فصلنامه علمی پژوهشی «قبسات» شماره هفتاد و نه ویژه بهار منتشر شد

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی قبسات در حوزه فلسفه دین و کلام جدید، شماره 79 منتشر شد.

فصلنامه قبسات با صاحب امتیازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سر دبیری آقای دکتر محمد محمدرضایی و با همکاری قطب علمی فلسفه دین پژوهشگاه منتشر می شود.

در این شماره از مجله قبسات مقالاتی به شرح زیر می خوانیم؛ چکیده برخی از مقالات این شماره به شرح زیر است:

تعالی صرف واجب ‌الوجود و مسئلۀ نیایش با خدای غیرشخص­ وار در آثار ابن ‌سینا / سیده زهرا حسینی، عبدالرسول کشفی، احد فرامرز قراملکی

چکیده:

خداوند در آثار ابن ‌سینا به مثابة وجودی کاملاً متفاوت و دیگر حضور می ­یابد و وی در مباحث فلسفی خویش، از واجب‌ الوجود به عنوان خدا، تصویری ارائه می­کند که نه‌ تنها به لحاظ وجودی، متعالی صرف و متباین نسبت به ماسواست؛ بلکه حتی دامنۀ این تعالی تا حوزۀ ذهن و معرفت انسان نیز ادامه می ­یابد. از سوی دیگر، مباحث وی دربارۀ نیایش در آثار گوناگون او، در نگاه نخست ممکن است بیانگر ناسازگاری یا دست­کم چندگانگی دربارۀ تصور بوعلی از خدا باشد. اما ابن ‌سینا که به اشکال نیایش با خدای غیرشخص ­وار واقف است، به‌ صراحت، سخن گفتن به معنای عرفی را با واجب ‌الوجود متعال محال می ­داند؛ ازاین‌رو به جای تغییر تصویر خدا، به مفهوم ­سازی دیگری از نیایش می ­پردازد و تعریفی فلسفی از آن ارائه می­دهد. حقیقت نیایش در نگاه وی، یک گفتگوی صرف نیست؛ بلکه گونه­ ای تحول وجودی است که در معرفت و عشق ریشه دارد. وی این امر را با تمایز نهادن میان دو بعد ظاهری که وی با رویکری تشریعی بیان می‌ کند و بعد حقیقی که با نگاه فلسفی وی پیوند دارد و تحویل نیایش به مفهوم عشق توضیح می­دهد. مفهوم­ سازی ابن‌سینا از عشق الهی نیز، هم با تصور وی از خدای غیر‌متشخص و هم با تعریف نیایش سازگاری کامل دارد.

خوانش ملاصدرا از برهان حدوث متکلمان/ عبدالله نصری، مهدی سعادتمند

چکیده:

برهان حدوث متکلمان در اثبات وجود خدا مبتنی بر حدوث عالم (ماسوی الله) و درنتیجه وابستگی آن به مبدئی قدیم است. بدین‌ گونه که مناط نیاز معلول به علت را حدوث آن قرار می ‌دهند. اما حکما مناط نیاز به علت را امکان ماهوی و ملاصدرا آن را امکان فقری می‌دانند. در اندیشۀ صدرایی بر برهان حدوث، دو اشکال اساسی وارد است؛ اشکال اول، مبنایی است و بر دخالت دادن حدوث به عنوان مناط نیاز به علت وارد شده و اشکال دوم بر بنای استدلال اینکه حدوث عالم در سطح عوارض و اوصاف بیرونی آن است و متکلمین از سرایت آن به جوهر عالم ناتوان‌ اند. ملاصدرا می‌کوشد به‌ واسطۀ حرکت جوهری به ‌نوعی حدوث را متوجه جوهر عالم بداند و برهان را تصحیح کند. این تکاپو گرچه قالب برهان حدوث را حفظ می‌کند؛ ولی محتوای آن را تغییر کلی می‌دهد و بیشتر به سمت برهان حرکت نزدیک می‌ کند.

برهان نظم در نظر دو فیلسوف معاصر (استاد مطهری، استاد جوادی آملی)/ سیدمحمد حکاک

چکیده:

عمومی‌ ترین و به اعتباری مؤثرترین برهان در خداشناسی، برهان نظم است. این برهان به علت عمومی بودن، یعنی گستردگی حوزۀ اقامه‌کنندگان و مخاطبان برهان تا حد تقریباً عموم آدمیان، مورد بی‌ دقتی‌ هایی در تقریر و فهم و مدعای آن واقع ‌شده است؛ تا آنجا که شبهه ‌هایی نابجا بر آن وارد کرده ‌اند. استاد مطهری و استاد جوادی آملی دو فیلسوف متکلم و متکلم فیلسوف هستند که دربارة این برهان بحث کرده‌ اند. در بحث استاد مطهری به شبهه ‌های نابجای دیوید هیوم فیلسوف انگلیسی توجه ویژه شده بحث کرده ‌اند.