آغاز کاوشهای جدید هگمتانه؛ از نخستین حفاری فرانسویها تا شهر اشکانی در دل همدان
محمد نظری، کارشناس و راهنمای مجموعه هگمتانه در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با اشاره به نخستین کاوشهای باستانشناسی در تپه هگمتانه گفت: اولین گروهی که برای کاوش به تپه هگمتانه آمدند، باستانشناسان فرانسوی بودند؛ حدود ۱۱۰ سال پیش، در سال ۱۹۱۳ میلادی. این کاوشها، فارغ از نتایج اولیه، یک دستاورد مهم داشت و آن شناسایی هگمتانه بهعنوان یک تپه باستانی بود.
وی افزود: پس از آن، در دوره پهلوی نیز باستانشناسان خارجی و ایرانی در این محوطه حضور پیدا کردند، اما تا سال ۱۳۴۸ کل تپه هگمتانه مسکونی و بخشی از بافت شهری همدان بود و به همین دلیل، اتفاق باستانشناسی شاخصی رخ نداد.
این کارشناس هگمتانه ادامه داد: کاوشهای جدی و علمی پس از انقلاب اسلامی آغاز شد. محمدرحیم صراف و تیم او طی ۱۷ سال، بین سالهای ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۹، پنج نقطه از تپه را کاوش کردند؛ از جمله محدوده نزدیک ورودی، سوله و بخشهای مختلف دیگر. در این کاوشها، آثار معماری خشتی کشف شد که به گواه باستانشناسان مربوط به دوره اشکانی است.
نظری با اشاره به یافتههای مربوط به دوره هخامنشی توضیح داد: علاوه بر معماری خشتی، در باکسهای مقابل، پایهستونهایی منسوب به دوره هخامنشی دیده میشود. شواهد نشان میدهد این محدوده محل کاخ تابستانی بوده و بقایای پایهستونها هم در محوطه و هم در سطح شهر کشف شدهاند که همگی جزو آثار هگمتانه به شمار میروند. یکی از این ستونها که مقابل درِ مجموعه قرار دارد، بهصورت شبیهسازیشده و مشابه نمونههایی از شوش و تختجمشید اجرا شده؛ ستونهایی که با سرستونهای گاو شناخته میشوند.
وی افزود: در موزه نیز آثاری از سراسر همدان نگهداری میشود؛ از جمله اشیای فلزی و سفالی. همچنین سه تدفین مربوط به تپه گیان نهاوند، روستای باستانی کوریجان و محدوده نزدیک گنبد علویان کشف شده که به دورههای تاریخی مختلف تعلق دارند.
نظری با اشاره به بناهای مذهبی موجود در انتهای مجموعه هگمتانه گفت: دو کلیسا نیز در این محدوده قرار دارد؛ کلیسای گریگوری استفانوس مربوط به دوره صفوی با قدمتی حدود ۳۵۰ سال و کلیسای حضرت مریم که به دوره قاجار بازمیگردد.
این کارشناس هگمتانه در پایان خاطرنشان کرد: تاکنون حدود ۲۲ فصل کاوش در این محوطه انجام شده است؛ ۱۲ فصل آن بین سالهای ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۹ به سرپرستی محمدرحیم صراف و ۱۰ فصل دیگر توسط باستانشناسان مختلف از جمله دکتر محمدیفر (استاد دانشگاه بوعلی)، دکتر آذرنوش و مهرداد ملکزاده انجام شده است. در آخرین کاوشها، باستانشناسان به لایههای شهر اشکانی در عمق شهر دست یافتند و آثار قدیمیتری نیز کشف شد. هفته گذشته نیز نشستی در این مجموعه برگزار شد و بهاحتمال زیاد، مهرداد ملکزاده بهزودی فصل جدید کاوشهای هگمتانه را آغاز خواهد کرد.
انتهای پیام/
