تأثیر اقتصاد دانش‌بنیان بر تابآوری اقتصاد ایران
به گزارش خبرگزاری آنا، شاخص تابآوری به توانایی یک سیستم جهت جذب آشفتگی و سازمان‌دهی مجدد اشاره دارد به طوری که سیستم هنوز وظیفه، ساختار، مشخصات و بازخورد‌های یکسانی را حفظ کند. در ادبیات متعارف و کلاسیک، کشوری تاب‌آور است که قابلیت‌هایی همچون سازگاری با تغییر موقعیت‌ها و در برابر مخاطرات ناگهانی و همچنین بازیابی تا رسیدن به یک تعادل مطلوب را داشته باشد.
پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی در مقاله‌ای با عنوان «شناخت و تبیین تأثیر شاخص‌های رقابت‌پذیری و اقتصاد دانش‌بنیان بر تابآوری اقتصاد کشور ایران» به این موضوع پرداخته‌اند که اقتصاد تاب‌آور، می‌تواند مخاطرات موقت یا دائم را جذب کرده و خود را با شرایط به سرعت در حال تغییر انطباق دهد و همچنین دارای قابلیت تقابل با شوک‌های درونی، بیرونی، حوادث، بلایای شدید طبیعی و کاهش تولیدات بوده و دارای قدرت جذب شوک باشد. به عبارت‌دیگر، نه تنها به بحران‌ها پاسخ دهد، بلکه در این مسیر به توانمندی و کارکرد بهتر دست یابد.
تابآوری اقتصادی
در این پژوهش آمده است که مؤلفه‌های متعددی بر تابآوری اقتصادی اثرگذار هستند که از مهمترین آنها بحث دانش و حرکت به سوی یک اقتصاد دانش‌بنیان است.
سطح بهره‌وری مجموعه‌ای از سطح رفاه است که می‌تواند از طریق اقتصاد حاصل شود
به زعم این پژوهش دانش به عنوان یک منبع دائمی همواره در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرارگرفته و با مشارکت مکرر در فرآیند‌های گوناگون تولیدی و خدماتی سبب افزایش مزیت رقابتی و ایجاد ارزش‌افزوده می‌شود که این امر می‌تواند سبب گسترش رفاه اجتماعی و عامل کاهش فقر و بی‌عدالتی و موجب ارتقای روند توسعه پایدار گردد.
به گفته این پژوهش درجه رقابت‌پذیری نیز نقش مهمی بر تابآوری اقتصادی دارد و بر اساس گزارش رقابت‌پذیری جهانی رقابت به عنوان مجموعه‌ای از نهادها، سیاست‌ها و عوامل که سطح بهره‌وری را تعیین می‌نمایند تعریف می‌شود. سطح بهره‌وری نیز به نوبه خود مجموعه‌ای از سطح رفاه است که می‌تواند از طریق اقتصاد حاصل شود.
در این پژوهش به این مهم نیز اشاره شده است که سطح بهره‌وری به واسطه نرخ بازگشت سرمایه در یک اقتصاد تعیین می‌شود که به نوبه خود عوامل بنیادین نرخ رشد در یک کشور محسوب می‌شوند.
تقویت درجه تابآوری در تلاطم اقتصادی
در این پژوهش آمده است که اقتصادی رقابتی‌تر است که در طول زمان به رشد سریع‌تری دست یابد و درنتیجه در برابر انواع تلاطم‌ها نیز پایداری بیشتری خواهد داشت؛ بنابراین با تغییر در ساختار اقتصادی می‌توان درجه تابآوری را نیز تقویت نمود.
این پژوهش مطرح کرده است که اقتصاد ایران از یک سو به واسطه موقعیت ژئوپلیتیکی که در آن قرارگرفته است و از سوی دیگر اعمال انواع تحریم‌ها همواره در شرایط بروز انواع شوک و بحران اقتصادی و سیاسی قرار دارد. همچنین نوسانات ایجاد شده در بازار نفت نیز نقش مستقیمی در
شکل‌گیری بحران‌های اقتصادی دارند.
بنابراین با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور که مملو از عدم اطمینان‌ها، مخاطرات و فشار‌های مختلف به ویژه بیرونی است، می‌طلبد اقتصاد ایران تابآوری را مشی خود قرار داده و در مواجه با ناملایمات، بحران‌ها، محدودیت‌ها و تحریم‌ها، آنچنان خود را مقاوم سازد که با کمترین تأثیرپذیری از چنین گذرگاهی به سلامت عبور نماید که در واقع حرکتی رو به جلو در راستای اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود.
نتایج حاصل از تخمین متغیر‌ها در این پژوهش نشان می‌دهد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت متغیر‌های حجم تجارت، نسبت درآمد‌های نفتی به تولید ناخالص داخلی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و نوآوری بر شاخص تابآوری، تأثیر مثبت و معناداری داشته‌اند ولی متغیر‌های نرخ تورم و اندازه دولت بر متغیر وابسته، تأثیر منفی و معناداری داشته‌اند.
همچنین در پایان این پژوهش برآورد متغیر نرخ تورم نیز نشان می‌دهد که بر سطح تابآوری اقتصادی نقش منفی برجای می‌گذارد لذا کنترل نرخ تورم از سوی بانک مرکزی از اهمیت ویژ‌های برخوردار است. از آنجا که اقتصاد ایران وابسته به درآمد‌های نفتی است و تحریم‌ها این بخش را بیشتر متأثر می‌سازند اثر آن بر تولید ناخالص داخلی و در نتیجه بر تابآوری اقتصاد ایران اثرگذار است.
این پژوهش کوشش فرحناز پیمانه (دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی کرمان)، محسن زاینده رودی (دانشیار اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی کرمان) و سیدعبدالمجید جلایی اسفندآبادی (استاد اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان) انجام شده است.
انتهای پیام/
