بازخوانی ماجرای خانه اندیشمندان علوم انسانی

به گزارش خبرگزاری آنا، بر اساس گزارش‌های رسمی، ساختمانی در خیابان استاد نجات‌الهی تهران با عنوان «خانه اندیشمندان علوم انسانی» برای حدود ۱۵ سال در اختیار نهادی قرار داشت که از منابع عمومی استفاده می‌کرد، اما بدون طی کامل تشریفات قانونی، قرارداد رسمی و نظارت مؤثر واگذار شده بود.

به گفته سخنگوی شهرداری، در سال‌های اخیر تنها از چند اتاق محدود این ساختمان استفاده می‌شده و بسیاری از فضا‌های آن یا بلااستفاده بوده‌اند یا به انباری تبدیل شده بودند. این ظرفیت شهری، برخلاف هدف اعلام‌شده، در عمل در اختیار یک جریان خاص قرار داشته و امکان حضور برای دیگر گروه‌ها فراهم نبوده است.

از سوی دیگر، با وجود اختصاص بودجه مشخص برای نگهداشت ساختمان از سوی شهرداری، وضعیت فیزیکی بنا در حال حاضر نامناسب توصیف شده و نشانه‌هایی از نگهداری غیراصولی و آسیب‌های ساختاری به چشم می‌خورد.

بازگشت به قانون؛ نه تعطیلی فعالیت فرهنگی

پس از بررسی‌های حقوقی و صدور حکم قضایی، بازپس‌گیری ملک در خردادماه انجام شد و ساختمان به‌صورت رسمی به شهرداری بازگردانده شد. برخلاف برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای، هیچ‌گونه پلمب یا تخلیه اجباری صورت نگرفته و گروه بهره‌بردار فعلی همچنان در بخش‌های مورد استفاده خود فعالیت دارند.

در واقع، تنها کارشناسان معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری برای بررسی و ارزیابی فضا‌ها در محل حضور یافته‌اند تا زمینه استفاده همگانی فراهم شود.

شهرداری تأکید کرده که هدف، تعطیلی فعالیت علمی نیست، بلکه بازآرایی عادلانه ظرفیت‌هاست. بر همین اساس، پیشنهاد‌هایی برای تداوم سامان‌یافته فعالیت‌های علمی در همان ساختمان ارائه شده بود؛ از جمله واگذاری بخشی از فضا با فرایند شفاف به گروه‌های دانشگاهی، دانشجویی و نخبگانی دیگر. با این حال، بهره‌بردار پیشین حاضر به پذیرش این الگو نشد.

تنوع اندیشه، بهره‌وری همگانی؛ نه انحصار محفلی

رویکرد جدید مدیریت شهری مبتنی بر بازگرداندن فضا‌های عمومی به بهره‌برداری عمومی است. امروز، بیش از ۱۵ مجموعه دانشگاهی و نخبگانی برای استفاده از ظرفیت‌های این مجموعه اعلام آمادگی کرده‌اند. شهرداری نیز مصمم است با رعایت قوانین جاری کشور، زمینه مشارکت جریان‌های علمی مختلف را ذیل چتر انقلاب اسلامی فراهم آورد.

به‌جای حصر اندیشه در یک طیف محدود، تضارب آراء و حضور اندیشمندان متنوع، می‌تواند به هدف تأسیس چنین خانه‌هایی معنا ببخشد. ملک عمومی، نه برای تثبیت جایگاه محفلی، بلکه برای رشد متوازن نخبگان باید در دسترس عموم باشد.

علم در مسیر شفافیت و عدالت

تصمیم بازپس‌گیری خانه اندیشمندان، نه در جهت حذف فرهنگی، بلکه گامی در راستای پایان دادن به رانت، تقویت شفافیت، و گسترش دسترسی عادلانه به منابع شهری است. تهران آینده، شهری خواهد بود که در آن هیچ ظرفیت علمی پشت در‌های بسته نماند.

علم، اگر قرار است رشد کند، بیش از فضا، نیازمند صداقت، قانون‌مداری، و مشارکت است. آنچه دیروز یک انحصار خاموش بود، امروز می‌تواند به میدان گفت‌و‌گو، تنوع و پویایی بدل شود.