افت تحصیلی نتیجه کمبود زمان آموزش است، نه کتابهای درسی
حجتالاسلام علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزشوپرورش، با اشاره به انتقادها درباره تغییرات کتابهای درسی در گفتوگو با خبرنگار آنا اظهار کرد: تغییرات کتابها از جنس تغییرات ضروری و اصلاحی است و بر اساس بازخوردهای معلمان و نظرات کارشناسی انجام میشود. این تغییرات بخشی از کار روتین سازمان است و به معنای دگرگونی اساسی و ناگهانی در محتوای کتابها نیست.
وی با بیان اینکه سازمان پژوهش در حال حاضر چند سطح از تغییرات را دنبال میکند، افزود: بخشی از تغییرات به اصلاحات جزئی و مستمر برمیگردد، اما در کنار آن، طرحواره تحول در برنامه درسی نیز از پایه اول ابتدایی آغاز شده است. کتابهای پایه اول در سال جاری بهصورت محدود به شکل آزمایشی اجرا شد و برای سال تحصیلی آینده، اجرای آزمایشی این طرح در مقیاسی گستردهتر در دستور کار قرار دارد که در حال برنامهریزی است و درباره تعداد دقیق دانشآموزان تحت پوشش، طی ماههای آینده اطلاعرسانی خواهد شد.
لطیفی ادامه داد: علاوه بر این، در سالهای اخیر مجموعهای از کتابهای جدید و نونگاشت مانند کار و فناوری، از من تا خدا و آموزش خط تحریری تدوین و مسیر آنها ادامه یافته است. مهمترین تغییرات محتوایی نیز در رشتههای فنیوحرفهای انجام شده که مبتنی بر تحولات فناوری و نیازهای بازار کار است.
وی توضیح داد: در سال تحصیلی جاری، بیش از ۷۰ عنوان کتاب در رشتههای فنیوحرفهای یا بهطور اساسی بازنگری شد یا از ابتدا به نگارش درآمد و این روند برای پایه یازدهم و بخشی از کتابهای پایه دوازدهم در سال آینده ادامه خواهد یافت.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در پاسخ به پرسشهایی درباره ارتباط افت تحصیلی دانشآموزان با محتوای کتابهای درسی تصریح کرد: مطالعات نشان میدهد سهم کتابهای درسی در افت تحصیلی بسیار اندک است. مسئله اصلی به کیفیت آموزش و مجموعه عواملی بازمیگردد که در کلاس درس و مدرسه بر یادگیری اثر میگذارند. در برخی حوزهها، کیفیت آموزش کاهش پیدا کرده و طبیعی است که این مسئله خود را در نتایج تحصیلی نشان دهد.
وی با تأکید بر اینکه نباید مسئله افت تحصیلی را سیاسی یا مقطعی دید، گفت: افت تحصیلی یک پدیده میانگین و کلان است و نمیتوان آن را به یک عامل خاص یا یک مقطع زمانی محدود کرد. در همین نظام آموزشی، مدارس زیادی وجود دارند که با همین برنامههای درسی نتایج بسیار خوبی کسب کردهاند؛ بنابراین مواجهه سطحی و گذرا با این موضوع راهگشا نیست.
لطیفی با اشاره به فاصله کیفی میان مدارس مختلف کشور افزود: واقعیت این است که کیفیت مدارس دولتی در برخی زمینهها با آنچه باید باشد فاصله دارد و این اختلاف میان مدارس عادی، خاص و استعدادهای درخشان قابل انکار نیست. این فاصلهها بر نتایج تحصیلی دانشآموزان تأثیر میگذارد و باید با نگاه ملی و نه مقصرمحور به آن پرداخته شود.
وی در ادامه به رویکرد پژوهشمحور در برنامههای درسی پرداخت و گفت: جستجوگری، کاوشگری و اکتشاف از رویکردهای جدی برنامههای درسی کشور از دهه ۹۰ بوده و کتابهای درسی، بهویژه در حوزه علوم و مطالعات اجتماعی، بر اساس همین رویکردها نوشته شدهاند، اما چالش اصلی در اجراست.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با اشاره به کمبود زمان آموزش در مدارس اظهار کرد: آموزش با رویکرد کاوشگرانه نیازمند زمان بیشتری است. در حالی که مطالعات بینالمللی، از جمله نتایج تیمز و پرلز نشان میدهد ایران یکی از کمترین زمانهای آموزشی را در میان کشورهای شرکتکننده دارد. وقتی زمان آموزش محدود است، معلم ناچار میشود مفاهیم را بهصورت فشرده و حافظهمحور منتقل کند و فرصت کاوش و تجربه از دانشآموز گرفته میشود.
وی افزود: بسیاری از مدارس کشور فاقد کتابخانه، امکانات آزمایشگاهی و فضاهای لازم برای آموزش اکتشافی هستند. این مسائل نشاندهنده یک ضعف ملی در زیرساختهای آموزشی است و نمیتوان آن را به یک وزیر یا یک دوره مدیریتی نسبت داد.
لطیفی با تأکید بر اهمیت فضا و محیط مدرسه گفت: ساختمان مدرسه، کتابخانه و آزمایشگاه نقش مهمی در ایجاد انگیزه و فرصت یادگیری دارند. در چنین فضاهایی است که دانشآموز میتواند روحیه کاوشگری و پژوهشگری خود را تقویت کند.
وی با اشاره به رشد فعالیتهای پژوهشی دانشآموزان خاطرنشان کرد: با وجود همه محدودیتها، تعداد دانشآموزان پژوهشگر در سالهای اخیر بهطور قابل توجهی افزایش یافته و این نشان میدهد که انگیزه در میان دانشآموزان وجود دارد، اما برای تداوم و گسترش این روند، باید زمان، فضا و امکانات آموزشی تقویت شود.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در پایان با اشاره به ساعات مصوب آموزشی در دوره ابتدایی گفت: بر اساس قانون، دانشآموزان باید ۹۲۵ ساعت بهعلاوه ۱۰۰ ساعت آموزشی در مدرسه حضور داشته باشند، اما واقعیت مدارس، بهویژه به دلیل دوشیفته بودن، با این عدد فاصله دارد. کمبود فضای آموزشی و محدودیت در جبران خدمات معلمان از عوامل اصلی کاهش زمان آموزش است و تا زمانی که این زیرساختها اصلاح نشود، نمیتوان انتظار ارتقای جدی کیفیت آموزش را داشت.
انتهای پیام/
