دایرة المعارف دانش‌بنیان‌ها ۱۰۳؛
از رجزخوانی نقش‌خوان شمر در نماز عاشورا تا تعزیه دفن شهدای کربلا توسط امام سجاد (ع) و قوم بنی اسد
دهستان ضیابر از روستاهای استان گیلان است و از آنجا که مردم ضیابر از سادات منسوب به امام ششم شیعیان هستند، مراسم ایام محرم در این منطقه رنگ و بویی دیگر دارد. آیین‌های متفاوتی که باشور مردم ضیابر برگزار می‌شود این دهستان را در ماه محرم به حسینیه‌ای برای عزاداران دیگر شهرها تبدیل کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، مراسم ایام محرم و روز عاشورا در دهستان ضیابر به گونه‌ای خاص برگزار می‌شود به طوری که از همان شب اول محرم بعد از نماز مغرب و عشا، طبالان با نواختن طبل از بقعه سیدمحمد جان ضیابر به سمت مزار شهدای این منطقه حرکت و مردم را از آمدن این ماه با خبر می‌کنند.
بسیاری از مردم این منطقه طبالان را همراهی می‌کنند که جلوه زیبایی از ارادت مردم را نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت(علیه‌السلام) نشان می‌دهد و این مراسم به اتمام می‌رسد و مساجد شهر کار خود را با سخنرانی و مدیحه‌سرایی آغاز می‌کنند. هیأت ذوالجناح ضیابر از همان روزهای ابتدایی محرم کار خود را آغاز می‌کند و خاک را از وسایل تعزیه می‌زداید تا برای روز عاشورای حسینی آماده شوند و ظلم روا داشته به امام حسین(علیه‌السلام) و یاران باوفایش را به خوبی به نمایش درآورند.
عزاداری‌های سیدالشهدا(علیه‌اللسام) در ضیابر از شب هفتم به اوج خود می‌رسد و هیأت ذوالجناح با برپایی خیمه در چند نقطه از این دهستان آماده مهیا شدن برای نمایش روز عاشورا می‌شود.در همین بین خانه‌ها همه شلوغ هستند و فرزندان دور هم جمع می‌شوند و تدارک غذای ظهر عاشورا را می‌بینند، چراکه در روز عاشورا در اکثر منازل به روی مهمانان باز است.
شب عاشورا آخرین دسته هیأت‌های ضیابر و روستاهای حومه که بیش از یک کیلومتر طول آن است از سمت بقعه به سمت میعادگاه عاشقان یعنی مزار شهدا با پای پیاده و سینه زنان حرکت می‌کنند. بعد از اتمام این مراسم، مردم به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند و هر کدام از دسته‌ها با یک مداح به یک سوی ضیابر در حرکت هستند و در منازل افرادی که نذر دارند حضور می‌یابند و به مداحی می‌پردازند، این دسته به «صبح عزا» معروف است و با سوز و ناله می‌خوانند «بگریید ای عزاداران، بُود صبح عزاداری» و صاحب خانه با شیر و خرما از مهمانان پذیرایی می‌کند. در واقع این نماد مردمی است که در روز عاشورا در کوفه بودند و نمی‌توانستند به حسین (علیه‌السلام) و یارانش ملحق شوند.
روز عاشورای حسینی در ضیابر
صبح روز عاشورا فرا می‌رسد و دوباره مردم با صدای طبل طبالان که از ساعت 8 خیابان‌های شهر را می‌گردند و به نواختن طبل می‌پردازند بیدار می‌شوند و خود را برای ظهر عاشورا مهیا می‌کنند.
در این روز از تمامی روستاهای این منطقه و اکثر شهرهای استان گیلان دسته‌جات مختلفی به سمت هیأت ذوالجناح و بقعه سیدمحمدجان ضیابر می‌آیند و هیأت طبالان به رسم ادب چند دقیقه‌ای کلیه دستجات را همراهی می‌کند.
پیش از آغاز حرکت کاروان عاشورایی، چند تن از سپاهیان قرمزپوش ابن زیاد در میان خیابان‌ها و کوچه‌ها در بین مردم با اسب حرکت می‌کنند و در صورتی که ابن زیاد در جلوی آنها پیشرو است، یکی از سربازان با صدای بلند فریاد می‌زند ای مردم کوفه راه را باز کنید که امیر ابن زیاد وارد می‌شود. ظهر عاشورا فرا می‌رسد و همزمان با صدای اذان ظهر هیأت ذوالجناح از مزار شهدا حرکت خود را آغاز می‌کند و افرادی که نقش یزیدیان را دارند به صورت نمادین دور مردمی که در حال اقامه نماز ظهر عاشورا هستند می‌چرخند و رجز می‌خوانند.
بعد از اقامه نماز، حرکت نمادین سیدالشهدا از مدینه به مکه و کربلا آغاز و حرکت اسرا از کربلا تا شام توسط هیأت ذوالجناح نمایش داده می‌شود و در پشت سر اسرا، کجاوه‌های زیبایی بر دوش مردم در حرکت هستند که کودکان نشسته در آن با آه و ناله با دسته‌ای از کاه بر سر خود می‌زنند و بلند می‌گویند: «بابا یا حسین، آقا یا حسین»و در جلوی این کاروان جمعیت انبوه بیش از 500 نفری که به نام کاروان «هل من ناصر ینصرنی» معروف است حرکت می‌کنند و هیات ذوالجناح به همراه این کاروان تا منزل مرحوم رضوی راه را طی می‌کنند. بعد از اتمام نمایش نمادین واقعه کربلا، مردمان ضیابر به استقبال مهمانان می‌آیند و آنها برای صرف ناهار دعوت می‌کنند، یکی از نکات قابل توجه در این دهستان این است که در اکثر خانه‌ها به روی مردم باز است و غذای نذری پخش می‌کنند.
وقتی که برنامه‌های ظهر عاشورا به اتمام رسید، شام غریبان فرا می‌رسد. شام غریبان ضیابر هم با دیگر شهرهای استان گیلان کاملاً متفاوت برگزار می‌شود. مردم در شام غریبان از جلوی مسجد آیت‌الله ضیابری با داشتن دسته کاهی به دست، بر سر خود می زنند و می‌خوانند «ای شیعیان امشب شام غریبان است، نعش حسین امشب اندر بیابان است.» وقتی به بقعه آقا سیدمحمد جان رسیدند، چند تن از مداحان این دهستان شروع به نوحه خوانی می‌کنند و مردم در عزای امام حسین(علیه السلام) به آه و ناله می‌پردازند.
با پایان روز عاشورا، از شب دوزادهم به مدت دو شب تعزیه‌ای در منزل مرحوم رضوی برپا می‌شود و از اذان مغرب به بعد طبالان مشغول به طبل زدن در این منزل هستند تا مردم را برای حضور در این مراسم دعوت کنند از طرفی 5 نفر ازجوانان در حالی که صورت‌های خود را پوشانده‌اند و پا برهنه هستند کوچه‌های این منطقه را می‌دوند و با صدای بلند می‌خوانند ما به دفن شهدا امده‌ایم... تا مردم با شنیدن صدای آنان آماده رفتن به تعزیه شوند. تعزیه در شب اول، مربوط به جدال و جمال که انگشتر و کمربند امام حسین(علیه السلام) را به سرقت می‌برند است و در ادامه جوانانی که سر و صورت خود را پوشانده بودند با بیل و حصیر وارد صحنه می‌شوند و با خواندن ما به دفن شهدا آمده‌ایم تعزیه جمع‌آوری پیکر شهدا و دفن آن توسط امام سجاد (علیه السلام) و قوم بنی اسد را برای حاضران اجرا می‌کنند.
در شب دوم، تعزیه حضرت رقیه، همسر یزید و سخنرانی حضرت زینب(سلام الله علیها) در کاخ یزید برگزار می‌شود و اکثر مردم با در دست داشتن نان و خرما در این مراسم حضور می‌یابند و از حاضران پذیرایی می‌کنند.
انتهای پیام/
