کشاورزی هوشمند مزارع ایران را بازسازی می‌کند
خبرگزاری آنا؛ کشاورزی ایران با قدمتی چند هزارساله، ستون اقتصاد روستایی و تأمین‌کننده امنیت غذایی است. ایران با تولید ۹۰ درصد زعفران جهان، رتبه دوم در پسته و خرما و تنوع اقلیمی بی‌نظیر، ظرفیت تبدیل شدن به قطب کشاورزی خاورمیانه را دارد؛ اما چالش‌هایی مانند کم‌آبی (۸۵ درصد منابع آبی در کشاورزی مصرف می‌شود)، فرسایش خاک، بهره‌وری پایین و تغییرات اقلیمی، این ظرفیت را تهدید می‌کنند.
فناوری‌های هوشمند ازجمله اینترنت اشیاء (IoT)، کشاورزی دقیق، پهپادها و سیستم‌های داده‌محور، راه‌حلی برای این مشکلات ارائه داده‌اند.
این گزارش در سه پرونده به بررسی نقش فناوری در تحول کشاورزی ایران می‌پردازد و چگونگی بازسازی مزارع ایران با کشاورزی هوشمند را بررسی می‌کند. پرونده‌ها به ترتیب کشاورزی هوشمند، انرژی‌های تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری را پوشش می‌دهند و به‌صورت زنجیره‌ای به هم متصل‌اند تا نقشه‌ای یکپارچه برای توسعه پایدار کشاورزی ارائه کنند.
اینترنت اشیاء؛ مدیریت هوشمند منابع
فناوری IoT با حسگر‌های کوچک، داده‌های لحظه‌ای درباره رطوبت خاک، دما، نور و نیاز‌های تغذیه‌ای گیاهان جمع‌آوری می‌کند. این حسگر‌ها از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی، زمان و مقدار دقیق آبیاری را به کشاورزان اطلاع می‌دهند. در مزارع گندم، آبیاری هوشمند مصرف آب را ۵۰ درصد کاهش داده و تولید را از ۴ به ۶ تن در هکتار رسانده است.
حسگر‌ها نیاز به کود را تنظیم کرده و آلودگی آب‌های زیرزمینی را کم می‌کنند. در مزارع زعفران، IoT کیفیت محصول را به استاندارد‌های صادراتی اروپا رسانده و با رابط کاربری ساده و انرژی خورشیدی، حتی در مناطق دورافتاده مانند سیستان کارآمدند.
کشاورزی دقیق؛ بهره‌وری هدفمند
کشاورزی دقیق با GPS، سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تصاویر ماهواره‌ای، نهاده‌ها (آب، کود، سم) را هدفمند توزیع می‌کند. در مزارع برنج این فناوری مصرف سموم را ۴۰ درصد کاهش داده و محصول سالم‌تری برای صادرات تولید کرده است. تصاویر ماهواره‌ای آفات را در مراحل اولیه شناسایی می‌کنند و از خسارت‌های گسترده جلوگیری می‌کنند.
در مزارع ذرت، کشاورزی دقیق عملکرد محصول را ۲۵ درصد افزایش و مصرف آب را ۳۵ درصد کاهش داده و کشاورزان این فناوری را «جراح مزرعه» می‌نامند که هر بخش را با دقت درمان می‌کند.
پهپادها؛ تحول در عملیات مزرعه
پهپاد‌های کشاورزی برای سم‌پاشی، کاشت بذر، نقشه‌برداری و پایش مزارع رواج یافته‌اند. در مزارع زعفران، پهپادها هزینه سم‌پاشی را ۶۰ درصد کاهش و زمان عملیات را از چند روز به چند ساعت رسانده‌اند. این پهپادها با دوربین‌های پیشرفته، نقشه سه‌بعدی مزرعه تهیه می‌کنند.
برای نمونه در کردستان، پهپادها برای کاشت بذر گل‌گاوزبان در زمین‌های کوهستانی استفاده شده و دسترسی به مناطق صعب‌العبور را آسان کرده‌اند. در مزارع خرما، پهپادها دقت توزیع سم را افزایش داده و خسارت را کم کرده‌اند.
گلخانه‌های هوشمند؛ تولید پایدار
گلخانه‌های هوشمند با کنترل خودکار دما، رطوبت، نور و دی‌اکسیدکربن، تولید را در همه فصول تضمین می‌کنند. در گلخانه‌های توت‌فرنگی این فناوری تولید را از ۱۰ به ۲۵ تن در هکتار افزایش داده است. هزینه‌های گرمایش و سرمایش ۳۵ درصد کاهش یافته و محصولات با استاندارد صادراتی به کشورهای حوزه خلیج فارس فروخته می‌شوند. در گلخانه‌های خیار، مصرف آب ۶۰ درصد کم شده و ۵۰ شغل پایدار برای جوانان ایجاد شده و این گلخانه‌ها کشاورزی را به کسب‌وکاری سالانه تبدیل کرده‌اند.
چالش‌ها
ضریب نفوذ فناوری‌های هوشمند در کشاورزی کشور فقط هفت درصد است. زمین‌های کوچک (۸۰ درصد اراضی کمتر از ۵ هکتار) استفاده از فناوری‌های بزرگ‌مقیاس را دشوار کرده‌اند. هزینه اولیه سیستم‌های هوشمند (۵۰ میلیون تومان برای یک هکتار) برای کشاورزان خرد سنگین بوده؛ بودجه کشاورزی (کمتر از ۵ درصد بودجه ملی) و نبود تسهیلات کم‌بهره، پذیرش فناوری را کند کرده، نبود اینترنت پرسرعت در ۴۵ درصد مناطق روستایی مانع استفاده از IoT شده و مقاومت فرهنگی کشاورزان سنتی نیز چالش دیگری است.
فرصت‌ها
ایران با ۱۵ میلیون هکتار زمین زراعی و نیروی انسانی جوان، بستر مناسبی برای کشاورزی هوشمند دارد. به‌عنوان نمونه در مزرعه دیجیتال قزوین با تولید ۸ تن ذرت در هکتار، سودآوری این فناوری را نشان داده است.
دانشگاه‌های ایران دوره‌های آموزشی آنلاین برگزار می‌کنند و استارت‌آپ‌ها اپلیکیشن‌هایی با ۱۲ هزار کاربر توسعه داده‌اند. همکاری با هلند برای انتقال فناوری آغاز شده، بازار جهانی کشاورزی دیجیتال ۳۵ میلیارد دلار ارزش دارد و ایران می‌تواند سهمی از آن کسب کند.
چشم‌انداز
دولت باید اینترنت روستایی را تا ۹۵ درصد پوشش دهد و تسهیلات بدون بهره ارائه کند. الگوبرداری از کشور هند که ۶۰ درصد مزارع را هوشمند کرده، راهگشاست. تعاونی‌های فناوری هزینه‌ها را تقسیم می‌کنند. تا سال ۲۰۴۵، هوشمندسازی ۴۰ درصد مزارع، تولید را سه برابر و مصرف آب را ۵۰ درصد کاهش خواهد داد. این تحول ایران را به صادرکننده محصولات ارگانیک به اروپا تبدیل می‌کند.
جمع‌بندی
کشاورزی هوشمند با مدیریت دقیق منابع، مزارع ایران را از بحران بازسازی کرده است، این فناوری امنیت غذایی را تضمین و ایران را به بازیگری کلیدی در بازار جهانی کشاورزی تبدیل می‌کند. در این راستا سرمایه‌گذاری و آموزش، کلید‌های موفقیت هستند.
انتهای پیام/
