معماری امنیتی جدید/ نقش بریکس و شانگهای در مقابله با تهدیدات جهانی چیست؟
به گزارش خبرگزاری آنا، در سال‌های اخیر، همکاری‌های نظامی و امنیتی به یکی از الزامات اصلی تعاملات بین‌المللی تبدیل شده است. این حوزه نه تنها ابزاری برای تأمین صلح و امنیت داخلی اعضا محسوب می‌شود، بلکه به عنوان یکی از پایه‌های اساسی مقاومت در برابر مداخلات خارجی و فشار‌های غربی نقش‌آفرینی می‌کند. بریکس و سازمان همکاری شانگهای به خوبی اهمیت این مسئله را درک کرده‌اند و روابط نظامی و امنیتی را به عنوان یکی از ارکان همکاری‌های خود تعریف کرده‌اند. کشورهای عضو این بلوک‌ها شاهد چالش‌های امنیتی گسترده‌ای بوده‌اند که شامل تروریسم، افراط‌گرایی، تهدیدات سایبری و حتی رقابت تسلیحاتی است. به همین دلیل، این دو نهاد تلاش کرده‌اند با همگرایی در زمینه نظامی و امنیتی، به تقویت توانایی‌های داخلی اعضا در مقابله با تهدیدات مشترک بپردازند.
سازمان همکاری شانگهای به‌طور خاص در این زمینه بسیار فعال بوده است. محوریت اولیه این سازمان بر مسائل امنیتی و نظامی پایه‌گذاری شد و همکاری‌های نظامی همچنان یکی از بخش‌های اصلی دستور کار آن است. اعضای شانگهای به دفعات در مانور‌های نظامی مشترک شرکت کرده‌اند که هدف اصلی آنها تبادل تجارب نظامی، هماهنگی در مقابله با تهدید‌های امنیتی، و ایجاد توان مشترک برای پاسخ به شرایط اضطراری بوده است. این مانور‌ها به کشورهای عضو، خصوصاً کشور‌هایی که امکانات و ظرفیت‌های نظامی محدودی دارند، امکان می‌دهد از تجارب و حمایت‌های فنی و تجهیزاتی دیگر اعضا بهره‌مند شوند. برای مثال، چین و روسیه به عنوان دو قدرت نظامی برجسته در جهان، در قالب سازمان همکاری شانگهای توانسته‌اند زیرساخت‌ها و فناوری‌های پیشرفته خود را در اختیار دیگر اعضا قرار دهند و از این طریق امنیت کلی منطقه را تقویت کنند.
در کنار آن، بریکس نیز به رغم تمرکز اصلی خود بر اقتصاد و توسعه پایدار، همکاری‌های امنیتی و نظامی را به شیوه‌ای متفاوت مورد توجه قرار داده است. این همکاری‌ها غالباً در قالب گفت‌و‌گو‌های مشترک برای تدوین استراتژی‌های امنیتی و هماهنگی در مواجهه با تهدیدات غیرسنتی نظیر حملات سایبری و جنگ‌های اقتصادی شکل گرفته است. بریکس به عنوان نهادی که نماینده اقتصاد‌های نوظهور است، به خوبی می‌داند که امنیت اقتصادی و سیاسی اعضا بدون تقویت همکاری‌های نظامی و امنیتی ممکن نیست. کشورهای عضو این بلوک در راستای مقابله با تهدیدات مشترک، نظیر فشار‌های امنیتی آمریکا یا مداخلات غربی، تلاش کرده‌اند شبکه‌های همکاری قوی‌تری را بسازند.
فرصت‌های ایران در تقویت نظامی و مقاومت منطقه‌ای
اهمیت تعاملات نظامی و امنیتی بین اعضای این دو نهاد برای ایران نیز بسیار حائز اهمیت است. ایران به عنوان کشوری با موقعیت استراتژیک در منطقه، همواره هدف سیاست‌های تهاجمی و تهدیدات نظامی غرب، به‌ویژه از سوی ایالات متحده و برخی متحدانش بوده است. عضویت ایران در شانگهای و بریکس یک فرصت بی‌نظیر برای مقاوم‌سازی زیرساخت‌های امنیتی و تقویت زنجیره دفاعی کشور ایجاد کرده است. با توجه به تجربیات کشور در مواجهه با تهدیدات، ایران می‌تواند در قالب همکاری‌های مشترک نظامی و امنیتی، توان خود را با دیگر اعضا به اشتراک بگذارد و از تجربیات آنها در حوزه‌های خاصی مانند مبارزه با تروریسم و تهدیدات سایبری بهره‌مند شود.
تقویت همکاری‌های نظامی میان اعضای شانگهای و بریکس، به‌خصوص با شراکت ایران، می‌تواند رویکرد‌های یادگیری و انتقال تکنولوژی پیشرفته نظامی را گسترش دهد. از سوی دیگر، این همکاری‌ها نه تنها شامل مقابله با تهدیدات سنتی مانند حملات نظامی خارجی می‌شود، بلکه راهبرد‌های جدیدی برای رویارویی با تهدیدات مدرن مانند جاسوسی سایبری، تکنولوژی‌های پیشرفته تسلیحاتی و همچنین جنگ‌های اطلاعاتی ارائه می‌دهد. این نوع همکاری‌ها به اعضای نهادهای مذکور توانایی ایجاد یک جبهه مشترک در برابر این تهدیدات را می‌دهد و موجب تقویت استقلال نظامی و امنیتی هر کشور عضو می‌شود.
از سوی دیگر، تعاملات نظامی و امنیتی به کشورهای عضو کمک می‌کند که همزمان با ارتقای توانمندی‌های دفاعی خود، به ثبات کلی منطقه نیز کمک کنند. برای مثال، در مواجهه با تهدیدات ناشی از تروریسم، اعضای شانگهای بار‌ها اقدام به تبادل اطلاعات و اجرای عملیات‌های مشترک کرده‌اند. این همکاری‌ها نه تنها به افزایش امنیت داخلی کشورهای عضو کمک کرده است، بلکه به کاهش فعالیت‌های تروریستی در مناطق مجاور نیز انجامیده است. برای ایران، چنین همکاری‌هایی می‌تواند فرصتی برای کاهش خطرات مرزی و افزایش امنیت جمعی در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی باشد.
پاسخ جهانی به تهدیدات سایبری و امنیت دیجیتال
با توجه به شرایط کنونی جهان، یکی از موضوعات کلیدی، امنیت سایبری است. تهدیدات سایبری به یکی از ابزار‌های اصلی جنگ‌های مدرن تبدیل شده است و تقویت دفاع سایبری کشورها بدون همکاری بین‌المللی امکان‌پذیر نیست. هم بریکس و هم سازمان همکاری شانگهای، این چالش را درک کرده‌اند و به دنبال ایجاد زیرساخت‌های امنیتی مشترک و دستیابی به استاندارد‌های بین‌المللی برای مقابله با جرایم سایبری هستند. در همین راستا، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های موجود در این نهاد‌ها برای ارتقای توانمندی سایبری خود و کاهش آسیب‌پذیری‌های داخلی استفاده کند.
در نهایت، همکاری‌های نظامی و امنیتی، بستری برای افزایش تعاملات دیپلماسی و تقویت اعتماد میان کشورهای عضو ایجاد می‌کند. این تعاملات باعث می‌شود که کشورهای عضو نه تنها در زمان بحران‌های امنیتی، بلکه در شرایط عادی نیز به شکل منسجم‌تری عمل کنند. از این منظر، بریکس و شانگهای فرصتی منحصر‌به‌فرد برای ایران و دیگر اعضا فراهم کرده‌اند که ضمن ارتقای امنیت ملی خود، به ایجاد تعادل قدرت جهانی و کاهش نفوذ نظامی غرب کمک کنند.
بنابراین، مشخص است که اهمیت همکاری‌های نظامی و امنیتی در چارچوب بریکس و شانگهای، علاوه بر تأمین منافع داخلی کشورها، به ایجاد یک ساختار جدید در نظام بین‌الملل نیز کمک می‌کند. رویکرد‌های مشترک در این حوزه، علاوه بر تقویت اقتدار داخلی هر کشور، به سطحی از امنیت جمعی منجر می‌شود که می‌تواند مانعی جدی برای نفوذ و مداخلات غرب باشد. برای ایران، این مسأله یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد یک سیاست خارجی مقاوم و مبتنی بر همکاری‌های متقابل خواهد بود.
انتهای پیام/
