‌ای است که برای نقشی که در «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی بازی کرده، در یادها مانده است. مدام به او می‌گفتم: «باید گرگ باشی، ساره! برو ببینم چکار می‌کنی!» ساره بازیگر حساسی است که می‌تواند احساسات مختلفی را برساند، بدون آنکه یک کلمه بر زبان بیاورد. پژمان بازغی (مسعود) بازیگر پخته و باتجربه‌ای است. موقع فیلم‌برداری، نسبت به هوش و نبوغ او احساس حسادت می‌کردم. پیشنهادها و ایده‌هایم را به سرعت درک می‌کرد و به درست‌ترین شکل عملی می‌کرد. ارتباط عاطفی او و بازیگران دیگر خیلی خوب بود.

* درباره صنعت سینما در ایران چه نظری دارید؟

- ایران در میان کشورهای خاورمیانه تنها کشوری است که سینمای خود را به سراسر جهان صادر می کند. کیارستمی، فرهادی، بنی‌اعتماد و بسیاری دیگر نقش مهمی در گسترش مرزهای فرهنگ ما ایفا کردند. ما به اندازه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بودجه و امکانات نداریم که به آسانی فیلم بسازیم. دستمان بسته است و این مسأله جلوی تحقق بخشیدن به رؤیاهایمان را می‌گیرد.

* چه منبع الهام هنری‌ای شما را در کارهایتان پیش می‌برد؟

- در همه فیلم‌هایی که من ساخته‌ام، بزرگترین منبع هنری برایم خود زندگی بود. چیز دیگری هم هست که زندگی‌ام بدون آن بی‌معنا می شد: ادبیات. (همچنین) فیلم‌های تارکوفسکی، برگمان، کیارستمی، عیاری، ازو، میزوگوشی، کوروساوا، بیلی وایلدر، جین کمپیون، کوبریک و کاپولا را بارها و بارها دیده‌ام.

* می‌شود در مورد پروژه بعدی‌تان بگویید؟

- فیلم‌نامه‌ای که دارم روی آن کار می‌کنم، درباره عشق است. دو زن از دو نسل متخلف هستند که یکی از آنها باید به نفع دیگری کنار بکشد. این بیشتر یک فیلم روانشناختی خواهد بود تا اجتماعی.

ترجمه: ساسان گلفر