پژوهشها نشان میدهد «مایکروویو» عامل تحول الگوی تغذیه در تاریخ بشر است
از لحظهای که انسان نخستین آتش را برافروخت تا اختراع اجاق گاز در قرن نوزدهم، هر فناوری جدید در پختوپز، نه فقط ابزار بلکه فرهنگ انسان را تغییر داده است. در قرن بیستم، اختراع مایکروویو (Microwave) نقطه عطفی تازه در این مسیر بود؛ ابزاری که مفهوم آشپزی، تغذیه و حتی نقش خانواده در زندگی مدرن را بازتعریف کرد.
بر اساس گزارش تاریخی وبسایت (History of Tech)، نخستین اجاق مایکروویو خانگی در سال ۱۹۶۷ توسط شرکت آمریکایی «امانا ریفریجریشن» (Amana Refrigeration) ساخته شد و تنها با برق ۱۱۵ ولت کار میکرد. استقبال عمومی از آن به حدی بود که ظرف پنج سال، فروش سالانه از مرز یک میلیون دستگاه گذشت. دولت فدرال آمریکا نیز در سال ۱۹۷۰ با تعیین استانداردهای ایمنی پرتوی، نگرانیهای عمومی درباره پرتوها را کاهش داد. با این اتفاق، مایکروویو به سرعت به آشپزخانههای اروپا، ژاپن و بعدها سایر نقاط جهان راه یافت و چهره تغذیه جهانی را تغییر داد.
حاصل یک تصادف علمی
ماجرای اختراع مایکروویو حاصل یک تصادف علمی بود. پرسی اسپنسر (Percy Spencer)، مهندس شرکت «ریتیون» (Raytheon)، هنگام آزمایش امواج مایکروویو برای پروژههای نظامی متوجه ذوب شدن شکلات جیبی خود شد و از همین کشف تصادفی، نخستین مایکروویو صنعتی متولد شد.
دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ دوران طلایی گسترش مایکروویو بود. طبق گزارش وبسایت آموزشی (Whirlpool)، با کاهش قیمت، افزایش ایمنی و طراحیهای کوچکتر، این دستگاه در کمتر از دو دهه از کالایی لوکس به وسیلهای ضروری در خانههای شهری تبدیل شد. شرکتهای آسیایی مانند «شارپ» (Sharp) در ژاپن و «سامسونگ» (Samsung) در کره جنوبی با تولید مدلهای خانگی، نقش مهمی در جهانی شدن این فناوری ایفا کردند.
اما پذیرش فرهنگی آن یکسان نبود. یک پژوهش بینالمللی نشان میدهد، کشورها بر اساس سنت غذایی خود از این فناوری استفادههای متفاوتی کردند؛ در حالیکه در آمریکا و اروپا مایکروویو به نماد سرعت و راحتی تبدیل شد، در ژاپن و هند بیشتر برای گرمکردن غذاهای خانگی و حفظ طعم سنتی به کار رفت.
مایکروویو در کمتر از شصت سال، از وسیلهای تجربی به بخشی از فرهنگ تغذیه جهانی تبدیل شده است. این دستگاه نهتنها زمان و انرژی را در آشپزخانه بازتعریف کرد، بلکه روابط خانوادگی، الگوهای غذایی و ذائقه جهانی را نیز تحتتاثیر قرار داد. امروز در نیویورک، توکیو، تهران یا سائوپائولو، صدای اعلان پایان مایکروویو نماد عصر جدیدی از تغذیه است
بازتعریف زمان در آشپزخانه
مایکروویوها باعث کاهش زمان صرفشده برای آمادهسازی وعدههای غذایی شدهاند. این فناوری، وعدههای غذایی را از رویدادی خانوادگی به فرآیندی فردی و سریع تبدیل کرد و باعث شد غذاهای آماده و یخزده به بخش مهمی از رژیم غذایی مردم تبدیل شوند.
مزیت اصلی این دستگاه در گرمایش مستقیم مواد غذایی از طریق امواج الکترومغناطیسی است. همین ویژگی موجب شد تا زمان پخت به شکل چشمگیری کاهش یابد و در عین حال، بخش قابلتوجهی از ویتامینها و مواد معدنی در غذا حفظ شود. پژوهش مجله (Journal of the American Dietetic Association) نیز تایید میکند که پخت سریع در مایکروویو میتواند نسبت به جوشاندن یا بخارپز کردن سنتی، مواد مغذی بیشتری را نگه دارد.
از سوی دیگر، به گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، استفاده از مایکروویو برای گرمکردن مجدد وعدهها باعث کاهش ۲۰ تا ۲۵ درصدی دورریز غذا در خانوارهای شهری شده است. این تغییر علاوه بر تاثیر اقتصادی، از منظر زیستمحیطی نیز مهم است، زیرا کاهش پسماند غذایی به صرفهجویی در منابع و انرژی منجر میشود.
با این حال، این تغییرات منتقدانی هم داشته است. منتقدان هشدار میدهند که گسترش غذاهای نیمهآماده و سسهای بستهبندیشده باعث کاهش مهارتهای سنتی آشپزی و سادهسازی ذائقه در برخی جوامع شده است. با وجود این، پژوهشگران معتقدند این تحول بیش از هر چیز پاسخی به نیازهای زندگی شهری و کمبود زمان است، نه نشانهای از بیفرهنگی غذایی.
تفاوت پخت آسان با آشپزی سنتی
در مصاحبهای که آرشیو (History of Tech) با کاربران اولیه مایکروویو انجام داده، لیزا سالیتا (Lisa Salita) یکی از نخستین مصرفکنندگان این دستگاه در دهه ۱۹۷۰ میگوید «پخت با مایکروویو آسان بود، اما طعم گوشتها و دسرها عجیب و متفاوت بود؛ بافت غذاها با چیزی که قبلا میشناختیم فرق داشت.» این روایت نشان میدهد که هرچند مایکروویو سهولت بیسابقهای به آشپزی آورد، اما کیفیت حسی غذا همچنان دغدغه مصرفکننده باقی ماند.
در مقابل، مایکروویو در ژاپن مکملی برای نظم خانه است، نه جایگزینی برای آن. خانوادهها همچنان وعدههای سنتی خود را حفظ کردهاند، اما از مایکروویو برای گرمکردن سوپها و چای سبز بهره میبرند. این تضاد میان شرق و غرب، بازتابی از سازگاری فرهنگی با فناوری است.
مایکروویو در کمتر از شصت سال، از وسیلهای تجربی به بخشی از فرهنگ تغذیه جهانی تبدیل شده است. این دستگاه نهتنها زمان و انرژی را در آشپزخانه بازتعریف کرد، بلکه روابط خانوادگی، الگوهای غذایی و ذائقه جهانی را نیز تحتتاثیر قرار داد. امروز در نیویورک، توکیو، تهران یا سائوپائولو، صدای اعلان پایان مایکروویو نماد عصر جدیدی از تغذیه است.
چالش اصلی بشر در قرن بیستویکم، نه سرعت بیشتر بلکه حفظ کیفیت و اصالت در برابر سهولت است. مایکروویو، مانند هر فناوری دیگر، دو چهره دارد: ابزاری که آزادی و زمان به انسان میبخشد، و در عین حال ممکن است او را از تجربه اجتماعی و فرهنگی غذا دور کند.
انتهای پیام/
