بحران قریب الوقوع فرونشست زمین و راه حل پاک کردن صورت مسئله

سهیلا گلی زاده، خبرنگار اقتصادی: فرونشست های اخیر در کشور به اذعان بسیاری از مسئولان مسئله ای جدی و نگران کننده است و حتی بر اساس اطلاعات سازمان زمین‌شناسی، حدود یک سوم از فضای سرزمین ایران دچار فرونشست شده است اما به نظر می رسد صورت مسئله حوادث اخیر در تهران در حال پاک شدن باشد چرا که اغلب آنچه که در جریان اتفاقات یکی دو ماه گذشته در تهران به عنوان فرونشست عنوان شد در واقع فروریزش های ناشی از عملیات عمرانی بوده است. در حالی که به پای فرونشست های طبیعی گذاشته شده و این گونه بار مسئولیت از روی دوش مسئولان مربوطه برداشته می شود.

از طرفی حوادث تهران که ابتدا با منطقه شهران و سپس با بزرگراه آزادگان و خیابان پیامبر اتوبان ستاری رقم خورد در هفته جاری با حادثه مترو قیام تکمیل شد و یک کارگر و آتش نشان جان باختند. اما نکته قابل تامل این است که باورهای نادرست پیرامون حوادث اخیر تهران همچنان ادامه دارد؛ مسئله ای که به گفته رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به علت نوع آبرفت و دانه بندی خاک در تهران چندان موضوعیت ندارد و باید برای اذهان مشخص شود که اغلب حوادث اخیر فرو ریزش های ناشی از عملیات عمرانی مانند گودبرداری است که به پای فرونشست طبیعی نوشته می شوند.

در همین رابطه معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه قسمت عمده سطح شهر تهران دچار فرونشست طبیعی نمی شود، به خبرنگار آنا گفت: نوع دانه بندی خاک در تهران از انواع درشت دانه هاست و از آنجایی که آبرفت های پایتخت نیز جوان هستند بنابراین کاهش سطح آب های زیرزمینی در مناطق دشت دانه ها دچار فرونشست طبیعی نمی شود.

محمد شکرچی زاده با بیان اینکه ما با دو پدیده فرونشست طبیعی و فرو ریزش مواجه هستیم، افزود: البته فرونشست های طبیعی محدودی در تهران داریم که مربوط به جنوب غرب تهران است اما عمده آنچه که در حوادث اخیر تهران قابل مشاهده است، فروریزش است.

وی تصریح کرد: آنچه که ما به عنوان فرونشست با آن در تهران مواجه هستیم، فرو ریزش هایی است که در عملیات عمرانی گودبرداری و یا عملیات احداث تونل های مترو به وقوع می پیوندند.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: از آنجا که میزان چسبندگی خاک در درشت دانه ها کم است بنابراین باید در عملیات گودبرداری ها اقدامات لازم برای ایمنی کردن محیط انجام شود چرا که در غیر این صورت دچار فرو ریزش خواهیم شد. روندی که در حوادث منطقه شهران ، خیابان پیامبر و میدان قیام شاهد بودیم.

شکرچی زاده با بیان اینکه فرونشست منشاء طبیعی دارد اما این مسئله درباره فرو ریزش ها صدق نمی کند، اضافه کرد: در حادثه شهران به طور قطع با فرو ریزش مواجه هستیم. در حادثه خیابان پیامبر نیز شواهد و قرائن نشان می دهد که عملیات عمرانی مسیر مترو موجب وقوع حادثه شده است اما بزرگراه آزادگان دچار فرونشست طبیعی شد.

وی با تاکید بر اینکه تهران به لحاظ جنس لایه های زیرسطحی شناسایی شده است، ابراز کرد: ما نقاط تهران را شناسایی کرده ایم و گزارش آن اکنون در اختیار شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران قرار گرفته است.

شکرچی زاده تاکید کرد: 30 درصد دشت های ایران دچار فرونشست هستند که وضع بحرانی هم دارند. به عبارتی در هر روز یک میلی متر از دشت ها فرونشست می کنند که این آمار در سال به 30 سانتی متر می رسد.

وی با تاکید بر اینکه علت اصلی فرونشست ها برداشت بیش از حد از آب های زیر زمینی است، بیان کرد: باید الگو کشاورزی در ایران تغییر کند و به صورت جدی از منابع آبی حفاطت صورت گیرد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه بحث فرونشست در سطح کشور یک بحث ملی است، خاطر نشان کرد: باید برنامه جدی برای حفاظت از شریان های حیاتی مانند خطوط جاده ای و خطوط انتقال گاز نقاط دچار فرونشست داشته باشیم. از طرفی وزارت نیرو باید اهتمام بیش تری برای حفاطت از منابع آبی و سفره های آب زیر زمینی داشته باشد و وزارت جهاد کشاورزی نیز بیش تر مباحث مربوط با مجوز چاه های آب و الگوهای کشت و کشاورزی را مورد توجه قرار دهد.