بحران آموزش غزه در آتش جنگ؛ دانشگاه‌ها در مرز نابودی
به گزارش خبرگزاری آنا، گرسنگی چگونه بر معلمان غزه تأثیر میگذارد؟ پیامد‌های گسترده تر آن برای جامعهٔ آکادمیک و آیندهٔ آموزش عالی در غزه چیست؟ و چگونه می توانیم به صورت معنادار از آموزگاران غزه و دیگر مناطق درگیر جنگ که با گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند، حمایت کنیم؟
در ویدیویی به زبان عربی که شبکهٔ الجزیره مُباشر به طور گسترده پخش کرد، مرد فلسطینی ۶۸ سال‌های به نام «سمیر الکبریتی» را می بینیم که اشک می ریزد. او به خبرنگار می گوید دو روز است غذا نخورده و به دنبال نان یا هر خوردنی دیگری می گردد. سمیر که اکنون از ویلچر استفاده می کند، در جستجوی غذا برای خود، همسر و دخترش تنهاست. پسرش و تمام اعضای خانوادهٔ او در حملهٔ هوایی اسرائیل کشته شده اند. پسر دیگرش زنده مانده، اما به شدت مجروح شده است.
یکی از بینندگان، سمیر را شناخت و نوشت: «او یک مرد عادی نیست. این معلم سابق زبان عربی من بود. دیدن او امروز، درهم شکسته از گرسنگی، بی عدالتی و قهر (تلخیِ عمیق و سوزان) دلم را می شکند. خداوندا به استادم و مردم غزه یاری رسان.»
این روایت موردی منفرد نیست؛ بلکه نمایانگر ویرانی‌ای است که معلمان غزه با آن مواجهند و پیامد‌های عمیق گرسنگی برای ساختار آکادمیک منطقه.
گرسنگیِ سیستماتیک
با ادامهٔ جنگ اسرائیل در غزه، فلسطینیان از جمله معلمان، در معرض آنچه گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر سازمان ملل هشدار داده ممکن است «پاکسازی قومی» با هدف جابجایی دائمی جمعیت باشد، قرار گرفته اند. سازمان «هیومن رایتس واچ» مستند کرده که گرسنگی به عنوان سلاح جنگی استفاده م یشود.
از اکتبر ۲۰۲۳، ورود کمک‌های انسانی به غزه به شدت ناکافی بوده است. کاروان‌های کمک رسانی توسط صهیونیست‌های ساکن اراضی اشغالی مسدود، معطل یا مورد حمله قرار گرفته اند و ارتش اسرائیل کمترین مداخله ای نکرده است. در داخل غزه نیز توزیع کمک‌ها به دلیل تهدیدات امنیتی علیه کارکنان و دریافت کنندگان با مشکل مواجه است.
به عنوان نمونه، نیروهای اسرائیل هفت کارگر امدادی سازمان «آشپزخانه مرکزی جهان» را کشتند. خوزه آندرس، بنیانگذار این سازمان گزارش داد که آنها «به صورت سیستماتیک، ماشین به ماشین» هدف قرار گرفته اند.
«تام فلچر»، مقام امدادی سازمان ملل اعلام کرد که نیروهای امدادی بشردوست با شکل بی سابقه کشته می شوند. اخیراً ۳۱ غیرنظامی هنگام دریافت کمک در یک نقطهٔ توزیع تحت حمایت آمریکا، هدف تیراندازی قرار گرفته و کشته شدند. «فیلیپ لازارینی»، کمیسر کل سازمان امداد فلسطینیان سازمان ملل (آژانس امداد فلسطینیان سازمان ملل) تأکید کرده: «توزیع کمک به دام مرگ تبدیل شده است».
این بحران با محدودیت‌ها و قطع بودجهٔ آژانس امداد فلسطینیان سازمان ملل (UNRWA) تشدید شده است. پارلمان اسرائیل تلاش کرده تا فعالیت‌های این آژانس را کاملاً متوقف کند و بدین ترتیب مهمترین شریان حیات بشردوستانه برای مردم سرزمین‌های فلسطینی اشغالی را تضعیف نماید.
کمبود شدید سوخت، مسیر‌های حمل ونقل مسدود یا تخریب شده، جابجایی گستردهٔ جمعیت و نابودی سیستم‌های آب و فاضلاب، عملیات امدادی را بیش از پیش فلج کرده و تمامی جمعیت به ویژه آسیب پذیرترین افراد مانند مجروحان، زنان باردار و بیماران مزمن را در معرض خطر قرار داده است.
با وجودی که «دیوان بین المللی دادگستری» (ICJ) اقدامات اسرائیل را بالقوه نسل کشی دانسته و دستور تسهیل ارسال کمک‌ها را صادر کرده، گزارش‌ها حاکی از عدم پایبندی اسرائیل به این دستور است.
بر اساس آمار «مرکز آمار فلسطین»، جمعیت غزه از آغاز جنگ ۶٪ کاهش یافته است: بیش از ۵۴ هزار نفر کشته، بیش از ۱۲۴ هزار نفر مجروح و شمار زیادی نیز مفقود شدهاند. ۲.۱ میلیون ساکن باقیمانده با خطر قحطی رو‌به‌رو هستند. در زمان نگارش این مطلب، «جنس لِرکه» سخنگوی دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل (OCHA)، غزه را «گرسنه ترین نقطهٔ کرهٔ زمین» نامیده است.
با این وجود، جامعهٔ آکادمیک غزه به مقاومت در برابر جابجایی اجباری ادامه می دهد. دانشجویان، اساتید، معلمان و مدیران می کوشند تا سایه ای از حیات آموزشی را حفظ کنند تا پس از پایان جنگ، امکان بازسازی وجود داشته باشد.
بحران آموزشی
البته گرسنگی را نباید صرفاً به عنوان مسئل‌های بهداشتی یا انسانی دید؛ این یک وضعیت اضطراری آموزشی است. از اکتبر ۲۰۲۳، تمام دانشگاه‌های غزه نابود شده اند. با این حال، برخی مؤسسات به طور نیمه فعال باقی مانده و از طریق پلتفرم‌های مجازی به ارائهٔ کلاس و برگزاری امتحان می پردازند. این تاب آوری اگرچه قابل تحسین است، اما شکننده باقی مانده و تشدید گرسنگی در صورت عدم حمایت فوری، این تلاش‌ها را بی اثر خواهد کرد.
خستگی ناشی از سوءتغذیه، اضطراب و پریشانی روانی، هم بر عملکرد دانشجویان و هم بر بهره وری کارکنان آکادمیک تأثیر منفی می گذارد.
پیامد‌های اجتماعی گسترده تر نیز به همان اندازه نگران کننده است. با عمیقتر شدن گرسنگی، مردم به ناامیدی می رسند. نیاز به بقا ممکن است منجر به رفتار‌های خودمحور یا حتی پرخاشگرانه شود و رقابت بر سر منابع محدود را افزایش دهد. اعتماد رو به فرسایش می گذارد و ترس از دیگران شکل می گیرد که روحیهٔ مشارکتی و جمعیِ ضروری برای عملکرد هر دانشگاهی را – هم اکنون و هم در آینده – مختل می کند.
گرسنگی به تراژدی روانی میانجامد
گرسنگی منجر به آسیب روانی شدید میشود: تحقیر، درماندگی، انزوا و احساس عمیق بیهودگی. دکتر محمود اسّاف، پژوهشگر و نویسنده، روایت کرد که صاحب یک نانوایی به او پول پیشنهاد داده تا کتاب‌های کتابخانه اش را به عنوان سوخت پخت‌وپز بسوزاند.
او که بین حفظ میراث فکری غزه و سیر کردن فرزندان گرسنه اش گیر کرده بود، در مصاحبه ای ویدیویی به زبان عربی با الجزیره گفت: وقتی صاحب تنور محلی پیشنهاد خرید باقیماندهٔ کتاب‌های کتابخانه ام را داد، برای استفاده به عنوان هیزم شوکه شدم. برای لحظ‌های واقعاً به آن فکر کردم. بر سر دو راهیِ دو انتخاب غیرقابل تحمل ایستاده بودم: چشمان گودافتاده و گرسنهٔ فرزندانم که از گرسنگی و محرومیت رنج می بردند یا حفظ میراث آکادمیک و فرهنگی غزه، با این دانش که ممکن است هرگز به جایی که اکنون آن کتاب‌ها در آن مانده بازنگردم.
در گزارش universityworldnews آمده است: وقتی اسّاف این معضل را به اشتراک گذاشت، بسیاری با خواهش برای عدم فروش کتابخانه پاسخ دادند و به او اطمینان دادند که این سختی‌ها سپری خواهد شد. اما به نظر او، حرفهایشان دور از ذهن و تقریباً بی معنی بود: «فکر نمیکنم مردم واقعاً درک کنند چه چیزی را از سر میگذرانیم. بچه هایم کفش نیاز دارند. به غذا نیاز دارند، هر چیزی تا گرسنگیشان را ساکت کنند.»
آخرین کتاب او با عنوان «چند مرگ میخواهند ادعای مالکیت ما کنند؟» و جلد بعدی آن «یک عمر مساوی صفر است» نام دارد. با وجود مدارک آکادمیک و آثارش، اسّاف در زمان مصاحبه در یک چادر زندگی میکرد.
گرسنگی همچنین پیامد‌های سلامت بلندمدت دارد. میتواند به سیستم‌های قلبی عروقی، تنفسی، گوارشی، ایمنی و تولیدمثل آسیب زده و منجر به ناتوانی‌های جسمیِ هم آشکار و هم پنهان شود. این موارد به نوبهٔ خود چالش‌های جدیدی برای تدریس، یادگیری و زیرساخت دانشگاهی ایجاد خواهند کرد.
انتهای پیام/
