شتاب علمی؛ پیشروی ایران، رکود غرب/۱۰

ایران توانمند در بهداشت؛ از کنترل بیماری‌های واگیردار تا ارتقای امنیت غذایی

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: ایران با بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی، توانسته است به موفقیت‌های بزرگی ازجمله در حوزه بهداشت برسد و این امر موجب شده که قدرت منطقه‌ای ایران در مقابل قدرت‌های غربی افزایش یابد.

کد خبر : 954671

خبرگزاری آنا؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خویش با مردم قم (۱۹ دی ۱۴۰۳) عنوان کردند که کار نرم‌افزاری عبارت است از دروغ‌پردازی، فاصله انداختن بین واقعیت با فکر و تصور افکار عمومی؛ شما رو به قوت می‌روید، او تبلیغ می‌کند که شما دارید ضعیف می‌شوید. خودش دارد ضعیف می‌شود، تبلیغ می‌کند که دارد قوی می‌شود. شما تهدیدناپذیر می‌شوید، او می‌گوید: «من با تهدید شما را از بین می‌برم.» تبلیغات این است. یک عده‌ای هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند که امروز کار اساسی، کار مهم برای دستگاه‌های تبلیغاتی ما، برای دستگاه‌های فرهنگی ما، تبلیغات ما، وزارت ارشاد ما، صداوسیمای ما، فعالان فضای مجازی ما، کار اساسی این است که پرده توهم اقتدار دشمن را پاره کنند، بشکنند، نگذارند تبلیغات دشمن روی افکار عمومی اثر کند. این کاری است که آن روز (قیام ۱۹ دی۵۶) قمی‌ها کردند.

خبرنگار آنا در ادامه پرونده «شتاب علمی؛ پیشروی ایران، رکود غرب» در قالب (نیم‌قرن پیشرفت) با ابراهیم رحیمی عضو هیئت علمی گروه بهداشت مواد غذایی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان چهارمحال و بختیاری و واحد شهرکرد گفت‌و‌گو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.

آنا: مقایسه‌ای بین استاندارد‌های بهداشت مواد غذایی ایران و استاندارد‌های بین‌المللی (مانند سازمان بهداشت جهانی) انجام دهید و نقاط قوت و ضعف آنها را بررسی کنید.

رحیمی: استاندارد‌های بهداشت مواد غذایی ایران به‌طور کلی بر اساس کدکس آلیمنتاریوس (Codex Alimentarius) که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان جهانی کشاورزی (FAO) تدوین شده، شکل گرفته با این حال، تفاوت‌هایی در نحوه اجرا و نظارت وجود دارد.

ایران در زمینه‌های مختلفی مانند کنترل آلودگی میکروبی و بررسی مواد افزودنی به مواد غذایی به استاندارد‌های بین‌المللی نزدیک شده و همچنین، نظارت بر محصولات صادراتی و مواد غذایی وارداتی به شدت افزایش یافته در نیم‌قرن گذشته، ایران تغییرات و پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه‌های مختلف تجربه کرده این تغییرات نه فقط در مقایسه با گذشته؛ بلکه حتی نسبت به بسیاری از کشور‌های همسایه و حتی برخی از کشور‌های پیشرفته‌تر جهانی قابل توجه است.

پیشرفت‌های بهداشتی و سلامت ایران در 50 سال گذشته در زمینه بهداشت و سلامت، پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، امید به زندگی در ایران در سال ۱۹۷۰ میلادی حدود ۵۳ سال بود؛ اما امروز این رقم به بیش از ۷۶ سال رسیده این افزایش چشمگیر، نتیجه اقدامات مختلف در حوزه‌های بهداشت عمومی، مبارزه با بیماری‌ها، و گسترش دسترسی به خدمات بهداشتی بوده؛ ایران موفق به کنترل بسیاری از بیماری‌های واگیردار مانند مالاریا و سل شده و در زمینه بیماری‌های مزمن نیز اقدامات پیشگیرانه گسترده‌ای انجام داده است.

تحصیلات و تولید علم ایران در زمینه آموزش و تولید علم نیز پیشرفت‌های بزرگی داشته، تعداد دانشگاه‌های ایران از حدود ۵۰ دانشگاه در دهه ۷۰ میلادی به بیش از یک هزار دانشگاه در سال ۲۰۲۵ رسیده، طبق گزارش یونسکو، ایران اکنون یکی از کشور‌های پیشرو در زمینه آموزش عالی و تولید علم بوده و در زمینه تعداد مقالات علمی منتشر شده به رتبه نخست در خاورمیانه و در سطح جهانی میان ۲۰ کشور برتر قرار دارد، این رشد در تولید علم و پژوهش‌های علمی، به‌ویژه در رشته‌های مهندسی، پزشکی و فناوری، نشان‌دهنده ارتقای سطح دانش و توانمندی‌های علمی ایرانیان است.

ایران در سال‌های اخیر به فناوری‌های نوین و تولید تجهیزات پیشرفته در صنایع مختلف دست یافته برای نمونه توانسته در زمینه فضایی به دستاورد‌های بزرگی دست یابد؛ مانند پرتاب ماهواره‌ها و ارسال فضانورد به فضا. همچنین در زمینه فناوری هسته‌ای، ایران به خودکفایی رسیده و توانسته دستاورد‌های زیادی در این حوزه کسب کند.

ایران در نیم‌قرن گذشته در زمینه اقتدار امنیتی-دفاعی توانسته ساختار دفاعی، امنیتی پیشرفته و مستقل ایجاد کند و با توسعه نیرو‌های مسلح خود و تولید تجهیزات پیشرفته ازجمله موشک‌های بالستیک و سامانه‌های پدافند هوایی قدرت بازدارندگی خود را تقویت کرده که این اقتدار دفاعی در شرایط منطقه‌ای متشنج به ایران امکان می‌دهد تا از امنیت ملی خود به‌طور مؤثر محافظت کند.

توسعه زیرساخت‌ها و رفاه اجتماعی یکی دیگر از جنبه‌های مهم پیشرفت در 50سال گذشته ایران بوده که شامل ساخت پروژه‌های بزرگ زیرساختی مانند شبکه‌های راه‌آهن، اتوبان‌ها، سد‌ها و نیروگاه‌های برق می‌شود. همچنین در زمینه تأمین آب، دسترسی به انرژی و بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی، ایران پیشرفت‌های چشمگیری داشته این دستاورد‌ها نه تنها کیفیت زندگی ایرانیان را ارتقا داده؛ بلکه موجب رشد اقتصادی و توسعه مناطق مختلف کشور نیز شده است.

ایران در مقایسه با کشور‌های عرب حاشیه خلیج‌فارس در بسیاری از حوزه‌ها ازجمله علوم پزشکی، آموزش عالی و توسعه زیرساخت‌ها پیشرفت بیشتری داشته برای نمونه ایران در تولید علم و تعداد دانش‌آموختگان دانشگاهی، نسبت به کشور‌های این منطقه ازجمله عربستان سعودی، امارات و قطر در رتبه بالاتری قرار دارد. همچنین در زمینه توسعه بهداشتی و درمانی، ایران نسبت به بسیاری از این کشور‌ها که هنوز به‌طور گسترده‌ای به واردات دارو وابسته هستند به خودکفایی رسیده است.

به‌طور کلی، ایران در نیم‌قرن گذشته توانسته به‌طور قابل توجهی در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت کند و به یکی از کشور‌های قدرتمند منطقه تبدیل شود. این پیشرفت‌ها نتیجه تلاش‌های گسترده در زمینه‌های مختلف بوده و به کشور این امکان را داده که به‌طور مستقل و با عزت در سطح بین‌المللی حضور داشته باشد.

یکی از ضعف‌های عمده، کمبود منابع مالی و نیروی انسانی متخصص در برخی مناطق کشور است که موجب کاهش کارایی نظارت‌ها می‌شود. علاوه بر این، محدودیت‌های اقتصادی گاهی مانع از اجرای کامل برخی از استاندارد‌های بین‌المللی می‌شود. در نتیجه، ایران همچنان نیازمند بهبود زیرساخت‌ها و توسعه برنامه‌های آموزشی در سطح ملی است تا به‌طور کامل با استاندارد‌های جهانی هم‌راستا شود.

آنا: اگر شرایط کنونی آمریکا و غرب را با نیم‌قرن پیش مقایسه کنیم، چه تغییراتی در وضعیت این کشور‌ها مشاهده می‌شود؟

رحیمی: در نیم‌قرن گذشته، وضعیت آمریکا و کشور‌های غربی به‌طور کلی تغییرات زیادی را تجربه کرده این تغییرات به وضوح نشان‌دهنده افول در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. برخی از این تغییرات شامل افول اقتصادی و بحران انرژی، بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی، افول قدرت نظامی و کاهش نفوذ جهانی، چالش‌های زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی و سیاست‌های مهاجرتی و چالش‌های جمعیتی می‌شود.

کشور‌های غربی به‌ویژه آمریکا با بحران‌های اقتصادی جدی روبه‌رو هستند. طبق آمار بانک جهانی، بدهی عمومی آمریکا در سال ۱۹۷۰ حدود ۳۰۰ میلیارد دلار بوده در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۳۱ تریلیون دلار رسیده این بدهی‌ها به بحران‌های مالی در کشور‌های غربی دامن زده علاوه بر این، بحران انرژی نیز به‌ویژه در سال‌های اخیر در این کشور‌ها مشهود بوده؛ افزایش قیمت نفت و گاز و بحران‌های مرتبط با انرژی به‌ویژه در پی جنگ‌ها و تحریم‌ها، کشور‌های غربی را با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی بزرگی روبه‌رو کرده است.

در نیم‌قرن گذشته، بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی در بسیاری از کشور‌های غربی افزایش یافته در آمریکا، شاهد افزایش تنش‌های داخلی و بحران‌های سیاسی بوده‌ایم. برای نمونه در سال‌های اخیر، ناآرامی‌های اجتماعی و بحران‌های انتخاباتی در این کشور به اوج خود رسیده، طبق نظرسنجی‌ها در سال ۲۰۲۳، فقط ۲۷ درصد از آمریکایی‌ها به عملکرد دولت فدرال اعتماد دارند که نشان‌دهنده کاهش شدید اعتماد عمومی به نهاد‌های سیاسی است.

آمریکا که در گذشته به‌عنوان قدرت اول نظامی و سیاسی جهان شناخته می‌شد، سال‌های اخیر در بسیاری از درگیری‌های نظامی خود در خاورمیانه و دیگر مناطق با شکست روبه‌رو شده این شکست‌ها و چالش‌ها موجب کاهش نفوذ جهانی این کشور و ناتوانی در حفظ امنیت و ثبات جهانی شد به‌ویژه عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱ به وضوح نشان داد که این کشور دیگر آن قدرت سابق را ندارد.

کشور‌های غربی به‌ویژه در دهه‌های اخیر با بحران‌های زیست‌محیطی جدی روبه‌رو بوده‌اند. افزایش آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی و بحران‌های طبیعی مانند خشک‌سالی و توفان‌های شدید، مشکلات فراوانی برای این کشور‌ها به وجود آورده طبق گزارش‌های سازمان ملل، آمریکا و کشور‌های غربی ازجمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز‌های گلخانه‌ای هستند و این امر موجب افزایش نگرانی‌ها در مورد آینده زیست‌محیطی این کشور‌ها شده است.

در زمینه مهاجرت، کشور‌های غربی با بحران‌های جدی روبه‌رو بوده در آمریکا، سیاست‌های مهاجرتی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته و نرخ مهاجرت غیرقانونی افزایش یافته؛ علاوه بر این، کشور‌های غربی با بحران جمعیتی نیز روبه‌رو هستند. پیرسالی جمعیت در این کشور‌ها به سرعت در حال افزایش و این چالش‌ها فشار زیادی بر سیستم‌های بهداشتی و اقتصادی وارد می‌آورد.

آنا: این تحولات چه تأثیری بر رقابت میان ایران و غرب دارند؟

رحیمی: با توجه به پیشرفت‌های ایران و افول کشور‌های غربی، رقابت میان ایران و غرب به‌ویژه در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی در حال تغییر است. ایران با بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی خود، توانسته در برابر چالش‌های مختلف به موفقیت‌های بزرگی برسد و این امر موجب شده که قدرت منطقه‌ای ایران در مقابل قدرت‌های غربی افزایش یابد. از سوی دیگر، افول قدرت‌های غربی، به‌ویژه در زمینه اقتصادی و نظامی، موجب کاهش تأثیرگذاری آنها در سطح جهانی شده که این روند رقابت‌ها و تحولات سیاسی و اقتصادی جهانی را به سوی تغییرات جدید هدایت می‌کند.

آنا: چگونه تغییرات در سیاست‌های بهداشتی و ایمنی مواد غذایی طی دهه‌های اخیر روی نرخ بیماری‌های منتقله از غذا تأثیر گذاشته است؟

رحیمی: در دهه‌های اخیر، تغییرات در سیاست‌های بهداشتی و ایمنی مواد غذایی به‌طور قابل توجهی بر کاهش بیماری‌های منتقله از غذا در بسیاری از کشور‌ها ازجمله ایران تأثیر گذاشته این تغییرات شامل تقویت نظارت‌ها، اجرای قوانین سختگیرانه‌تر، و افزایش آگاهی عمومی می‌شود.

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بسیاری از کشور‌ها با اجرای سیاست‌های بهداشتی جدید توانسته‌اند نرخ بیماری‌های منتقله از غذا را کاهش دهند. در ایران، سیاست‌هایی مانند افزایش نظارت بر صنایع غذایی و کنترل آلودگی‌ها موجب کاهش آلودگی میکروبی و شیمیایی در مواد غذایی شده به‌عنوان نمونه، بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت ایران، موارد بیماری‌های منتقله از غذا در سال‌های اخیر کاهش یافته‌اند، هرچند هنوز چالش‌هایی در این زمینه وجود دارد.

آنا: چه روش‌هایی برای ارزیابی کیفیت مواد غذایی در ایران وجود دارد و چگونه این روش‌ها به بهبود سلامت عمومی کمک می‌کنند؟

رحیمی: در ایران، برای ارزیابی کیفیت مواد غذایی، روش‌های مختلفی ازجمله آزمون‌های میکروبیولوژیکی، شیمیایی، حسگر‌ها و آزمایش‌های حسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین سازمان‌های ناظر بر کیفیت مواد غذایی در کشور، شامل سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد ایران می‌شوند.

آزمون‌های میکروبیولوژیکی برای شناسایی آلودگی‌های باکتریایی مانند سالامونلا و اکولای در مواد غذایی انجام می‌شود. این تست‌ها نقش مهمی در پیشگیری از شیوع بیماری‌های منتقله از غذا دارند. آزمایش‌های شیمیایی برای بررسی وجود مواد مضر مانند سموم شیمیایی، فلزات سنگین و افزودنی‌ها استفاده شده و استاندارد‌های حس‌گر شامل ارزیابی ویژگی‌های ظاهری، رنگ، بو، طعم و بافت است. این روش‌ها با کنترل و تضمین کیفیت مواد غذایی به کاهش خطرات بهداشتی و ارتقای سلامت عمومی کمک می‌کنند.

آنا: نقش فناوری‌های نوین مانند نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی در تولید مواد غذایی سالم و ایمن چیست و چگونه می‌توانند به بهبود امنیت غذایی در ایران کمک کنند؟

رحیمی: نانوتکنولوژی در حوزه مواد غذایی می‌تواند به بهبود بسته‌بندی مواد غذایی، افزایش ماندگاری و کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها کمک کند. نانو ذرات می‌توانند به‌عنوان مواد ضد باکتری یا آنتی‌اکسیدان عمل کرده و خطر آلودگی مواد غذایی را کاهش دهند. بیوتکنولوژی نیز می‌تواند به تولید محصولات غذایی سالم‌تر کمک کند، برای نمونه، استفاده از باکتری‌ها برای تولید مواد غذایی تخمیری ایمن یا مهندسی ژنتیک برای تولید محصولات مقاوم به آفات و بیماری‌ها هستند.

این فناوری‌ها می‌توانند با افزایش کیفیت مواد غذایی و کاهش ضایعات به امنیت غذایی کمک کنند. در ایران با توجه به رشد سریع فناوری‌های نوین، استفاده از این فناوری‌ها در صنایع غذایی در حال گسترش است.

آنا: چه عواملی موجب افزایش آگاهی عمومی در زمینه بهداشت مواد غذایی شده و این آگاهی چگونه بر رفتار مصرف‌کنندگان تأثیر گذاشته است؟

رحیمی: افزایش آگاهی عمومی در زمینه بهداشت مواد غذایی به عوامل مختلفی ازجمله گسترش رسانه‌های اجتماعی، برگزاری کمپین‌های آموزشی توسط دولت و سازمان‌های غیردولتی و انتشار اطلاعات علمی مربوط به سلامت مواد غذایی بازمی‌گردد. همچنین، سیر تغییرات اجتماعی و اقتصادی ازجمله بهبود سطح زندگی و تحصیلات، موجب رشد آگاهی مردم در مورد اهمیت بهداشت مواد غذایی شده است.

این آگاهی باعث تغییر در رفتار مصرف‌کنندگان ازجمله تمایل بیشتر به خرید مواد غذایی ارگانیک، پرهیز از مواد شیمیایی و افزودنی‌ها، و توجه به تاریخ انقضا و شرایط نگهداری مواد غذایی شده و بر اساس گزارش‌های متعدد در سال‌های اخیر شاهد تغییراتی در الگو‌های خرید و مصرف در ایران بوده‌ایم که تأثیر مستقیم این آگاهی را نشان می‌دهد.

انتهای پیام/