تأثیر معدل؛ مصوبه ای که بازار موسسات کنکوری را دچار تغییر کرد
علی خلیلی، مشاور تحصیلی در گفتوگویی با خبرگزاری آنا به بررسی تأثیرات مصوبه جدید کنکور و افزایش سهم سوابق تحصیلی پرداخت. او با اشاره به کاهش تولید کتابهای تستی، نظری متفاوت از برخی تحلیلهای رایج ارائه داد و همزمان به برخی چالشهای پیشروی نظام سنجش اشاره کرد.
در ماههای اخیر، برخی مسئولان کاهش انتشار کتابهای تستی را پیامد مستقیم مصوبه افزایش تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور دانستهاند. اما علی خلیلی معتقد است که این کاهش تنها ناشی از تغییرات سیاستی نیست و عوامل اقتصادی و رفتاری داوطلبان نیز نقش مهمی در آن دارند.
او توضیح داد: اگرچه مصوبه جدید میتواند بر روند تولید منابع کمکآموزشی تأثیرگذار باشد، اما به نظر میرسد عامل اصلی کاهش تقاضا برای کتابهای تستی، افزایش چشمگیر قیمتها و شرایط اقتصادی دشوار خانوادههاست. بسیاری از داوطلبان امروز ترجیح میدهند از نسخههای دستدوم استفاده کنند، چرا که محتوای اصلی این کتابها در سالهای اخیر تغییر چندانی نکرده و دسترسی به آن با هزینهای کمتر، گزینهای منطقی برای خانوادههایی با بودجه محدود است.
تغییر رویکرد موسسات کنکوری و چالشهای جدید
خلیلی همچنین به تحول در فعالیت موسسات کنکوری اشاره کرد و گفت: به نظر میرسد این موسسات به جای کاهش فعالیت، استراتژی خود را تنظیم کردهاند. امروز شاهد تمرکز بیشتر آنها بر تولید منابع مرتبط با امتحانات نهایی هستیم؛ منابعی که اگرچه با رویکردی تشریحی طراحی میشوند، اما همچنان در قالبهایی شبیه به کتابهای کنکوری و با قیمتهای نسبتاً بالا عرضه میشوند.
او افزود: در برخی موارد، حتی کتابهای سؤال و پاسخ به صورت جداگانه منتشر میشوند که این رویه میتواند بار مالی بیشتری بر دوش خانوادهها قرار دهد. این موضوع ممکن است بهطور ناخواسته، شکاف دسترسی به منابع آموزشی را گسترش دهد و دانشآموزانی را که از نظر اقتصادی در موقعیت ضعیفتری قرار دارند، در معرض نابرابری بیشتری قرار دهد.
عدالت آموزشی در معرض تهدید؟
در پاسخ به این پرسش که آیا این روند میتواند بر عدالت آموزشی تأثیر منفی بگذارد، خلیلی گفت: اگر دسترسی به منابع کیفی به عاملی مالی تبدیل شود، بدون شک میتواند به چالشی برای عدالت آموزشی تبدیل شود. نظام آموزشی باید تلاش کند تا با فراهم کردن منابع معتبر و در دسترس برای همه، از ایجاد چنین شکافهایی جلوگیری کند.
روند طراحی سؤالات امتحانات نهایی و نقش کتاب درسی
درباره کیفیت امتحانات نهایی، خلیلی اظهار داشت: بررسیهای انجامشده نشان میدهد که در دو سال اخیر، بیش از ۸۰ درصد سؤالات امتحانات نهایی مستقیماً از متن کتاب درسی طرح شدهاند. این رویکرد میتواند مثبت باشد، چرا که دانشآموزان را به مطالعه عمیقتر کتاب درسی سوق میدهد. با این حال، دروسی مانند زبان انگلیسی و ادبیات گاهی سؤالاتی خارج از چارچوب کتاب داشتهاند که بازخورد منفی داوطلبان را به همراه داشته است.
وی افزود: به نظر میرسد دانشآموزانی که به کتاب درسی تکیه کنند، میتوانند بخش عمدهای از نمره را کسب کنند. تفاوت در نمرات بالاتر مثلاً بین ۱۸ تا ۲۰ بیشتر به دقت در مطالعه جزئیات و توانایی تحلیل مفاهیم برمیگردد، نه صرفاً به استفاده از منابع کمکآموزشی.
پیشنهاداتی برای اصلاح نظام سنجش
خلیلی در ادامه به ضرورت بازنگری در نحوه اجرای مصوبه سوابق تحصیلی اشاره کرد: تأثیر معدل در کنکور در اصل اقدامی مثبت است، زیرا به دانشآموزانی که در امتحانات تشریحی عملکرد بهتری دارند، فرصت عادلانهتری میدهد. اما نحوه اجرای آن نیازمند تنظیمات دقیقتری است.
او پیشنهاد داد که دروس تخصصی و کلیدی باید وزن بیشتری در محاسبه تراز نهایی داشته باشند، در حالی که دروسی با ماهیت عمومیتر مانند سلامت و بهداشت میتوانند نقش کمتری ایفا کنند تا از ایجاد استرس اضافی برای دانشآموزان جلوگیری شود.
خلیلی همچنین گفت: توزیع ۵۰-۵۰ بین سوابق تحصیلی و نتیجه کنکور میتواند تعادل مناسبی ایجاد کند؛ تعادلی که هم به دانشآموزان قوی و هم به کسانی که در شرایط نامناسبی قرار دارند، فرصت منصفانهتری بدهد.
شفافیت و کاهش اضطراب
او بر لزوم شفافسازی در فرآیند سنجش تأکید کرد: اگر داوطلبان از همان سالهای ابتدایی دبیرستان بدانند که چه دروسی چه تأثیری در سرنوشت آموزشیشان خواهند داشت، میتوانند برنامهریزی هوشمندانهتری داشته باشند. شفافیت در ضرایب و نحوه تأثیرگذاری دروس نهتنها اضطراب را کاهش میدهد، بلکه اعتماد عمومی به نظام سنجش را نیز تقویت میکند.
در پایان، خلیلی پیشنهاد داد که امتحانات نهایی به جای تمرکز در یک دوره کوتاه، در طول سال تحصیلی و به صورت مقطعی برگزار شوند تا سرنوشت ۱۲ سال تحصیل، وابسته به یک آزمون تکمرحلهای نباشد.
وی گفت: اگر نظام آموزشی بتواند امتحانات نهایی را به ابزاری هدفمند برای سنجش یادگیری تبدیل کند نه به مانعی روانی و معیارهای سنجش را شفاف و عادلانه تعریف کند، آنگاه نهتنها موسسات کنکوری مجبور به همراستایی با اهداف آموزشی خواهند شد، بلکه دانشآموزان نیز از سالهای اولیه دبیرستان، با انگیزهای واقعی برای یادگیری نه صرفاً برای تستزنی، ورود به رقابتهای علمی را تجربه خواهند کرد.
انتهای پیام/
