از #تکرار_می‌کنم تا #فیش_گیت/ جبران شکست تلگرامی اصولگرایان

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا، عباس رضایی ثمرین در ادامه این یادداشت آورده است: تاثیر تلگرام در نتایج انتخابات خصوصا در پایتخت به قدری غافلگیرکننده و محسوس بود که تا مدتها پس از 7 اسفند، تحلیل‌های نخبگان حول تلگرامیزه شدن انتخابات و بررسی رفتارهای تلگرامی مردم بود. در صف‌بندی سیاسی کشور هم به رغم اینکه برایند فعالیت‌ها و تاثیرگذاری تلگرام به نفع اصلاح طلبان بود اما رسانه‌های رسمی اصولگرایان هم به روشنی تحت تاثیر گفتمان‌سازی این شبکه قرار گرفتند. چنانکه مثلا هشتگ «#تکرار_میکنم» که در پی پیام تصویری یک شخصیت سیاسی اصلاح طلب در تلگرام داغ شده بود، در روزهای پس ازانتخابات –البته در مخالفت با اصلاح‌طلبان- به تیتر اول بعضی روزنامه‌های مهم اصولگرا هم تبدیل شد تا ادبیات تلگرامی، فارغ از خط‌بندی‌های سیاسی، به پیشخوان رسانه‌های رسمی هم راه یابد. فارغ از چرایی و چگونگی، از نظر نتیجه به دست آمده، این بدیهی است که انتخابات 7 اسفند می‌تواند به عنوان مصداق تمام عیار اثربخشی رسانه های موبایلی در تاریخ ارتباطات کشور ثبت شود.

اما حدود سه ماه پس از اینکه تلگرام حداقل در تهران، یک شکست تمام عیار را برای اصولگرایان رقم زد و مسیر دسترسی به کرسی‌های سبز بهارستان را به روی آنها بست، فعالان رسانه‌ای و مجازی این جریان توانستند در تقابل با جناح رقیب ، بازی مغلوبه را عوض کنند و در ماجرای فیش‌های حقوقی تا حدی جبران مافات کنند. به طوری که اگر در موعد انتخابات پیام‌های تصویری برخی چهره‌ها و کلیپ بعضی اظهارات و حرکات عجیب و غریب نمایندگان اصولگرای مجلس دست به دست می‌چرخید، حالا قصه فیش‌های حقوقی نُقل محافل تلگرامی است و متاثر از آن، در فضای عمومی جامعه هم ماجرای حقوق‌های نامتعارف اصطلاحاً تبدیل به یک ترند شده است. با این توضیح، توجه به چند نکته ضروری است؛

*به رغم غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتارهای مجازی مردم، حداقل طبق تجربه این دو کمپینی که مورد اشاره قرار گرفت و همراهی اجتماعی با دو جریان سیاسی که نقطه مقابل یکدیگرند، می‌شود نتیجه گرفت که کاربران تلگرام و به طور کلی شبکه‌های پیام‌رسان موبایلی، بیش از من قال به ما قال توجه می‌کنند و در شکل‌گیری کمپین‌ها محتوا بیش از تولیدکننده پیام اهمیت دارد. این نشانه‌ای است برای شکست‌خوردگان-هر دو جناح- که تلگرام را رقیب خود و برای آن خواب‌های بد نبینند. می‌دانیم در آستانه انتخابات و حتی روزهای پس از آن وزارت ارتباطات در معرض فشار سنگین برای انسداد دسترسی به تلگرام بود و الان درماجرای فیش‌ها هم ممکن است مدیران زخم‌خورده از این نرم‌افزار، دل خوشی از آن نداشته باشند. واقعیت این است که کاربران تلگرام دشمن هیچ جریان سیاسی خاصی نیستند و به محتوای مورد پسند خودشان، فارغ از اینکه چه کسی تولیدش کرده باشد، روی خوش نشان می‌دهند. به جای اغراق در اثرگذاری تلگرام و هیولا ساختن از آن، می‌شود برای تولید محتوای مناسب در بستر آن برنامه ریزی کرد.

*در صف‌آرایی رسانه‌های رسمی و شبکه‌های پیام‌رسان موبایلی، دسته دوم به دلیل ذات متکثر و الگوی همگانی تولید پیام‌های ارتباطی، قابلیت بیشتری برای راه اندازی کمپین‌های اجتماعی و همراه کردن مردم دارند. این را هم تجربه انتخابات ثابت می‌کند هم جنجال فیش‌های حقوقی. گاهی اصرار رسانه‌های رسمی برای ایستادن در مقابل موج‌های شکل گرفته در تلگرام و امثالهم، همچون تجربه انتخابات مجلس نتیجه عکس هم می‌دهد و به تقویت موج‌ها می‌انجامد. برای مقابله این موج‌ها، سپر سنتی رسانه‌های رسمی جواب نمی‌دهد و باید دنبال ایجاد موج‌های مشابه در همان بستر بود. همانقدر که اغراق درباره این شبکه‌ها ناکارآمد است، دست کم گرفتن آنها هم می‌تواند خطرناک باشد.

*تلگرام و شبکه‌های امثال آن، هزینه حضور اجتماعی و سیاسی افراد را به شدت کاهش داده است. معنای این جمله این است که اگر تا قبل از این جلب مشارکت سیاسی و جلب توجه مردم برای همراهی با کمپین‌های اجتماعی، کار طاقت‌فرسا، پرهزینه و زمانبری بود حالا می‌شود با کمترین امکانات و صرفا با استراتژی و تولید محتوای هوشمندانه، کمپین‌های سیاسی و اجتماعی با اثرگذاری خارق‌العاده راه انداخت. یک جنبه این ماجرا، ظرفیتی است که برای بهره گیری ازاین شبکه‌ها برای ما وجود دارد، جنبه دیگرش هم وجود همین ظرفیت برای دیگرانی است که لزوما در تولید پیام به منافع ما پایبند نیستند. این یعنی علاوه بر اغراق و دست کم گرفتن، غفلت در این حوزه هم می‌تواند خطرناک باشد.