توازن در زندگی از نگاه امام رضا(ع): از مناجات تا لذت‌های حلال
حجت‌الاسلام طاهر قلیزاده استاد دانشگاه و کارشناس خانواده در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری آنا با اشاره به چندبعدی بودن انسان، می‌گوید: انسان را باید موجودی چند ساحتی دانست که زندگی سالم و پایدار او تنها از رهگذر توجه به یک بُعد حاصل نخواهد شد. او مخلوقی است برخوردار از عقل، احساس، جسم و روح که هر یک از این ابعاد نیازمند مراقبت، تغذیه و پرورش هستند. غفلت از هر یک، دیر یا زود، آرامش و تعادل زندگی را بر هم خواهد زد و پیامدهایی همچون خستگی روانی، فرسودگی جسمی، پوچی معنوی یا سردی عاطفی به‌دنبال خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: نمی‌توان انکار کرد کسانی که صرفاً درگیر کار و فعالیت‌های مادی هستند، گرچه ممکن است موفق به نظر برسند، اما اغلب از درون احساس تهی بودن دارند. در مقابل، فرار به لذت‌جویی یا معنویت افراطی هم می‌تواند آسیب‌زا باشد. از این رو باید گفت رمز موفقیت، در تعادل خردمندانه میان ابعاد مختلف زندگی است، نه در افراط و تفریط.
توصیه راهبردی امام رضا(ع): زندگی را چهار بخش کنید
حجت‌الاسلام قلیزاده با استناد به روایت معروف امام رضا(ع) بیان می‌دارد: حضرت در بیانی راهبردی، توصیه می‌کنند زمان زندگی را به چهار بخش تقسیم کنیم: زمانی برای مناجات، زمانی برای کار، زمانی برای معاشرت با دوستان خیرخواه و زمانی برای بهره‌مندی از لذت‌های حلال. این تقسیم‌بندی، الگویی عملی برای رسیدن به توازن روانی، اجتماعی و روحی است.
مناجات با خدا؛ منبع آرامش درونی و قدرت تصمیم‌گیری
وی درباره بخش نخست روایت ادامه می دهد: ارتباط با خداوند، یکی از عمیق‌ترین نیازهای انسانی است. مناجات باعث تخلیه هیجانات، آرام‌سازی ذهن، افزایش تمرکز و رهایی از اضطراب می‌شود. در لحظات راز و نیاز، فرد در خلوتی صمیمی با خالق خود سخن می‌گوید و این گفت‌وگوی معنوی، نوعی بازسازی درونی را به‌همراه دارد.
این استاد دانشگاه ابراز می‌دارد: فردی که با خدا مأنوس است، توان بیشتری برای مدیریت بحران‌ها، پذیرش شکست‌ها و ادامه مسیر دارد؛ زیرا احساس می‌کند تکیه‌گاهی دائمی در کنارش هست. همچنین این انس معنوی، موفقیت را تنها در امور مادی نمی‌بیند بلکه تعالی روح و خدمت به دیگران را هم مد نظر قرار می‌دهد.
کار و تلاش؛ مسیر عزّت نفس و استقلال
وی در ادامه، بر اهمیت تلاش برای کسب روزی حلال تأکید می‌کند و می‌گوید: در گام دوم، حضرت به کار و فعالیت برای تأمین معاش اشاره می‌فرمایند. این نه‌فقط یک وظیفه اقتصادی، بلکه ارزشی الهی و انسانی است. کسی که با دسترنج خود زندگی می‌کند، عزّت نفس، اعتماد به نفس و رضایت درونی بیشتری دارد. در روایات آمده که کار برای خانواده همانند جهاد در راه خداست.
حجت‌الاسلام قلیزاده اظهار می‌دارد: وابستگی به دیگران یا درآمد ناپاک، شخصیت انسان را تضعیف می‌کند. اما تلاش برای کسب روزی حلال، آرامش روانی و استقلال فردی را به همراه دارد و پایه‌گذار زندگی سالم و پیشرفت واقعی است.
دوستی‌های سازنده؛ آینه‌ای برای رشد شخصیت
وی با اشاره به بخش سوم روایت می‌گوید: معاشرت با دوستان صادق و خیرخواه، یکی از نیازهای روحی انسان و عامل مهمی در رشد شخصیت است. دوستانی که با دلسوزی عیوب ما را یادآور می‌شوند، به‌مثابه آینه‌ای هستند که ما را با خود واقعی‌مان مواجه می‌کنند. این بازخوردها به دوری از غرور، اصلاح اخلاق و پیشگیری از خطا کمک می‌کنند.
این کارشناس خانواده خاطرنشان می‌کند: در دنیای پرسرعت و پراسترس امروز، چنین معاشرت‌هایی نقش پناهگاه روانی دارند. بودن در کنار کسانی که محبت واقعی دارند، دل را آرام و ذهن را شفاف می‌کند.
لذت‌های حلال؛ ضرورتی برای تداوم رشد و نشاط در زندگی
وی به آخرین بخش روایت می‌پردازد و توضیح می‌دهد: پرداختن به لذت‌های حلال نه‌تنها مجاز، بلکه ضرورتی در سبک زندگی اسلامی است. این لذت‌ها طیفی وسیع دارند؛ از تفریح و طبیعت‌گردی تا استراحت، گفت‌وگوی خانوادگی و خوردن غذای دلخواه. اگر این تجدید انرژی نباشد، ادامه دادن به مسیر رشد و مسئولیت‌پذیری ممکن نخواهد بود.
حجت‌الاسلام قلیزاده بیان می‌دارد: نکته مهم، سالم و حلال بودن این لذت‌هاست؛ یعنی نه مخرب باشند، نه وابستگی منفی ایجاد کنند، نه مانع از رشد شوند و نه حقوق دیگران را ضایع کنند. در واقع، امام رضا(ع) در پایان روایت تأکید می‌فرمایند که همین ساعت لذت‌های حلال، زمینه‌ساز توانایی در سه بخش دیگر زندگی می‌شود: «وَ بِهذِهِ السّاعَهِ تَقدِروُن عَلَی الثَّلاثِ ساعاتٍ».
الگویی برای سبک زندگی متوازن
وی می‌گوید: این روایت، نسخه‌ای عمیق و کاربردی برای زندگی امروز ماست. اگر خانواده‌ها و افراد این تقسیم‌بندی را در زندگی خود پیاده کنند، شاهد نسلی متعادل، بانشاط، متعهد و موفق خواهیم بود؛ نسلی که میان وظایف، لذت‌ها، معنویت و روابط انسانی، تعادل ایجاد کرده است. این همان سبک زندگی رضوی است که جامعه ما به آن نیاز دارد.
انتهای پیام/
