علمسنجی در خدمت گردشگری؛ چرا دانشجویان هنوز ظرفیت بازار کار این رشته را درک نکردهاند؟
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ سالهای اخیر دانشگاه آزاد اسلامی با اتکا بر سیاستهای کلان خود درراستای ساماندهی فعالیتهای علمی و پژوهشی، گامهای مؤثری درراستای تبدیل این دانشگاه به یکی از بازیگران اصلی تولید علم و فناوری در کشور برداشته است.
در این مسیر، نگاه جامع و راهبردی مدیریت ارشد دانشگاه ـ با محور شهید دکتر طهرانچی و اهتمام دکتر رنجبر ـ بر آن است که خروجیهای علمی دانشگاه از مرحله تولید پژوهش تا اجرا و اثرگذاری در سطح جامعه و صنعت در قالب ساختارهای منظم و متمرکز استمرار یابد.
یکی از عرصههایی که ضرورت این ساماندهی بیش از پیش احساس میشود، حوزه گردشگری است؛ حوزهای میانرشتهای با ظرفیتهای بالای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی که در عین غنای طبیعی و تاریخی کشور، هنوز سهم واقعی خود را در زیست اقتصادی و علمی ایران نیافته است.
دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به این نیاز و با هدف تبدیل پژوهشهای دانشگاهی به موتور محرک توسعه گردشگری به طراحی و راهاندازی دبیرخانه دائمی همایشهای گردشگری اقدام کرده تا از پراکندگی فعالیتهای علمی در این زمینه جلوگیری و مسیر علمی کشور در این حوزه، هدفمند و پیوسته دنبال شود.
برگزاری نخستین همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی گردشگری» به میزبانی دانشگاه آزاد واحد واحد نور، نقطه آغاز این حرکت بزرگ بود؛ همایشی که نهتنها شروع یک روند علمی تازه محسوب میشود، بلکه مبنایی برای شکلگیری سازوکار دائمی در برگزاری همایشهای تخصصی گردشگری در دانشگاه آزاد اسلامی به حساب میآید.
چنین ساختاری، الگویی از نظام برگزاری همایشهای علمی کشورهای پیشرفته و انجمنهای علمی معتبر ایران را در خود دارد؛ ساختاری که استمرار علمی و ثبات سازمانی را تضمین کرده و موجب میشود هر همایش دارای هویت و اعتبار پایدار باشد.
از همین رو، رویکرد دانشگاه آزاد اسلامی در این طرح، تقویت حلقه پیوند علم و صنعت و تبدیل پژوهشهای دانشگاهی به راهکارهای عملی در رفع چالشهای واقعی بخش گردشگری کشور است.
خبرنگار آنا در همین راستا در حاشیه همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی گردشگری» گفتوگوی با حمید افتخاری مدیرکل اداره کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس کتابخانه مرکزی این دانشگاه با تشریح جزئیات اجرایی و فلسفه تشکیل دبیرخانه دائمی گردشگری، به بررسی نقش سیستمی ادارهکل تحت مدیریت وی در حمایت علمی از حوزههای نوظهور و توانمندسازی پژوهشگران در مسیر کاربردیسازی دستاوردهای علمی پرداخت.
افتخاری در این گفتگو، علاوهبر تبیین سازوکار ایجاد دبیرخانههای دائمی، به ضرورت تعامل واقعی میان دانشگاه و صنعت گردشگری اشاره کرده و از چالشهایی نظیر کمرنگ بودن مشارکت شرکتهای گردشگری در رویدادهای علمی سخن گفت.
همچنین راهکارهایی برای افزایش مشارکت پژوهشگران، ارتقای کیفیت داوری علمی و بهرهگیری از ظرفیت نشریات تخصصی در چاپ مقالات برتر ارائه کرد.
از نگاه دکتر افتخاری، شکلگیری دبیرخانههای دائمی و استمرار همایشهای علمی در حوزه گردشگری نهتنها موجب انسجام علمی در این زمینه خواهد شد، بلکه زمینهساز گسترش پژوهشهای مسئلهمحور، توسعه منطقهای، و پیوند مؤثر میان دانشگاه و صنعت است؛ پیوندی که میتواند مسیر جدیدی برای شکوفایی دانش و اشتغال در حوزه گردشگری ایران بگشاید.
گپ و گفت آنا با افتخاری مدیرکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس کتابخانه مرکزی این دانشگاه در پی میآید:
ظرفیت علمی پنهان گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی
آنا: از همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» توضیح دهید؛ به بحث راهاندازی دبیرخانه دائمی گردشگری در دانشگاه آزاد اشاره داشتید، این موضوع تا چه اندازه جدی است و در این زمینه چه اقداماتی انجام دادهاید؟
افتخاری: ببینید، براساس جلسهای که با شهید دکتر طهرانچی داشتیم و دستوری که ایشان صادر کردند و در ادامه دغدغهمندی و حساسیت دکتر رنجبر نسبت به این موضوع به دبیرخانه دائمی گردشگری بهعنوان مسئلهای اساسی نگاه میشود.
اکنون دانشگاهها همایشهای پراکندهای برگزار میکنند، در حالی که این همایشها باید منسجم بوده و بهصورت پیوسته و سلسلهوار اجرا شوند تا یک روند علمی در کشور شکل بگیرد و هدایت شود؛ بنابراین در دانشگاه آزاد اسلامی بهدنبال آن هستیم که همایشها را از فُرم جزیرهای و مقطعی خارج کنیم.
مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور در این راستا درخواست برگزاری همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» داشتند، بنابراین مجوز دادیم و تأکید کردیم که این باید نخستین همایش باشد؛ یعنی عنوان «نخستین» را به مجوز برگزاری همایش اضافه کردیم تا این همایش دومین یا سومین داشته باشد، اما عنوان همایش ثابت خواهد ماند و به فراخور برگزاری و فقط محورها با توجه به شرایط و میزبانی تغییر میکند.
هر همایشی باید یک دبیرخانه داشته باشد که وظیفه برنامهریزی برگزاری همایش سال آینده، مدیریت پذیرش مقاله، داوری و سایر فرآیندها را بر عهده داشته باشد. هیئت علمی همایش باید توسط دوستان تعیین و تدوین شود و مشخص کنند که کجا میزبان باشد.
دبیرخانه دائمی به این معنا نیست که خود صرفاً میزبان باشد؛ بهعنوان مثال استان مازندران میتواند دبیرخانه دائمی باشد، اما سال بعد همایش گردشگری در اصفهان برگزار شود و سالهای بعد در شیراز، اما دبیرخانه دائمی متولی امور خواهد بود و با میزبان هماهنگی دارد.
آنا: یعنی دبیرخانه دائمی گردشگری در رأس خواهد بود؟
افتخاری: دقیقاً. در رأس قرار میگیرد و این مدل در دانشگاههای دولتی در قالب انجمنهای علمی سالهاست که پیاده شده است؛ بهعنوان مثال انجمن علمی فیزیک ایران، انجمن علمی نانو یا سایر انجمنها هریک همایشهای سالیانه یا دوسالانه خود را با دبیرخانه علمی دائمی برگزار میکنند.
ممکن است محل همایش در هر دوره تغییر کند، اما دبیرخانه ثابت ماندن آن همایش را تضمین میکند و این ثبات موجب میشود که همایش اعتبار و هویت پیدا کند؛ همانطور که همایش فیزیک کشور بهدلیل تداوم، یکی از معتبرترین همایشهای علمی ایران شده است و این تداوم همایش موجب میشود اعتبار و هویت پیدا کند.
آنا: ادارهکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی درراستای توسعه گردشگری چه رسالت و تأثیری میتواند در سطح ملی ایفا کند؟
افتخاری: اگر بخواهم بهصورت کلی بیان کنم، باید بگویم که ما حوزه خاصی نداریم، بلکه اساساً ادارهکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی موضوعات مرتبط با مقاله، پژوهانه، اختراع و موضوعات مرتبط را برعهده دارد.
تقریباً میتوان گفت بستهای کامل از حوزه پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی است و ادارهکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش وسیعی از حوزههای دانشگاه ورود کرده است؛ از مجلات علمی گرفته تا همایشها و سایر فعالیتها.
یکی از حوزههای پژوهشی، حوزه گردشگری است که طبیعتاً ما نیز با همان نگاه علمی نسبت به سایر حوزهها، این حوزه را بررسی میکنیم.
برای توسعه بنیان علمی حوزه گردشگری باید از نگاه علمی وارد شویم.
آنا: مانند همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» که از نگاه علمی به موضوع گردشگری نگریست؟
افتخاری: بله. همانطور که در این همایش نگاه علمی پیاده شد و در این همایش توانستیم مجلات مرتبط با موضوع گردشگری را گردهم آوریم و آنها را پشتیبان همایش کنیم تا مقالات برتر این همایش در همان مجلات چاپ شوند.
دانشگاه آزاد اسلامی منتظر نیازهای واقعی صنعت گردشگری است
آنا: چه برنامهای دارید تا این نگاه علمی به حوزه مهم و حیاتی گردشگری در میدان عمل قرار گیرد و به فرموده مقام معظم رهبری در عرصه خود را نشان دهد؟
افتخاری: ببینید، وظیفه ادارهکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی دانشگاه آزاد اسلامی این نیست که علم تولید شده را در عرصه عمل پیادهسازی کند، بلکه معاونت فناوری ریاست جمهوری باید فناوری علمی که در سطح پژوهش تولید میشود را به عرصه عمل وارد کرده و پیادهسازی کند، ازجمله فناوری که باید در حوزه گردشگری پیادهسازی شود.
وظیفه ادارهکل کتابخانهها، مجلات، انتشارات علمی و علمسنجی دانشگاه آزاد اسلامی این نیست که علم تولید شده را در عرصه عمل پیادهسازی کند، بلکه معاونت فناوری ریاست جمهوری باید فناوری علمی که در سطح پژوهش تولید میشود را به عرصه عمل وارد کرده و پیادهسازی کند، ازجمله فناوری که باید در حوزه گردشگری پیادهسازی شود
بنابراین یکی از وظایف ذاتی آن معاونت همین است؛ یعنی علمی که در سطح پژوهش تولید میشود باید توسط معاونت فناوری به مرحله پیادهسازی و اجرا برسد و این شامل فناوریهای حوزه گردشگری نیز میشود.
در عین حال یکی از نکاتی که من در سخنانم به دوستان عرض کردم این بود که انتظار داریم دبیرخانه دائمی موضوعات و اشکالات موجود را احصاء کند و آنها را در قالب محورهای همایش سال بعد ارائه کند تا افراد بدانند دقیقاً در چه زمینهای مقاله ارائه کنند.
آنا: یعنی آسیبشناسی کند؟
افتخاری: دقیقاً. آسیبشناسی صورت بگیرد و مسیر هدایت پژوهشها به سمت رفع آن آسیبها شکل بگیرد. سپس این دستاوردها به حوزه صنعت گردشگری بازگردند تا در حل مسائل واقعی مورد استفاده قرار گیرند.
در این راستا، انتظار داریم افرادی که در صنایع مختلف گردشگری فعالیت دارند ـ ازجمله صنایع دستی که در این همایش حضور داشتند ـ مشکلات خود را مطرح کنند تا آبشار معروف و زیبای آبپری مازندران که درباره آن بحث شد و این موارد در سطح کلان کشور بررسی شود.
بهعنوان مثال همایش امسال حدود ۱۵۰ مقاله ورودی داشت و انتظار من این است که با مدیریت درست، این تعداد در سال آینده به هزار مقاله برسد، چراکه دانشگاه آزاد اسلامی ظرفیت آن را دارد.
آنا: با توجه به ظرفیتهای موجود، چشمانداز توسعه پژوهش در حوزه گردشگری را چگونه ارزیابی میکنید؟
افتخاری: دانشگاه آزاد اسلامی قطعاً ظرفیت آن را دارد، هرچند تعداد پژوهشگران فعال در حوزه گردشگری در سطح کشور هنوز زیاد نیست، چراکه گردشگری ازجمله رشتههایی است که متأسفانه دانشجویان کمتر به آن گرایش دارند، در حالی که ظرفیت بازار کار بسیار خوب و بالایی دارد.
مردم هنوز این ظرفیت را ندیدهاند، به همین دلیل کمتر فرزندان خود را به تحصیل در این حوزه ترغیب میکنند، اما همین همایشها و بازتاب رسانهای آنها میتواند زمینه شناخت و توسعه این ظرفیت را فراهم کند.
تداوم و تعدد این همایشها و همراهی فعالان این حوزه در اجرای آنها بسیار مؤثر است.
بهعنوان مثال در اختتامیه همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» انتظار من این بود که شرکتهای بزرگ فعال در حوزه گردشگری غرفههایی دایر کرده باشند تا فعالیتهای خود را معرفی کنند، نیازهایشان را توضیح دهند و فرصت تعامل با دانشگاه ایجاد شود.
مثال دیگری میزنم شرکتها اعلام کنند که چه تخصصهایی نیاز دارند و دانشگاه بتواند نیروهای متناسب با آنها را معرفی کند و شرکت در حوزه هتلداری نیازهای خود را به دانشگاه آزاد ارائه کند تا دانشجویان رشته هتلداری بتوانند در این زمینه وارد عرصه شوند.
آنا: این دقیقاً مصداق تعامل صنعت و دانشگاه است...
افتخاری: دقیقاً. با این شیوه تعامل صنعت و دانشگاه بهصورت واقعی محقق میشود و بخش جنبی هر همایش باید شامل همین فعالان حوزه باشد؛ این امر موجب خرسندی و امیدواری من شده و نشان میدهد که مسیر به سمت تعامل علمی و عملی در حوزه گردشگری در حال شکلگیری است.
آنا: و سخن پایانی...
افتخاری: از شما و خبرگزاری آنا که زحمت پوشش همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» را متحمل شدید سپاسگزارم.
انتهای پیام/
